Πώς επιδρά η αύξηση των επιτοκίων στις αναδυόμενες οικονομίες

Η ταχεία ανάπτυξη των εμβολιασμών στις Ηνωμένες Πολιτείες και η ψήφιση του πακέτου δημοσιονομικών κινήτρων ύψους 1,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν ενισχύσει σημαντικά την προσδοκώμενη οικονομική ανάκαμψη. Αυτό υποστηρίζουν οικονομικοί αναλυτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σε έκθεσή τους με τίτλο “Πώς η αύξηση των επιτοκίων θα μπορούσε να επιδράσει στις αναδυόμενες αγορές”.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τους Philipp Engler, Roberto Piazza and Galen Sher τα μακροπρόθεσμα επιτόκια των ΗΠΑ έχουν αυξηθεί ραγδαία, με το επιτόκιο των 10ετών τίτλων του Δημοσίου να έχει υποχωρήσει από κάτω από το 1% στις αρχές του έτους σε πάνω από 1,75% στα μέσα Μαρτίου. Παρόμοια αύξηση σημειώθηκε και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, τα επιτόκια αυξήθηκαν επίσης στη ζώνη του ευρώ και στην Ιαπωνία, πριν οι κεντρικές τράπεζες παρέμβουν υιοθετώντας πιο χαλαρή νομισματική πολιτική.

Οι αναλυτές του ΔΝΤ υποστηρίζουν ότι οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες βλέπουν τα αυξανόμενα επιτόκια με τρόμο. Οι περισσότερές από αυτές αντιμετωπίζουν ασθμαίνουσα οικονομική ανάκαμψη, εξαιτίας του βραδύτερου ρυθμού εμβολιασμών αλλά και των περιορισμένων περιθωρίων για παροχή δημοσιονομικών κινήτρων. Οι εισροές κεφαλαίων στις αναδυόμενες αγορές στερεύουν και ο φόβος για επανάληψη ενός taper tantrum ανάλογου με αυτό του 2013, προκάλεσαν νέες μαζικές εκροές κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές.

Αιτία και αποτέλεσμα

Στην ίδια έρευνα αναφέρεται ότι όταν τα νέα για την αγορά εργασίας στις ΗΠΑ και τα εμβόλια COVID-19 είναι θετικά, οι περισσότερες αναδυόμενες αγορές τείνουν να αντιμετωπίζουν ισχυρότερες εισροές χαρτοφυλακίων και χαμηλότερα spread στο χρέος τους σε δολάρια ΗΠΑ. Τα καλά οικονομικά νέα στις προηγμένες οικονομίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση των εξαγωγών για τις αναδυόμενες αγορές, ενώ η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας τείνει να αυξήσει τα εγχώρια επιτόκια τους. Ο συνολικός αντίκτυπος είναι θετικός για τη μέση αναδυόμενη αγορά. Ωστόσο, χώρες που εξάγουν λιγότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά βασίζονται περισσότερο στον εξωτερικό δανεισμό, θα μπορούσαν να αισθανθούν την πίεση της χρηματοπιστωτικής αγοράς.

Όταν οι ειδήσεις για υψηλότερο πληθωρισμό στις ΗΠΑ αυξάνουν τα επιτόκια των ΗΠΑ, αυτό τείνει επίσης να είναι καλό για τις αναδυόμενες αγορές. Τα επιτόκια, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και οι ροές κεφαλαίου τείνουν να μην επηρεάζονται.

Ωστόσο, όταν η άνοδος των επιτοκίων μιας αναπτυγμένης οικονομίας καθοδηγείται από τις προσδοκίες για πιο δραστική παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας, αυτό μπορεί να βλάψει τις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς. Η μελέτη καταγράφει αυτές τις «εκπλήξεις νομισματικής πολιτικής»

Οι αναλυτές διαπιστώνουν ότι κάθε ποσοστιαία αύξηση στα επιτόκια των ΗΠΑ λόγω της «έκπληξης νομισματικής πολιτικής» τείνει αμέσως να αυξήσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια κατά το ένα τρίτο της εκατοστιαίας μονάδας στη μέση αναδυόμενη αγορά, ή τα δύο τρίτα της εκατοστιαίας μονάδας σε μια αγορά με χαμηλότερη πιστοληπτική ικανότητα.

