Ιδιωτικό χρέος: Αυξήθηκαν οι οφειλές σε Εφορία και Ταμεία την τελευταία τριετία [πίνακες]

Άνοδο του ιδιωτικού χρέους κατά την τελευταία 3ετία δείχνουν τα επίσημα στοιχεία, αναφορικά με τις οφειλές σε Ταμεία αλλά και Εφορία. Τη χαρτογράφηση του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα επιχειρεί να πραγματοποιήσει το Ινστιτούτο  Νίκος Πουλαντζάς δημοσιεύει τη μελέτη του δρ. Οικονομικής Επιστήμης, Νίκου Αστρουλάκη, με τίτλο Η δυναμική και η σύνθεση του “θεσμικού” ιδιωτικού χρέους.

Όπως προκύπτει, κατά την τριετία 2020-2022, οι οφειλές προς τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης αυξήθηκαν κατά 21,72%. Μάλιστα, άλλαξε η εσωτερική διάρθρωση των οφειλών, καθώς από το τέταρτο τρίμηνο του 2021 στο τέταρτο τρίμηνο του 2022 μειώνεται το πλήθος μικρο-οφειλετών (με οφειλή από 50 έως 10.000€) και αυξάνεται το πλήθος μητρώων οφειλετών με οφειλή από 10.000 και πάνω.

Οι οφειλές προς ΕΦΚΑ

Σύμφωνα με την έκθεση, το ένα τρίτο περίπου του συνόλου των οφειλών στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, ήτοι 13,24 δις ευρώ, αφορά σε μεγάλες οφειλές (ποσό οφειλής πάνω από 500χιλ ευρώ) που αντιστοιχούν μόλις στο 0,27% των μητρώων οφειλετών. Το υπόλοιπο 99,73% των μητρώων αφορά τις υπόλοιπες δύο κατηγορίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον , η χαμηλότερη κατηγορία οφειλών 0 – 15χιλ ευρώ αφορά το 77,21% των μητρώων με συμμετοχή στο 15,23% του συνόλου των οφειλών, σε αντίθεση με την υψηλότερη κατηγορίας οφειλών, 1εκ ευρώ και πάνω, όπου μόλις το 0,1% των μητρώων οφείλει το 23,74% του συνολικού υπολοίπου των οφειλών.

Ενδιαφέρον εντοπίζεται στα πρόσθετα τέλη, όπου στην περίπτωση της υψηλότερης κατηγορίας αυτά ξεπερνούν την κύρια οφειλή. Ενώ στην χαμηλότερη κατηγορία
του πίνακα τα πρόσθετα τέλη ανέρχονται στο 30% στη υψηλότερη ξεπερνούν το 110% της κύριας οφειλής. Το ύψος και το ποσοστό των πρόσθετων τελών σε σχέση με την κύρια οφειλή θα μπορούσε να ιδωθεί και από την πλευρά της αδυναμίας είσπραξης των κύριων οφειλών.

Οι «δράκοι» του ιδιωτικού χρέους

Ο Πίνακας 4 παρουσιάζει τη δυναμική του συνόλου των οφειλών (κύρια οφειλή και πρόσθετα τέλη) ανά έτος αναφοράς οφειλής. Το 42,29% των τρεχουσών οφειλών αφορά σε σωρευτική οφειλή του έτους 2009 και παλαιότερων ετών. Παράλληλα, σύμφωνα με το Κ.Ε.Α.Ο το 32,43% (ποσό 14.810.774.179 ευρώ) του συνολικού χρέους δημιουργήθηκε από οφειλέτες που άρχισαν να δημιουργούν οφειλές για πρώτη φορά από το 2010 και μετά, ενώ το 67,57% (ποσό 30.862.037.995 ευρώ) δημιουργήθηκε από οφειλέτες που άρχισαν να δημιουργούν οφειλές για πρώτη φορά το 2009 ή παλαιότερα. Από τον Πίνακα 4, η δυναμική του ύψους των οφειλών εντοπίζεται κυρίως τα έτη 2010 έως και 2016 των προγραμμάτων προσαρμογής, με τάση απομείωσης τα επόμενα έτη.

