Η Αργιθέα χαρακτηριστικό παράδειγμα «άνισης ανάπτυξης»

Προσερχόμενοι στον εορτασμό των 200 ετών της Εθνικής Επανάστασης του 1821, είναι σκόπιμο να θυμηθούμε ότι ένας από τους βασικούς στόχους των επαναστατημένων προγόνων μας ήταν να υπάρξει ελευθερία, δικαιοσύνη και ανάπτυξη για όλους.

Διακόσια χρόνια από τότε πολλά θετικά και καλά έγιναν στο κράτος των Ελλήνων. Πολλοί πήγαν μπροστά. Αλλοι έμειναν πίσω. Σημαντικές περιοχές βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο προόδου και ανάπτυξης. Αλλες όμως βιώνουν τη φτώχεια και την εγκατάλειψη.

Οι κατά καιρούς φυσικές καταστροφές και άλλα ακραία γεγονότα αναδεικνύουν τα προβλήματα και τις στρεβλώσεις από την ανισομερή αυτή εξέλιξη. Ταυτόχρονα πυροδοτούν έντονες δημόσιες συζητήσεις για το πού είναι το κράτος. Για να παρακολουθήσουμε καλύτερα τι πραγματικά έχει συμβεί ας εξετάσουμε μία συγκεκριμένη περίπτωση:

Στην τελευταία καταιγίδα του «Ιανού» περιοχές της Καρδίτσας, όπως οι Δήμοι Αργιθέας, Μουζακίου κ.λπ. ήρθαν στην επικαιρότητα λόγω των εκτεταμένων καταστροφών. Η Αργιθέα στην καρδιά των ιστορικών Αγράφων χαρακτηρίζεται ως μειονεκτική περιοχή. Είναι από τις φτωχότερες της Ελλάδος και της ΕΕ, με κατά κεφαλήν εισόδημα γύρω στα €4.000. Με ελάχιστες υποδομές και ανύπαρκτες αναπτυξιακές δράσεις.

Γεωφυσικά συγκροτεί μια σπάνια βουνοθάλασσα, ένα παρθένο περιβάλλον που αντανακλά φυσική αειφορία που θα μπορούσε να αποτελεί πηγή πλούτου. Γιατί εγκαταλείφθηκε;

Στην περίοδο 2004-2009 η τότε κυβέρνηση με το αρμόδιο υπουργείο Ανάπτυξης, προσβλέποντας στη γενικότερη πολιτική της ισόρροπης ανάπτυξης, προχώρησε στην υλοποίηση ενός πιλοτικού αναπτυξιακού σχεδίου για την Αργιθέα και τα Αγραφα, προσανατολισμένου στο ΕΣΠΑ 2007-2013. Το πρόγραμμα περιελάμβανε έργα υποδομών, οδικά δίκτυα, δράσεις αγροτικής και βιοτεχνικής επιχειρηματικότητας.

Το σχέδιο εφαρμόστηκε δειλά για 1-2 χρόνια και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε, όπως και όλος ο σχεδιασμός για την ισόρροπη ανάπτυξη. Από αυτό το συγκεκριμένο παράδειγμα προκύπτουν ορισμένες ευρυτέρου ενδιαφέροντος διαπιστώσεις, όπως:

• Το Κεντρικό Κράτος δεν απουσιάζει πάντα. Ούτε είναι τόσο ρηχό και αδιάφορο. Ωστόσο το βαραίνει ο μύθος του Σισύφου. Εύκολα κατρακυλάει και σωστές δράσεις περίεργα εγκαταλείπονται.
• Η διακοπή ενός θεσμοθετημένου αναπτυξιακού έργου, έστω μικρής εμβέλειας, όπως αυτό της Αργιθέας, αντανακλά βασικές παθογένειες της Κεντρικής Διοίκησης, όπως την ασυνέχεια, την ασυνέπεια και την αδυναμία παρακολούθησης κυβερνητικών αποφάσεων.
• Βασικά οχήματα-όργανα, με τα οποία διαχέονται οι επενδύσεις και η ανάπτυξη στη χώρα, είναι μεγάλα τομεακά έργα και οριζόντιες δράσεις, μέσω του ΕΣΠΑ, των δημοσίων επενδύσεων κ.λπ.

Λόγω του μεγέθους και της μεγάλης στόχευσής τους τα έργα αυτά αφήνουν κενά υποδομών, σκιές ανάπτυξης, ιδίως σε τοπικά διαμερίσματα με ειδικές φυσικές και κοινωνικές συνθήκες, τα οποία έτσι λιμνάζουν στη φτώχεια και την απομόνωση. Αλλωστε είναι γνωστό ότι οι Διοικητικές Κεντρικές δομές έχουν τάση προς τη μαζικότητα και τις δράσεις με μεγάλη επικοινωνιακή εμβέλεια.

Γι’ αυτό θα ήταν σκόπιμη η εφαρμογή ευέλικτων τοπικών προγραμμάτων, ώστε να καλύπτονται τα αναπτυξιακά κενά και να αίρονται οι οικονομικές ανισότητες. Προς την κατεύθυνση αυτή θετική ήταν η εμπειρία από την υλοποίηση, τότε, του αναπτυξιακού προγράμματος «Πίνδος» που κάλυψε επιτυχώς ανάγκες σε τοπικά έργα.

Επανερχόμενοι στην Αργιθέα, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα άνισης ανάπτυξης, είναι σκόπιμα τα εξής:

1. Επικαιροποίηση του εγκαταλειφθέντος προγράμματος και υλοποίησή του στην προγραμματική περίοδο 2021-2027.
2. Κατασκευή δύο έργων υποδομών με πολλαπλασιαστικές αναπτυξιακές δυνατότητες για τις γειτνιάζουσες περιφέρειες Καρδίτσας, Αρτας, Τρικάλων που είναι η διάνοιξη σήραγγας Τυμπάνου (αυχένας στον οδικό άξονα Καρδίτσας – Μουζακίου – Αρτας) και η ανακατασκευή της ιστορικής γέφυρας Κοράκου, στον Αχελώο, στα όρια Καρδίτσας – Αρτας, που ανατινάχθηκε το 1949 στον εμφύλιο πόλεμο.

Εν τέλει ο εορτασμός για την εθνική επανάσταση ίσως είναι μια ευκαιρία ώστε το Κεντρικό Κράτος να ενσκήψει με ενδιαφέρον στα προβλήματα των αναπτυξιακών ανισοτήτων, που αντανακλούν θέματα ελευθερίας και δικαιοσύνης, σε αντίθεση με το πνεύμα των αγωνιστών του 1821.

Ο κ. Σπύρος Δ. Παπαδόπουλος είναι πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Ανάπτυξης