Ουκρανικό: Γεωπολιτική σχιζοφρένεια – Προπαγάνδα, διπλωματία και συγκρούσεις

Τι συμβαίνει και τι θα συμβεί, τελικώς, στην Ουκρανία; Είναι οι συνεχιζόμενες και ολοένα πιο πυκνές ανταλλαγές πυρών στο Ντονμπάς, ανάμεσα στον κυβερνητικό στρατό και τους αυτονομιστές, προάγγελος ενός γενικευμένου πολέμου ή ακόμη και μιας ρωσικής εισβολής; Ή, αντιθέτως, πρόκειται απλώς για «αψιμαχίες» που στόχο έχουν να στείλουν τα κατάλληλα μηνύματα προς τη μία και την άλλη κατεύθυνση;

Οι δηλώσεις και οι κινήσεις όχι απλώς δεν δίνουν σαφείς απαντήσεις, αλλά δημιουργούν μια εξαιρετικά αντιφατική εικόνα και ισοδυναμούν με… σκοτσέζικο ντους διαρκείας. Θολώνοντας τα νερά διαρκώς και μην αποκαλύπτοντας όλα τα χαρτιά τους, οι εμπλεκόμενοι εντείνουν τον εκνευρισμό και παρατείνουν την αγωνία – αυξάνοντας, παράλληλα, τις πιθανότητες ενός «θερμού επεισοδίου».

Πρακτικά, Ουάσιγκτον, Κίεβο και Μόσχα μοιάζουν να συγκροτούν αυτή την περίοδο ένα ιδιότυπο γεωπολιτικό «Τρίγωνο των Βερμούδων», το οποίο απειλεί να… εξαφανίσει κάθε ελπίδα για ειρήνη και να οδηγήσει την Ευρώπη – η οποία παραμένει σε θέση κομπάρσου – πίσω στην «εποχή του πολέμου».

Θα γίνει ή όχι εισβολή;

Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, στο ανώτατο δυνατό επίπεδο, έχουν ουσιαστικά προαναγγείλει μια ρωσική επίθεση «τις λίγες επόμενες ημέρες» και καταγγέλλουν τη Μόσχα ότι σχεδιάζει το «πρόσχημα» που θα της επιτρέψει να την ξεκινήσει. Το κάνουν δε, παρά το γεγονός ότι η προηγούμενη πρόβλεψή τους, που αφορούσε τα ξημερώματα της Τετάρτης, έπεσε έξω.

Η κυβέρνηση της Ουκρανίας, από την άλλη, είναι φανερό ότι ακολουθεί μια πιο μετριοπαθή γραμμή. Σήμερα το πρωί, για του λόγου το αληθές, ο υπουργός Άμυνας της χώρας, δήλωσε: Ολέξι Ρεζνίκοφ, «Οι υπηρεσίες πληροφοριών μας παρατηρούν και αξιολογούν κάθε κίνηση που θα μπορούσε να αποτελέσει δυνάμεις απειλή για την Ουκρανία. Θεωρούμε χαμηλή την πιθανότητα μιας ευρείας κλιμάκωσης».

Η Μόσχα, από την πλευρά της, συνεχίζει να διαβεβαιώνει ότι δεν προτίθεται να εισβάλει στην Ουκρανία, ενώ ισχυρίζεται ότι απομακρύνει σταδιακά τα στρατεύματά της από τα σύνορα, μετά το πέρας των ασκήσεων στα οποία συμμετείχαν – κάτι που οι ΗΠΑ και συνολικά η Δύση αμφισβητούν ευθέως. Παράλληλα, όμως, χαρακτηρίζει «εξαιρετικά επικίνδυνη» την κατάσταση στο Ντονμπάς και τονίζει ότι μπορεί να αναφλεγεί ανά πάσα στιγμή – αν και το Κίεβο επιμένει πως δεν είναι στις προθέσεις του να επιτεθεί στις δύο αυτόνομες φιλορωσικές δημοκρατίες.

Η Ευρώπη παρακολουθεί – και φοβάται

Η Ευρώπη, τέλος, παρά τις διπλωματικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει, είναι αναγκασμένη να παρακολουθεί και να ακολουθεί τις εξελίξεις. Προσπαθώντας, παράλληλα, να προβλέψει τις σοβαρές και αναμφίβολα αρνητικές συνέπειες που θα έχει γι’ αυτήν – πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές – ένας νέος πόλεμος στο έδαφός της.

«Τα πάντα είναι πιθανά. Τόσο μια μαζική εισβολή των ρωσικών δυνάμεων σε ουκρανικό έδαφος όσο και οι διπλωματικές πρωτοβουλίες που ζητάμε εδώ και καιρό», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ζαν-Ιβ λε Λεντριάν. Όσο για τον Ισπανό ομόλογό του, Χοσέ Μανουέλ Άλβαρες, υπογράμμισε ότι «ο πόλεμος μπορεί απολύτως να αποφευχθεί και είναι περιττός». «Εξακολουθώ να πιστεύω στην ειρηνική επίλυση αυτής της διαμάχης. Ναι, υπάρχουν αρκετές φήμες – θα έπρεπε μάλλον να παραμείνουμε ψύχραιμοι και να συζητήσουμε για την πιθανότητα επίλυσης της διαμάχης ειρηνικά», είπε και ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα.

«Αυτοεκπληρούμενη προφητεία»

Σε αυτό το φόντο, η νέα συνάντηση ανάμεσα σε Άντονι Μπλίνκεν και Σεργκέι Λαβρόφ, που αναμένεται να πραγματοποιηθεί την ερχόμενη εβδομάδα, αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Το ίδιο και η αναμενόμενη επίσκεψη στο Κρεμλίνο του Ιταλού πρωθυπουργού, Μάριο Ντράγκι, η οποία έχει προαναγγελθεί.

Όλα δείχνουν, λοιπόν, ότι η αγωνία θα συνεχιστεί, άγνωστο για πόσο, χωρίς να αποκλείεται να επιβεβαιωθεί η θεωρία της «αυτοεκπληρούμενης προφητείας».

Το χειρότερο, όμως, είναι άλλο: Ακόμη κι αν η αναμέτρηση αυτή λήξει με συναινετική «ισοπαλία» και επιτευχθεί εκτόνωση, αυτή θα αποδειχθεί προσωρινή. Πολύ απλά, διότι οι αιτίες που προκαλούν την κρίση – και αποτυπώνονται, σε μεγάλο βαθμό, στις θέσεις που έχουν καταθέσει Ρωσία και Δύση για την «ασφάλεια στην Ευρώπη» και έχουν εκατέρωθεν απορριφθεί – θα παραμείνουν ενεργές.