Χρυσός: Πόσο μπορεί να διαρκέσει το νέο ράλι;

Συναγερμό έχει σημάνει στους επενδυτές η επιδείνωση του οικονομικού κλίματος σε παγκόσμιο επίπεδο. Η τραπεζική κρίση με επίκεντρο τις περιφερειακές τράπεζες των ΗΠΑ και την Credit Suisse και γενικότερα η επιδείνωση του οικονομικού κλίματος επιτάχυνε τη μαζική στροφή σε πιο ασφαλή επενδυτικά καταφύγια και συγκεκριμένα στον χρυσό.

Οι πελάτες έχουν μια αυξανόμενη «επαγρύπνηση για τη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων», λέει στους FT ο Ασόκ Σεβναράιν, διευθύνων σύμβουλος της IBV International Vaults, της εταιρείας του Μαυρικίου που κατέχει το θησαυροφυλάκιο.

Η μαζική στροφή από την παγκόσμια ελίτ προς το πολύτιμο μέταλλο αντικατοπτρίζεται στη στρατηγική των κεντρικών τραπεζών κυρίως στις αναδυόμενες αγορές. Πέρυσι οι κεντρικές τράπεζες αγόρασαν 1.079 τόνους χρυσού – τους περισσότερους από τότε που ξεκίνησαν τα αρχεία το 1950.

Αυτή τη στιγμή σύμφωνα με στοιχεία που περιέχονται σε άρθρο των FT, ο χρυσός πλησιάζει το ονομαστικό υψηλό όλων των εποχών των 2.072 δολαρίων ανά ουγκιά troy (31,1034768 γραμ.) – την παραδοσιακή μονάδα για πολύτιμα μέταλλα – από τα τέλη Μαρτίου. Πολλοί κερδοσκόποι μάλιστα προβλέπουν πως θα σπάσει τα κοντέρ.

Ο χρυσός βέβαια ήταν από καιρό ένα ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους αναταραχών. Ο κορωναϊός, ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι φόβοι για τον πληθωρισμό, το αυξανόμενο παγκόσμιο χρέος, τα υψηλά επιτόκια και η τραπεζική κρίση έχουν ωθήσει τους επενδυτές να επαναξιολογήσουν τα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία. Ο χρυσός βγήκε ωφελημένος.

«Την περασμένη δεκαετία, ο πληθωρισμός ήταν χαμηλός και η ανάπτυξη υψηλή, υπήρχε παγκοσμιοποίηση και ειρήνη, οικονομία laissez-faire και αόρατο χέρι και υπεραπόδοση τεχνολογίας», λέει στους FT η Νίκι Σιλς, επικεφαλής στρατηγικής μετάλλων στην ελβετική εταιρεία εμπορίας πολύτιμων μετάλλων MKS Pamp.

Καταλυτικό ρόλο παίζει και η άνοδος του δολαρίου ΗΠΑ. Πολλές χώρες ανησύχησαν μετά την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία και έτρεξαν  να διαφοροποιήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία και να αγοράσουν περισσότερο χρυσό.

«Ο χρυσός έχει γίνει προοδευτικά γεωπολιτικός», λέει ο Σεμπαστιέν  ντε Μοντέσους, διευθύνων σύμβουλος της εισηγμένης στο Λονδίνο παραγωγού χρυσού Endeavor Mining,.

Αναλυτές εκτιμούν ότι ο χρυσός θα μπορούσε να εκτοξευθεί στα 3.300 δολάρια ανά ουγκιά, νούμερα που καταγράφηκαν το 1980 όταν ο πληθωρισμός και η πετρελαϊκή κριση περιόρισε την ανοδική πορεία εννέα ετών που εξαπέλυσε ο Αμερικανός Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον όταν απέκοψε το δολάριο από τον χρυσό.

