Τιμές ρεύματος: Οι τρεις παράγοντες που καθορίζουν το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας

Στην πολυπαραγοντική εξίσωση, η οποία διαμορφώνει τις τιμές ρεύματος και δεν επιτρέπει να φτάσει το φθηνό κόστος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στα τιμολόγια των καταναλωτών αναφέρθηκε χθες ο ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα ενέργειας κ. Νίκος Τσάφος, μιλώντας στο ενεργειακό φόρουμ «Renewable & Storage».

Ο κ. Τσάφος παραδέχθηκε ότι η Ελλάδα έχει από τις πιο ακριβές τιμές ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά στην Ευρώπη, επισημαίνοντας ότι είναι ένα φαινόμενο διαχρονικό που οφείλεται σε δομικό πρόβλημα της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.

Τιμολόγια ρεύματος: Σε διαβούλευση το πλαίσιο για τη δυναμική τιμολόγηση

Σύμφωνα με τον ίδιο, η τιμή ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά σε κάθε χώρα εξαρτάται από τρεις παράγοντες το ενεργειακό μείγμα, τη γεωγραφία και το επίπεδο του ανταγωνισμού.

Ο παράγοντας «μείγμα» και το αέριο που ανεβάζει τις τιμές ρεύματος

Όσον αφορά στο ενεργειακό μείγμα, όπως τόνισε ο κ. Τσάφος, «στην Ελλάδα πάμε πάρα πολύ καλά στις ΑΠΕ», αλλά όταν γίνεται η σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές η χώρα μας δεν διαθέτει πυρηνικά και βιοενέργεια, ενώ η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι μικρότερη, με συνέπεια τελικά «να έχουμε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα και ειδικά από φυσικό αέριο».

Όπως υπογράμμισε ο γενικός κανόνας στην ελληνική αγορά είναι ότι «η τιμή ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά είναι υψηλή όταν χρησιμοποιούμε πολύ αέριο».

Ο παράγοντας «γεωγραφία»

Παράλληλα, μίλησε και για τη δυσλειτουργία του ευρωπαϊκού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας καθώς εμφανίζονται μεγάλες διαφορές μεταξύ βορρά και νότου, επισημαίνοντας ότι απαιτούνται παρεμβάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. «Είμαστε δίπλα στην Ιταλία, η οποία όταν δεν είμαστε εμείς η πιο ακριβή αγορά στις τιμές ρεύματος, είναι συνήθως εκείνη και πολλές φορές μας τραβάει προς τα επάνω. Επίσης το καλοκαίρι συνέβη μια δυσλειτουργία της αγοράς στην Κεντρική Ευρώπη που ανέβασε τις τιμές πάρα πολύ σε εμάς, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στην Ουγγαρία», ανέφερε ο κ. Τσάφος.

Ο ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα ενέργειας κ. Νίκος Τσάφος

Σε αυτό το γεωγραφικό όριο οι τιμές ρεύματος αλλάζουν και η Αυστρία, η Τσεχία δεν είχαν την ίδια τιμή. «Είδαμε μια δυσλειτουργία του ευρωπαϊκού συστήματος. Η αρχική αντίδραση ήταν ότι γέμισαν τα ηλεκτρικά καλώδια. Η αλήθεια είναι ότι δεν γέμισαν τα καλώδια, γεγονός που δημιουργεί πολλά ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο ρέει ενέργεια σε αυτήν την περιοχή της Ευρώπης.

Χρειάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο παρεμβάσεις και για αυτές επιχειρηματολογούμε στα ευρωπαϊκά φόρα», σημείωσε ο ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού, εξηγώντας ότι το φαινόμενο του καλοκαιριού με τις ακραίες τιμές ρεύματος στην περιοχή μας είχε 4 – 5 διαφορετικές παραμέτρους – τον καύσωνα, τη μικρή παραγωγή των υδροηλεκτρικών λόγω λειψυδρίας, εξαγωγές ρεύματος προς την Ουκρανία, συντηρήσεις δικτύων.