Τα καλά νέα

Στην πραγματικότητα, τα επιτόκια των ΗΠΑ αυξάνονται εξαιτίας ενός συνδυασμού αυτών των λόγων. Μέχρι στιγμής, κύριος παράγοντας ήταν «καλά νέα» σχετικά με τις οικονομικές προοπτικές. Επίσης, οι προσδοκίες οικονομικής δραστηριότητας σε ορισμένες αναδυόμενες αγορές αυξήθηκαν μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου, οδηγώντας σε αύξηση των επιτοκίων, γεγονός που εξηγεί εν μέρει την αύξηση των ροών κεφαλαίου τον Ιανουάριο. Η επακόλουθη αύξηση των επιτοκίων των ΗΠΑ ήταν γενικά εύρυθμη, με τις αγορές να λειτουργούν καλά. Ακόμα και όταν τα μακροπρόθεσμα επιτόκια των ΗΠΑ αυξήθηκαν, τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια των ΗΠΑ παρέμειναν κοντά στο μηδέν. Οι τιμές των μετοχών παραμένουν υψηλές και τα επιτόκια των εταιρικών ομολόγων και των ομολόγων αναδυόμενων αγορών σε δολάρια δεν έχουν αποκλίνει από αυτά των τίτλων του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ. Επιπλέον, οι προσδοκίες της αγοράς για τον πληθωρισμό φαίνονται συγκρατημένες κοντά στον μακροπρόθεσμο στόχο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των 2% ετησίως.

Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζουν κι άλλοι παράγοντες. Μεγάλο μέρος της αύξησης των επιτοκίων των ΗΠΑ οφείλεται στην αύξηση των προθεσμιακών ασφαλίστρων, η οποία θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη αβεβαιότητα των επενδυτών σχετικά με τον πληθωρισμό. Οι εκροές κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές που πραγματοποιήθηκαν το Φεβρουάριο και στις αρχές Μαρτίου μετατράπηκαν σε εισροές την τρίτη εβδομάδα του Μαρτίου, αλλά παραμένουν ασταθείς. Δεν είναι επίσης σαφές εάν οι μεγάλες ποσότητες τίτλων του Δημοσίου που αναμένεται να εκδώσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες φέτος θα μπορούσαν να καταργήσουν το δανεισμό από ορισμένες αναδυόμενες αγορές.

Η κατάσταση είναι επομένως εύθραυστη. Τα επιτόκια είναι ακόμη χαμηλά και θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω. Και η επενδυτική εμπιστοσύνη σχετικά με τις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς θα μπορούσε να επιδεινωθεί. Για να αποφευχθεί αυτό, οι κεντρικές τράπεζες των αναπτυγμένων χωρών μπορούν να βοηθήσουν με σαφείς ενδείξεις με τη μελλοντική νομισματική πολιτική τους. Ο οδηγός της Federal Reserve σχετικά με τις προϋποθέσεις για την πολιτική αύξηση των επιτοκίων είναι ένα καλό παράδειγμα.

Παράλληλα, οι αναδυόμενες αγορές θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να παρέχουν υποστηρικτική πολιτική, εάν ο εγχώριος πληθωρισμός παραμείνει σταθερός. Για παράδειγμα, οι κεντρικές τράπεζες στην Τουρκία, τη Ρωσία και τη Βραζιλία αύξησαν τα επιτόκια τον Μάρτιο για τον έλεγχο του πληθωρισμού, ενώ εκείνες στο Μεξικό, τις Φιλιππίνες και την Ταϊλάνδη κράτησαν τα επιτόκια σταθερά.

Στην ιδανική περίπτωση, οι αναδυόμενες και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες θα πρέπει να επιδιώξουν να αντισταθμίσουν ορισμένα από τα υψηλότερα επιτόκια παγκοσμίως με μια πιο ευνοϊκή νομισματική πολιτική στο εσωτερικό τους. Για αυτό, χρειάζονται κάποια αυτονομία από τις παγκόσμιες οικονομικές συνθήκες. Τα καλά νέα είναι ότι πολλές κεντρικές τράπεζες στις αναδυόμενες αγορές μπόρεσαν να χαλαρώσουν τη νομισματική πολιτική κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, είναι επίσης καιρός να ενισχυθεί το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό δίχτυ ασφαλείας. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να είναι έτοιμη να βοηθήσει τις χώρες πουαντιμετωπίζουν ακραία σενάρια. Οι προληπτικές χρηματοοικονομικές διευκολύνσεις του ΔΝΤ μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω τα κράτη μέλη έναντι της χρηματοοικονομικής αστάθειας, ενώ μια νέα κατανομή ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων του ΔΝΤ θα βοηθούσε επίσης.