Οι χρηματοδοτήσεις των τραπεζών στην εποχή της COVID-19

Παρά τις προσπάθειες των εποπτικών αρχών και των εκάστοτε κυβερνήσεων, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον έχει αλλάξει λόγω της πανδημίας COVID-19, ίσως και μόνιμα. Οι αγορές και τα πιστωτικά ιδρύματα είναι πιθανό να αισθάνονται τις επιπτώσεις της πανδημίας για αρκετά ακόμη χρόνια.

Η αναστολή πληρωμής δόσεων (moratoria) και οι διάφορες κρατικές εγγυήσεις βοήθησαν να μετριαστεί προσωρινά ο αντίκτυπος της COVID-19 σε θέματα πιστωτικού κινδύνου. Το πρώτο εξάμηνο του 2020 αναφέρθηκαν χαμηλότερες περιπτώσεις αφερεγγυότητας και πτώχευσης πελατών από ό,τι κατά την αντίστοιχη περίοδο του 2019.

Ωστόσο, τα επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων και τα επίπεδα των προβλέψεων ενδέχεται να αυξηθούν καθώς οι κρατικές εγγυήσεις και το μορατόριουμ θα καταργηθούν στο μέλλον. Σε ορισμένους τομείς της οικονομίας, οι επιχειρήσεις είναι απίθανο να μπορέσουν να επιστρέψουν στην αρχική τους κατάσταση (προ COVID-19) για κάποιο χρονικό διάστημα, καθιστώντας αμφίβολο εάν θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να εκπληρώνουν συμβατικές τους υποχρεώσεις (αποπληρωμές δανείων) μετά τη λήξη της περιόδου αναστολής πληρωμής των δόσεων. Θα υπάρξουν υπερχρεωμένες εταιρείες που δεν θα μπορούν να χρηματοδοτήσουν τη λειτουργία τους.

Ως απάντηση στα ανωτέρω, τα πιστωτικά ιδρύματα αύξησαν σημαντικά την παρακολούθηση και την αναφορά των πιστωτικών τους κινδύνων. Τα περισσότερα επικεντρώνονται στα ανοίγματα που έχουν σε τομείς της οικονομίας που έχουν πληγεί περισσότερο από την ύφεση και οι οποίοι θα συνεχίσουν να υποφέρουν κατά τη βραδεία ανάκαμψη – όπως οι μεταφορές και ο ξενοδοχειακός κλάδος – και σε χαρτοφυλάκια που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερο κίνδυνο όπως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα εμπορικά ακίνητα. Αυτή η αύξηση σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου ασκεί σημαντική πίεση στις μονάδες διαχείρισης πιστωτικού κινδύνου και στις μονάδες διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Ταυτόχρονα, οι ρυθμιστικές και οι εποπτικές αρχές τονίζουν ότι, ανεξάρτητα από την περίοδο αναστολής πληρωμής των δόσεων, πρέπει αφενός να πραγματοποιούνται υψηλής ποιότητας πιστοληπτικές αξιολογήσεις που πληρούν τα πρότυπα πριν από την κρίση και αφετέρου να παρακολουθείται τυχόν επιδείνωση της πιστοληπτικής διαβάθμισης των οφειλετών.

Οι κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών για την αξιολόγηση, εκταμίευση και παρακολούθηση των δανείων απαιτούν από τα πιστωτικά ιδρύματα να έχουν εσωτερικά υποδείγματα υψηλής ποιότητας όσον αφορά τον πιστωτικό κίνδυνο.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών ζητούν επίσης νέες, λεπτομερείς αναφορές για τον πιστωτικό κίνδυνο σε μηνιαία και τριμηνιαία βάση. Επιπλέον, τα πιστωτικά ιδρύματα αντιμετωπίζουν προκλήσεις αναφορικά με την αξιολόγηση του αντικτύπου της COVID-19 τόσο στην ποιότητα των κεφαλαίων τους και στα περιουσιακά τους στοιχεία όσο και στη σωστή εκτίμηση εκείνων των δανειοληπτών που ενδέχεται να εμφανίσουν αδυναμία πληρωμών.

Καθώς τα πιστωτικά ιδρύματα προσπαθούν να προσαρμοστούν στις νέες μεταβαλλόμενες συνθήκες, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν:

– Αναθεώρηση των στρατηγικών τους ως προς τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των νέων χορηγήσεων, ως απάντηση στις νέες εποπτικές οδηγίες που θα πρέπει να υλοποιήσουν μέχρι τον Ιούνιο του 2021.
– Βελτίωση της αποδοτικότητας των νέων και υφιστάμενων διαδικασιών χορήγησης πιστωτικών διευκολύνσεων.
– Προσδιορισμό των κρίσιμων χαρτοφυλακίων και των μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων για να αξιολογήσουν τη βιωσιμότητα των επιχειρηματικών τους μοντέλων.
– Επανεκτίμηση της αξίας των εξασφαλίσεων των πιστώσεων με τρέχουσες τιμές, για την έγκαιρη και επαρκή ανάλυση των πιθανών κινδύνων από τυχόν μειώσεις στις αξίες τους.
– Επανεξέταση των διαδικασιών και των μεθοδολογιών που ακολουθούν σχετικά με τις ταξινομήσεις των πελατών τους σε αθετημένους (default) και ρυθμισμένους (forborne), λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες οδηγίες των εθνικών και ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών.
– Ανάπτυξη στρατηγικών για την καλύτερη χρήση των κεφαλαιακών τους πόρων, όπως η επανεξέταση υπολογισμού των κεφαλαιακών τους απαιτήσεων ή του σταθμισμένου κατά κίνδυνο ενεργητικού καθώς και η κατανομή των κεφαλαίων τους σε προϊόντα, χαρτοφυλάκια και επιχειρηματικές μονάδες.
– Επανασχεδιασμό των αναφορών για τον πιστωτικό κίνδυνο, για να διασφαλιστεί η έγκαιρη και ορθή πληροφόρηση της Διοίκησης για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων.

Κοιτώντας λοιπόν μπροστά, η αποτελεσματική διαχείριση των χρηματοδοτήσεων και οι προτεραιότητες που θα θέσουν τα πιστωτικά ιδρύματα, θα τις βοηθήσουν ώστε να προετοιμαστούν για το μέλλον, την ίδια στιγμή που θα διαχειρίζονται τις επιπτώσεις της υφιστάμενης κρίσης.

Ο δρ Κωνσταντίνος Λευκαδίτης είναι Director Συμβουλευτικού Τμήματος, KPMG.