Εάν ο σημερινός στασιμοπληθωρισμός, οι γεωπολιτικές εντάσεις και η αποδολαριοποίηση επιμείνουν, τότε κάποιοι λένε ότι οι ράβδοι χρυσού θα συνεχίσουν να κερδίζουν έδαφος. «Είναι μια νέα εποχή; Απλά, ναι», λέει η Ρουθ Κρόγουελ, διευθύνουσα σύμβουλος της London Bullion Market Association, η οποία καθορίζει τα παγκόσμια πρότυπα και τα σημεία αναφοράς τιμών για τη διαπραγμάτευση χρυσού. «Η στροφή προς τον χρυσό αφορά τη δημιουργία ενός πιο ουδέτερου χαρτοφυλακίου ως απάντηση στη γεωπολιτική».

Από την άλλη πλευρά, οι τιμές του χρυσού είναι εμφανώς ασταθείς. Καθώς ο φόβος και ο πανικός υποχωρούν, η άνοδος των τιμών θα μπορούσε να αποδειχθεί προσωρινή. Και οι ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του χρυσού – και το γεγονός ότι δεν παίζει ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση, σε αντίθεση με άλλα μέταλλα – θα μπορούσαν επίσης να μειώσουν τις προοπτικές του μακροπρόθεσμα.

Ο χρυσός είναι στα πάνω του, αλλά πόσο θα διαρκέσει;

Ο δείκτης φόβου

Από τον Νοέμβριο, ο χρυσός κέρδισε το ένα πέμπτο για να διαπραγματευτεί λίγο κάτω από τα 2.000 δολάρια ανά ουγκιά troy μετά την κατάρρευση τριών περιφερειακών τραπεζών των ΗΠΑ και την εξαγορά της Credit Suisse από την UBS.

«Ο χρυσός δείχνει ότι υπάρχει υψηλός βαθμός φόβου στις χρηματοπιστωτικές αγορές», λέει ο Ρος Νόρμαν, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας παροχής δεδομένων πολύτιμων μετάλλων Metals Daily. «Είναι ένα κουδούνι και αυτό το κουδούνι χτυπάει».

Δυσπιστία στα δολάρια

Πέρα από τους μεμονωμένους επενδυτές, η άνοδος του χρυσού, εν μέρει, οφείλεται σε μια παγκόσμια μετατόπιση από το πανίσχυρο δολάριο.

Σύμφωνα με τους FT, aπό την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, υπήρξε μια σαφής ώθηση για διαφοροποίηση των αποθεματικών νομισμάτων: το μερίδιο του αμερικανικού νομίσματος στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα έχει μειωθεί από περισσότερο από 70 τοις εκατό το 2000 σε λιγότερο από 60 τοις εκατό σήμερα. Η Ρωσία, η Κίνα, η Τουρκία και η Ινδία ηγήθηκαν αυτής της τεκτονικής αλλαγής. «Πολλές χώρες έχουν καταλάβει ότι το δολάριο ήταν ένα όπλο που εξυπηρετούσε τις ΗΠΑ», λέει ο ντε Μοντέσους της Endeavor Mining.

Για τη Ρωσία, οι κυρώσεις της Δύσης έχουν απλώς αυξήσει την εξάρτησή της από τον χρυσό, τον οποίο εξορύσσει επίσης εντός της επικράτειας. Όταν χτύπησε η παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επαίνεσε τα αποθέματα χρυσού και σκληρού νομίσματος της Ρωσίας ως το «μαξιλάρι ασφαλείας» για το Κρεμλίνο για να απαλύνει τον οικονομικό πόνο για εκατομμύρια Ρώσους.

Τρία χρόνια αργότερα, ο Ρώσος ηγέτης περιόδευσε το αποθετήριο στην κεντρική τράπεζα στο κέντρο της Μόσχας, χρησιμοποιώντας μια ράβδο χρυσού που ζύγιζε περισσότερο από 10 κιλά για βαράκι ασκήσεων. Εκείνη την εποχή, η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας βρισκόταν στα πρώτα στάδια της αθόρυβης αύξησης του μεριδίου του πολύτιμου μετάλλου στα διεθνή της αποθέματα. Σήμερα ο χρυσός αντιπροσωπεύει περίπου το 25% των αξίας 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων αποθεμάτων της Ρωσίας – σχεδόν εξαπλάσιο σε βάρος από το 2007.