Τι γίνεται με την Εφορία

Από εκεί και πέρα, το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο οφειλών προς τη Φορολογική Αρχή αυξήθηκε κατά 5,22% την αναφερόμενη τριετία. Με ποιοτικούς όρους, το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι η πλειοψηφία των ληξιπρόθεσμων οφειλών αφορά έναν μικρό αριθμό μεγαλο-οφειλετών του Δημοσίου, ενώ μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών προέρχεται από μικρο-οφειλέτες. Συγκεκριμένα, στην αρχή του 2023 το 59,5% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου αντιστοιχούσε σε μόλις 1.325 Αριθμούς Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) με οφειλές πάνω από 10 εκατ. ευρώ έκαστο, ενώ μόλις το 1,5% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου αναλογούσε σε 3.238.494 ΑΦΜ με οφειλές έως 3.000 ευρώ.

Σε ετήσια βάση, μείωση παρουσίασε ο αριθμός των μητρώων των οφειλετών κατά 37.725, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των μητρώων με οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία να διαμορφώνεται στο τέλος του τέταρτου τριμήνου του 2022 σε 2.326.793 μητρώα. Η μείωση προέρχεται από τις κατηγορίες οφειλής μεταξύ 50 και 10.000 ευρώ (κατά 108.397 μητρώα συνολικά). Επιπλέον, αύξηση παρατηρείται στις συνολικές οφειλές κατά περίπου 4,6 δις ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, η οποία οφείλεται τόσο σε αύξηση των κύριων οφειλών (κατά 2,3 δις ευρώ), όσο και των πρόσθετων τελών (αύξηση κατά 2,3 δις ευρώ). Αναλυτικότερα, η αύξηση στις ληξιπρόθεσμες κύριες οφειλές πηγάζει κυρίως από το εύρος οφειλής μεταξύ 10.000 και 1.0000.000 ευρώ (κατά 2,1 δις ευρώ συνολικά), στο οποίο συσσωρεύεται το 70% των οφειλών.

Τράπεζες και funds

Ακόμη, το συνολικό υπόλοιπο δανειακών οφειλών (προ προβλέψεων) προς τις τράπεζες μειώθηκε κατά 4,75%. Σημαντική μείωση παρουσίασε το υπόλοιπο των μη εξυπηρετούμενων δάνειων (προ προβλέψεων) κατά 76.1%. Ωστόσο, η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στη μεταφορά (πώληση) των ληξιπρόθεσμων δανειακών οφειλών σε εξειδικευμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού που διαχειρίζονται μέσω των Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ), ήτοι funds. Την αναφερόμενη τριετία το υπόλοιπο των δανειακών οφειλών (Λοιποί τομείς) προς στις ΕΔΑΔΠ αυξήθηκε κατά 76,97%.

Σύμφωνα με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, η διαχείριση των απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια που έχουν πωληθεί και μεταβιβαστεί από εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα ανατίθεται αποκλειστικά στις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις
(ΕΔΑΔΠ).

Η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) διατηρεί στοιχεία αναφορικά με δάνεια που διαχειρίζονται οι εγχώριες Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ) και έχουν μεταβιβασθεί από εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα σε εξειδικευμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού. Από την πλευρά των ΕΔΑΔΠ, αυτές υποχρεούνται να υποβάλλουν τριμηνιαία στοιχεία του ισολογισμού τους καθώς και του χαρτοφυλακίου των δανείων που διαχειρίζονται στην ΤτΕ. Στα δάνεια αυτά περιλαμβάνονται και δάνεια που είχαν διαγραφεί από τα πιστωτικά ιδρύματα και δεν καταγράφονταν στις λογιστικές τους καταστάσεις.

Ο Πίνακας 12 έχει εξαχθεί από την τελευταία Ανάλυση Δανείων υπό διαχείριση από τις ΕΔΑΔΠ που συντάσσει η ΤτΕ παρουσιάζοντας τη σύνθεση των σωρευτικών στοιχείων των δανείων υπό διαχείριση από τις ΕΔΑΔΠ τους μήνες Δεκέμβριο 2019 έως Δεκέμβριο 2022. Τον Δεκέμβριο του 2019 στις ΕΔΑΔΠ βρίσκονταν υπόλοιπα δανείων ύψους 23,7 δις ευρώ , τον Δεκέμβριο του 2022 το υπόλοιπο των δανείων ήταν 70,7 δισ. ευρώ. Το υπόλοιπο των δανείων που διαχειρίζονται οι ΕΔΑΔΠ αυξήθηκε κατά περίπου 47 δισ. ευρώ την αναφερόμενη περίοδο. Την ίδια περίοδο το υπόλοιπο των μη εξυπηρετούμενων δανείων στις Τράπεζες μειώθηκε κατά περίπου 60 δισ. ευρώ (Πίνακας 11).