Ο παράγοντας «ανταγωνισμός»

Στο τοπίο του ανταγωνισμού η εικόνα φαίνεται ότι είναι θολή ως προς το πώς επηρεάζει τις τιμές ρεύματος. «Άμα συσχετίσει κάποιος το επίπεδο του ανταγωνισμού με τις τιμές, η Ιταλία έχει μια από τις πιο ανταγωνιστικές αγορές, αλλά έχει πάντα την πιο υψηλή τιμή. Η Γαλλία είναι στο άλλο άκρο, σχεδόν μονοπωλιακή, αλλά έχει πολύ φθηνή ενέργεια. Η Κύπρος είναι ακόμα πιο μονοπωλιακή και έχει πάρα πολύ ακριβή ενέργεια.

Γιατί; Γιατί το ενεργειακό μείγμα και η γεωγραφία υπερτερούν. Την άνοιξη που δεν χρειάζομαι πολύ αέριο και όλοι οι παίκτες του αερίου πρέπει να ανταγωνιστούν για να μπουν στην αγορά, η τιμή συμπιέζεται προς τα κάτω. Το καλοκαίρι, με μια περιφερειακή κρίση χρειάστηκε να ανάψουμε ό,τι μπορούσαμε. Προφανώς σε αυτές τις συνθήκες, άσχετα με το πόσοι παίκτες υπάρχουν, η τιμή θα ανέβει», εξήγησε ο κ. Τσάφος.

Στο ερώτημα πώς οι πολλές ΑΠΕ θα μεταφραστούν σε φθηνότερες τιμές ρεύματος απάντησε ότι η αποθήκευση ενέργειας (μπαταρίες και αντλησιοταμίευση) θα ρίξουν τις απογευματινές εξάρσεις και θα εξομαλύνουν τη διαφοροποίηση των τιμών εντός της ημέρας.

«Επιθετική στάση» στην αποθήκευση ενέργειας

Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών κ. Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης αναλύοντας τα χαρακτηριστικά της νέας ανταγωνιστικής εποχής στην ενέργεια ανέφερε ότι το ΥΠΕΝ κρατά “επιθετική στάση” σε σχέση με την προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας, η οποία θα δώσει μια ανάσα όσον αφορά στις περικοπές «πράσινης» ενέργειας, αλλά, όπως είπε χαρακτηριστικά, «κι η ανάσα έχει όρια γιατί έχουμε μεγάλη παραγωγή ΑΠΕ σε σχέση με την εγχώρια ζήτηση».

Ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών κ. Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης

Το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) προβλέπει την εγκατάσταση 4 γιγαβάτ μπαταριών έως το 2030.

Και εξήγησε: «Αυτή τη στιγμή που μιλάμε (σ.σ. μεσημέρι Πέμπτης) το 83% της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ έχει μηδενική τιμή. Και αν μας σώζει κάτι από τρελές περικοπές είναι ότι έχουμε παράλληλα πολύ μεγάλες εξαγωγές, αυτή τη στιγμή είναι στα 1.300 MW. Εδώ και δύο μήνες κάνουμε εξαγωγές και βοηθούν πάρα πολύ στην καλή λειτουργία της αγοράς. Αλλά ας μην επαναπαυόμαστε. Είναι κάτι που μπορεί να μεταβληθεί στο μέλλον διότι δεν τρέχουμε μόνο εμείς την πράσινη μετάβαση αλλά και οι γείτονες, οι οποίοι μπορεί να έχουν στο τέλος ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που εμείς δεν έχουμε».

Σχετικά με την προώθηση της αποθήκευσης, ο Γενικός Γραμματέας αναφέρθηκε στο πρόγραμμα μπαταριών σε επιχειρήσεις που θα τρέξει σύντομα και όπως προέβλεψε θα επιδοτήσει συστήματα περί τα 350 με 400 μεγαβάτ. Το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) προβλέπει την εγκατάσταση 4 γιγαβάτ μπαταριών έως το 2030. Μέχρι στιγμής περί τα 900 μεγαβάτ θα ενισχυθούν με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, άλλα 600 MW θα προστεθούν σε πάρκα ΑΠΕ και περί τα 1.000 με 1.500 μεγαβάτ, όπως επεσήμανε ο κ. Αϊβαλιώτης, θα αφορούν stand alone μπαταρίες, με τις λεπτομέρειες να εξειδικεύονται σε υπουργική απόφαση που θα δημοσιευθεί άμεσα, ενώ η υπόλοιπη ισχύς θα καλυφθεί με υβριδικά έργα.