Καθώς οι χώρες αναζητούν εναλλακτικές λύσεις έναντι του δολαρίου, ένα βασικό ερώτημα είναι ποιο ρόλο θα παίξει ο χρυσός στα σχέδια του Πεκίνου να διεθνοποιήσει το γουάν-ρενμίνμπι. Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας έχει τα μεγαλύτερα συναλλαγματικά αποθέματα στον κόσμο με περίπου 3,2 τρισεκατομμύρια δολάρια και ανέφερε ότι προσθέτει χρυσό εδώ και έξι μήνες – αν και πολλοί στη βιομηχανία χρυσού υποψιάζονται ότι το επίπεδο αγοράς ήταν υψηλότερο από τα επίσημα αναφερόμενα στοιχεία.

Αυτό σύμφωνα πάντα με τους FT, θα μπορούσε να βοηθήσει την Κίνα να αμφισβητήσει το αμερικανικό νόμισμα, λέει ο Όλιβερ Ραμσμπότομ, συνεργάτης της McKinsey. «Οι συνεχείς αγορές χρυσού της Κίνας θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως μέρος μιας μακροπρόθεσμης πολιτικής για χαλάρωση των κεφαλαιακών ελέγχων αυξάνοντας έτσι την πρόκληση του ρενμίνμπι έναντι του δολαρίου ΗΠΑ».

Οι οικονομίες που βρίσκονται σε δύσκολη θέση, συνήθως υπερχρεωμένες σε δολάρια ΗΠΑ, στρέφονται επίσης στον χρυσό. Πριν από την χρεοκοπία της τον Δεκέμβριο, η Γκάνα, ο έκτος μεγαλύτερος παραγωγός χρυσού στον κόσμο, πρότεινε οι εισαγωγές πετρελαίου να πληρωθούν σε χρυσό – κάτι που δεν διαφέρει από το μεσαιωνικό ανταλλακτικό εμπόριο χρυσού με αλάτι μεταξύ των μεσογειακών οικονομιών και της δυτικής Αφρικής. Ένα άλλο κράτος που εξορύσσει χρυσό, η Ζιμπάμπουε, λανσάρει ψηφιακά κρυπτονομίσματα που υποστηρίζονται από χρυσό σε μια προσπάθεια να στηρίξει το πληγέν από τον πληθωρισμό νόμισμά της.

Μετά τον πυρετό του χρυσού

Όλοι πάντως οι αναλυτές συμφωνούν πως είναι δύσκολο να προβλεφθεί πόσο θα διαρκέσει αυτό το ράλι.

Βραχυπρόθεσμα, ο βασικός παράγοντας που θα καθορίσει τις τιμές του χρυσού, εκτιμούν οι FT, θα είναι ο δρόμος που ακολουθήσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ για να εξισορροπήσει την οικονομία και να κρατήσει τον πληθωρισμό υπό έλεγχο. Αυτό θα είναι ζωτικής σημασίας για το εάν οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων θα συμμετάσχουν μαζί με ιδιώτες επενδυτές και κεντρικές τράπεζες στη συσσώρευση χρυσού μετά από 10 μήνες εκροών για αμοιβαία κεφάλαια που διαπραγματεύονται σε χρυσό μέχρι τον Μάρτιο.

Μακροπρόθεσμα, η όρεξη των καταναλωτών για το πολύτιμο μέταλλο μπορεί να μειωθεί από την κατάσταση της ίδιας της βιομηχανίας εξόρυξης χρυσού — ειδικά καθώς υφίσταται μεγαλύτερη πίεση για μείωση των εκπομπών, μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και μεγαλύτερη διαφάνεια.

«Βρισκόμαστε πλέον σταθερά σε έναν κόσμο που απελευθερώνεται από τις ανθρακούχες εκπομπές», λέει ο Τομ Πάλμερ, διευθύνων σύμβουλος της Newmont Corporation, του μεγαλύτερου ορυχείου χρυσού στον κόσμο που σφράγισε μια συμφωνία 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων για εξαγορά της Αυστραλιανής ανταγωνίστριας Newcrest αυτόν τον μήνα.

