OT FORUM: Το επενδυτικό κενό και το νέο παραγωγικό πρότυπο

Η κάλυψη του τεράστιου επενδυτικού κενού αλλά και η δημιουργία ενός νέου παραγωγικού προτύπου αποτελούν τις βασικές προκλήσεις για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας, κάτι που θα απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό την ατζέντα του επερχόμενου 4ου OT FORUM. Άλλωστε η σπουδαιότητα του συγκεκριμένου θέματος αποτυπώνεται και στον τίτλο του συνεδρίου, ο οποίος είναι «Ένα Νέο Παραγωγικό Πρότυπο – “Ελλάδα 2030”» και θα πραγματοποιηθεί στις 2 και 3 Δεκεμβρίου στον φιλόξενο και ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μικρού Χρηματιστηρίου Αθηνών.

Εξαιτίας της σημαντικής επίδρασης των επενδύσεων παγίων στην οικονομία, η μεγάλη πτώση που υπέστησαν τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2010 και η παρατεταμένη στασιμότητά τους στη συνέχεια, δεν είχε μόνο επιπτώσεις στο ΑΕΠ κάθε χρονιάς, αλλά και στις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας. Κάθε χρόνο ένα ποσοστό του συνολικού κεφαλαιακού εξοπλισμού αποσβένεται και αποσύρεται από την παραγωγή. Στην περίπτωση που οι επιχειρήσεις δεν αντικαταστήσουν το φθαρμένο ή το τεχνολογικά απαρχαιωμένο κεφάλαιο, καταγράφουν αρνητικές ροές καθαρών επενδύσεων και το κεφαλαιακό απόθεμα της οικονομίας μειώνεται. Αυτό συνέβη στην ελληνική οικονομία εν συνόλω από το 2010 μέχρι το 2021.

«Ένα Νέο Παραγωγικό Πρότυπο – “Ελλάδα 2030”» – Το 4ο OT FORUM έρχεται…

Επιφανείς καλεσμένοι στο OT FORUM

Με αυτό το πολύ σημαντικό θέμα αναμένεται να ασχοληθεί και το επερχόμενο 4ο OT FORUM, κάτι που αποτελεί βασική επιδίωξη του Οικονομικού Ταχυδρόμου. Για αυτό και συγκεκριμένοι καλεσμένοι αναμένεται να τοποθετηθούν επί του θέματος, όπως το μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, κάτι που θα απασχολήσει την τοποθέτηση του διοικητή της Τράπεζα της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα. Στη θεματική «Ποιο είναι το παραγωγικό πρότυπο που χρειάζεται η Ελλάδα» θα συμμετάσχει ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας, αλλά και ο καθηγητής του ΕΚΠΑ Παναγιώτης Πετράκης.

Ακόμη, «Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, το ρυθμιστικό πλαίσιο και κίνητρα για επενδύσεις» θα βρεθούν στο τραπέζι της συζήτησης που θα συμμετάσχουν ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος και ο πρόεδρος της ΕΕΝΕ Κρίστιαν Χατζημηνάς. Παράλληλα, το «Τι θα κινητοποιήσει τις επενδύσεις επιχειρήσεων και βιομηχανιών για το νέο παραγωγικό πρότυπο» θα αποτελέσει βασικό θέμα για τον πρόεδρο του ΣΕΒ Σπύρο Θεοδωρόπουλο, ενώ στο OT FORUM αναμένεται να παρευρεθεί και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης.

Το πρόβλημα και οι απαντήσεις στο OT FORUM

Ας δούμε όμως το πρόβλημα σε σχέση με το πώς αποτυπώνεται σήμερα, ενώ θα έχει πολύ ενδιαφέρον ο τρόπος, αλλά κυρίως τα όσα θα ειπωθούν από τους καλεσμένους στο OT FORUM. Σύμφωνα με πολύ πρόσφατη ανάλυση της Eurobank, από το 2010 μέχρι το 2021 οι καθαρές επενδύσεις παγίων για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας ήταν μονίμως αρνητικές. Δηλαδή, οι ετήσιες επενδύσεις παγίων δεν ήταν αρκετές για να αντικαταστήσουν το κεφάλαιο που αποσυρόταν από την παραγωγή. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί ο συνολικός κεφαλαιακός εξοπλισμός κατά 88,7 δισ. σε τρέχουσες τιμές . Το αντίστοιχο ποσό πριν την αναθεώρηση των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) ήταν στα 95 δισ.