Η αγορά και η συμφόρηση των δικτύων

«Η αποθήκευση θα λύσει το πρόβλημα βραχυπρόθεσμα, δεν είναι η λυδία λίθος, καθώς ο “ελέφαντας στο δωμάτιο” είναι η ζήτηση που είναι ο μεγάλος κίνδυνος για τις ΑΠΕ», τόνισε ο ίδιος.

Σήμερα, σύμφωνα με τον κ. Αϊβαλιώτη έχουμε περικοπές στις ΑΠΕ λόγω αγοράς και λόγω συμφόρησης του δικτύου. «Οι πρώτες είναι στο 85%-90%. Θα μπορούσαμε να επανεξετάσουμε τη σειρά προτεραιότητας που διάφορες μορφές ενέργειας μπαίνουν στο σύστημα και “τρώνε” τη ζήτηση, σεβόμενοι τις ευρωπαϊκές οδηγίες καθώς και τις προβλέψεις των συμβάσεων των παραγωγών ΑΠΕ οι οποίες έχουν προσθέσει επιπλέον δυναμικό από αυτό που προβλέπεται στην αρχική επένδυση.

Για να εισαχθούν περισσότερες ΑΠΕ, οι οποίες θα ρίξουν και τις τιμές, συνολικά για τους καταναλωτές, πρέπει να κατασκευαστούν περισσότερα δίκτυα.

Αυτό θα το αντιμετωπίσουμε μέσω ενός αυστηρού συστήματος με οικονομικές και πειθαρχικές ποινές που θα φτιάξει η ΡΑΑΕΥ», σημείωσε.

Ο Μάνος Μανουσάκης

Από την πλευρά του και ο διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, Μάνος Μανουσάκης επισήμανε ότι η αποθήκευση δεν αποτελεί πανάκεια για τις περικοπές καθώς μπορεί να λειάνει το πρόβλημα που προκύπτει λόγω της ζήτησης, όχι όμως το πρόβλημα των περικοπών που προκύπτει από τη συμφόρηση του δικτύου.

O διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, Μάνος Μανουσάκης

Για να εισαχθούν περισσότερες ΑΠΕ, οι οποίες θα ρίξουν και τις τιμές, συνολικά για τους καταναλωτές, σύμφωνα με τον ίδιο, πρέπει να κατασκευαστούν περισσότερα δίκτυα.

Όμως, επειδή η κατασκευή δικτύου είναι πάρα πολύ δύσκολη και χρονοβόρα, ο κ. Μανουσάκης τόνισε ότι πρέπει να αλλάξει η προσέγγιση που ισχύει σήμερα όσον αφορά στην άναρχη χωροθέτηση των ΑΠΕ, δίχως να προσμετράται η διαθεσιμότητα του δικτύου.

Η βιομηχανία

Πάντως, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΒΙΚΕΝ Αντώνη Κοντολέων, οι ΑΠΕ και οι διασυνδέσεις δε θα ρίξουν από μόνες τους τις τιμές ρεύματος, αλλά πρέπει να προχωρήσουν ρυθμίσεις ώστε να καθορίζουν τις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς στο κοντινό μέλλον.

Ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ κ. Αντώνης Κοντολέων,

«Ξαφνικά οι βιομηχανίες έντασης ενέργειας στη χώρα μας από το 2023 βρέθηκαν εκτεθειμένες στις τιμές ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά χωρίς κανένα εργαλείο αντιστάθμισης του κινδύνου και χωρίς στήριξη. Θα πρέπει τουλάχιστον να τυγχάνουν της ίδιας στήριξης που παρέχουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στις δικές τους ενεργοβόρες βιομηχανίες.

Δεν ζητάμε τίποτα παραπάνω, τίποτα λιγότερο», επεσήμανε. Και πρόσθεσε: «Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το υψηλό κόστος ενέργειας αποτελεί τροχοπέδη για τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας στη χώρα μας. Είναι αλήθεια ότι οι μη ανταγωνιστικές τιμές ρεύματος στην εγχώρια αγορά πλήττουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητα τους».