Αναμένει ότι αυτό θα οδηγήσει σε περισσότερες συγχωνεύσεις στη βιομηχανία εξόρυξης χρυσού, καθώς οι εταιρείες χρειάζονται ορυχεία μεγαλύτερης διάρκειας ζωής για να επιτύχουν τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους τους. «Βρισκόμαστε σε έναν κλάδο που εδραιώνεται».

Ο χρυσός, ένα από τα λιγότερο αντιδραστικά στοιχεία, έχει μικρό άμεσο ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση, σε αντίθεση με πολλά άλλα πιο λειτουργικά μέταλλα. Αλλά τα αποθέματά του συχνά βρίσκονται δίπλα στον χαλκό, ο οποίος είναι ζωτικής σημασίας για τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως ανεμογεννήτριες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα και γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Μόνο το 8 τοις εκατό του χρυσού χρησιμοποιείται σε εφαρμογές όπως η τεχνολογία, η ιατρική και η βιομηχανία — το υπόλοιπο είναι κυρίως για κοσμήματα και επενδύσεις.

Αυτό το γνωρίζουν τα στελέχη της βιομηχανίας εξόρυξης χρυσού, πολλά από τα οποία προσπαθούν να αυξήσουν την παραγωγή χαλκού. «Αν έμπαινα στη μηχανή του χρόνου και πήγαινα μπροστά 10 χρόνια, νομίζω ότι πολλές εταιρείες χρυσού θα παράγουν χαλκό», λέει ο Πάλμερ.

Η ΜΚΟ Swissaid, κατηγόρησε τα χυτήρια χρυσού ότι διστάζουν να αποκαλύψουν από ποια ορυχεία προέρχονταν λόγω ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντικών ανησυχιών σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο.

Αν και πολλά στελέχη της βιομηχανίας χρυσού υποστηρίζουν ότι βελτιώνουν την ποιότητα ζωής για τις τοπικές κοινότητες παρέχοντας θέσεις εργασίας και μειώνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους, οι ανησυχίες για τη βιωσιμότητα αναμένεται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια.

Αυτό μπορεί να μην βελτιώσει τη φήμη του χρυσού μεταξύ των νεότερων επενδυτών, οι οποίοι είναι πιο πιθανό να στραφούν σε ψηφιακές επενδύσεις όπως τα NFT ή τα κρυπτονομίσματα.

Ο Αντρέας Χαμπλούτζελ, διευθύνων σύμβουλος της ευρωπαϊκής εταιρείας εμπορίου χρυσού Degussa Goldhandel πάντως πιστεύει ότι η ψηφιοποίηση και οι προκλήσεις παραγωγής θα περιορίσουν την δυνατότητα του χρυσού για περαιτέρω αύξηση.

«Στην Ευρώπη, η νεότερη γενιά δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για το χρυσό. Δεν νομίζω ότι έχουμε πολλές πιθανότητες για ανοδική πορεία», λέει στους FT. Παρά την κατάρρευση του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων FTX, λέει ότι «η εμπιστοσύνη επέστρεψε και τα κρυπτονομίσματα θα έχουν μελλοντική θέση ως κατηγορία περιουσιακών στοιχείων».

Οι λάτρεις των κρυπτονομισμάτων έχουν τουλάχιστον ένα κοινό με τους συγχρονους χρυσοθήρες: συμφωνούν με την ιδέα ότι το σύστημα παραστατικών (fiat) νομισμάτων έχει σπάσει και οδεύει προς την καταστροφή. Ενώ οι κίνδυνοι παραμένουν παρόντες στην παγκόσμια οικονομία, και καθώς οι μετοχές και τα ομόλογα έχουν δείξει σημάδια αντιστροφής του 20ετούς μοτίβου ταυτόχρονης ανόδου τους, δυστυχώς πολλοί θα συνεχίσουν να πιστεύουν σε μια βαρύτερη επένδυση.

«Είναι δύσκολο να απεμπολήσεις ένα περιουσιακό στοιχείο με 5.000 χρόνια ιστορίας παροχής πλούτου», λέει ο Norman της Metals Daily.