Τα τελευταία δύο χρόνια οι καθαρές επενδύσεις παγίων πέρασαν ξανά σε θετικό έδαφος για πρώτη φορά από το 2009. Το 2022 ήταν στα 2,7 δισ. (1,3% του ΑΕΠ) και το 2023 στα 4,6 δισ. (2,1% του ΑΕΠ), ενισχύοντας τον κεφαλαιακό εξοπλισμό της οικονομίας. Η μείωση του αποθέματος του κεφαλαίου σχέση με το 2009 διαμορφώθηκε στα 81,3 δισ. το 2023, από 88,7 δισ. το 2021.

Εξαιρουμένων των θεσμικών τομέων των νοικοκυριών (κυρίως επενδύσεις σε κατοικίες) και των χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, η συρρίκνωση του αποθέματος του κεφαλαίου της οικονομίας ήταν αρκετά μικρότερη στα 26,2 δισ. το 2023 (37,3 δισ. το 2021). Αυτό το «κενό καθαρών επενδύσεων παγίων» προέρχεται κατά 68,6% από τις μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις και κατά 31,4% από τη γενική κυβέρνηση.

Η διεύρυνση των παραγωγικών δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας μέσω της αύξησης του παραγωγικού φυσικού κεφαλαίου, του ανθρώπινου κεφαλαίου και της παραγωγικότητας αποτελεί μια σημαντική μεσομακροπρόθεσμη πρόκληση.

Η συνέχεια

Υπάρχει όμως και συνέχεια. o λόγος επενδύσεων προς ΑΕΠ βρέθηκε το 2023 στο 13,9% του ΑΕΠ ενώ ο μέσος όρος της Ευρωζώνης για το ίδιο έτος ήταν 22,2%, κάτι που αντιστοιχεί σε 8 και πλέον μονάδες. Σύμφωνα με το σχέδιο του προϋπολογισμού που κατατέθηκε στη Βουλή,  το 2025 οι πραγματικές επενδύσεις (σε σταθερές τιμές) στην Ελλάδα προβλέπεται να ανακάμψουν περαιτέρω, σε 17,5% του ΑΕΠ έναντι του 20,8% του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών «Αυτό αντιστοιχεί σε σωρευτική βελτίωση άνω των δύο τρίτων (69,4%) του επενδυτικού κενού της Ελλάδας το 2025 έναντι του 2019, με το ύψος του επενδυτικού κενού για το έτος να διαμορφώνεται σε 3,3 ποσοστιαίες μονάδες, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2010 έως σήμερα». Ωστόσο, πρώτα από όλα αυτό θα πρέπει να αποδειχθεί στην πράξη, διότι η κυβέρνηση της ΝΔ δε φαίνεται να τα έχει πάει και ιδιαίτερα καλά σε σχέση με τις επενδύσεις. Δευτερευόντως, ακόμη κι αν η παραπάνω πρόβλεψη υλοποιηθεί στο ακέραιο, τότε αυτό θα σημαίνει ότι η Ελλάδα θα υπολείπεται και πάλι της ευρωζώνης στο τέλος του 2025.

Επενδύσεις

Ας δούμε όμως και λίγο πιο αναλυτικά το θέμα των επενδύσεων στη χώρα, αλλά κυρίως την αποτυχία σε σχέση με τις προβλέψεις. Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2025, την επόμενη χρονιά «οι επενδύσεις αναμένεται να αναδειχθούν σε κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης αντικαθιστώντας την ιδιωτική κατανάλωση, η οποία είχε την πρωταρχική συμβολή τα προηγούμενα έτη, ως αποτέλεσμα της φιλοεπενδυτικής οικονομικής πολιτικής, της εντατικότερης αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων, των κεκτημένων από τις εθνικές διαρθρωτικές πολιτικές για το επιχειρηματικό περιβάλλον και των ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης, σε συνέχεια της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και της εμπέδωσης του κλίματος εμπιστοσύνης από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για τη χώρα.

Ο ρυθμός της αύξησης των επενδύσεων προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 8,4% το 2025, ενισχυμένος έναντι του 2024 (6,7%) και 6,6% του 2023, και με ικανούς επιμέρους ρυθμούς αύξησης τόσο σε εξοπλισμό (11,1%) όσο και σε κατασκευές (8,1%). όμως, το θέμα είναι ότι η κυβέρνηση της ΝΔ προέβλεπε επενδύσεις της τάξης του 15% και πλέον τόσο για το 2023 όσο και για το 2024. Συνεπώς, τίθεται ένα ζήτημα σχετικά με το αν θα επιτευχθεί ο στόχος που έχει τεθεί για την επόμενη χρονιά. Πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ανέφεραν στον ΟΤ πως «ο στόχος του 2024 επηρεάζεται και από τις διεθνείς συνθήκες», φέροντας το παράδειγμα της ευρωζώνης όπου «Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου είναι στο -1,9%».