Οι προφορικές ιστορίες των Ελλήνων ψηφιοποιούνται

Πριν λίγες μέρες βγήκε στο διαδίκτυο η ιστοσελίδα istorima.org σηματοδοτώντας την έναρξη του μεγαλύτερου έργου συλλογής προφορικών ιστοριών που έγινε ποτέ στην Ελλάδα. Μια από αυτές τις προφορικές διηγήσεις είναι του Ναξιώτη, Μανόλη Μπαρδάνη. Το ηχητικό απόσπασμα -η επεξεργασία του οποίου έχει γίνει από ηχολήπτες του Istorima- ξεκινά: «Θα σου πω μια ιστορία αυτή τη στιγμή… Στη σάλα μας εκεί που κοιμόμαστε, δίπλα στη ντουλάπα ήταν η συρταριέρα. Και πάνω στη συρταριέρα έμελλε να μπει η πρώτη τηλεόραση που ήρθε στο χωριό», περιγράφει ο Μ. Μπαρδάνης από την Απείρανθο Νάξου. Η χρονολογία ήταν 1971 και η τηλεόραση ασπρόμαυρη. Στο σπίτι της οικογένειας μαζευόταν όλη η γειτονιά.

«Όλες οι ιστορίες έχουν σημασία και όλοι οι άνθρωποι έχουν μια ιστορία και ένα βίωμα που είναι σημαντικό και πρέπει να αποτυπωθεί και να μην χαθεί», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Διευθύντρια, και Συν- Ιδρύτρια του Istorima, Σοφία Παπαϊωάννου. Δημοσιογράφος στο επάγγελμα με πείρα στο ρεπορτάζ και την έρευνα. Κάνοντας για χρόνια ρεπορτάζ έβλεπε τις ιστορίες ανθρώπων, οι οποίοι δεν είχαν βήμα να τις πουν δημοσίως, να χάνονται. Μαζί με την ιστορικό και κοσμήτορα του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU), Κάθριν Φλέμινγκ συμφώνησαν να ξεκινήσουν ένα έργο και να διασώσουν τις ιστορίες της Ελλάδας. Για τον σκοπό αυτό θα συνεργαστούν με πάνω από 1500 νέους Ερευνητές από όλη την χώρα, ήδη 250 έχουν αρχίσει να καταγράφουν προφορικές ιστορίες από διαφορετικούς νομούς.

Μια εκ των ερευνητών είναι η Φανή Κωστίδου η οποία εκπαιδεύτηκε από ιστορικούς, ηχολήπτες και δημοσιογράφους και ξεκίνησε τις συνεντεύξεις στην πόλη όπου ζει, τη Θεσσαλονίκη. Η συντοπίτισσα της Λίλη Ταλιαδώρου, 93 χρόνων, της αφηγήθηκε πώς βίωσε τα Δεκεμβριανά το 1944. Το ηχητικό των δώδεκα λεπτών αρχίζει: «Το ‘28 είμαι γεννημένη. Τον Οκτώβριο του 1928. Θεσσαλονίκη. Εδώ…Εμείς καθόμασταν στην Κορομηλά τότε. Είχε πάρα πολλές κάργιες. Αυτά τα μαύρα τα πουλιά. Και ο Μεταξάς τότε έδινε δυο δραχμές την κάθε κάργια. Άμα τη σκότωνες…Οι χωρικοί τις σκοτώνανε, τις μάζευαν, τις παραδίδαν σκοτωμένες και παίρναν τις δυο δραχμές. Άλλα και άλλα. Μιλάμε για δικτατορίες ε;», εξιστορεί.

Ο σχεδιασμός των συνιδρυτριών του Istorima είναι μέσα στα επόμενα χρόνια να έχουν συλλεγεί 50 χιλιάδες προφορικές ιστορίες που αξίζει να ακουστούν. Οι ιστορίες θα φιλοξενούνται σε ένα Αρχείο Προφορικών Ιστοριών, ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους που θα υπάρχει στο διαδίκτυο παράλληλα με το site: www.istorima.org Για τον λόγο αυτό απασχολούν και εκπαιδεύουν νέους από 18 μέχρι 35 ετών να μάθουν «να ακούνε». Εκτός από τις τεχνικές της δημοσιογραφίας και τους κανόνες της προφορικής ιστορίας, τους εκπαιδεύουν σε τεχνικές λεπτομέρειες για τον εξοπλισμό και την ηχοληψία. Το έργο πραγματοποιείται με Ιδρυτική Δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο πλαίσιο του πρωτοβουλίας του Ιδρύματος για «Ενίσχυση κι Επανεκκίνηση των Νέων». Σε αυτό μπορεί να ενταχθούν όλοι οι νέοι, είτε έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση ή όχι.

Οι ιστορίες δεν είναι μόνο παλιές αλλά και σύγχρονες. «Αυτό που περνάμε τώρα με τον Covid, αυτό που περνάει τώρα ένα παιδί στην ανεργία, είναι αντικείμενο μελέτης για έναν ερευνητή ή έναν ιστορικό του μέλλοντος» λέει η Σ. Παπαϊωάννου και συμπληρώνει: «Ιστορίες του τώρα που σε λίγα χρόνια θα είναι ιστορίες του χθες».

Αυτό το διάστημα είναι ανοιχτή η πρόσκληση για την Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Οι ερευνητές εργάζονται για διάστημα εννέα μηνών, στον τόπο τους. Η ομάδα του istorima.org αποτελείται από δεκαεπτά άτομα τα οποία έχουν αφοσιωθεί στο μεγαλύτερο εγχείρημα συλλογής προφορικών ιστοριών που έγινε ποτέ. Η ιδέα γεννήθηκε πριν τέσσερα χρόνια από τις Σ. Παπαϊωάννου και Κ. Φλέμινγκ. Σήμερα, είναι πια πραγματικότητα και στόχος είναι οι ερευνητές να καλύψουν ολόκληρη τη χώρα προκειμένου να καταγράψουν ηχητικά ιστορίες που αξίζει να διασωθούν. Έτσι, ιστορίες παππούδων και γιαγιάδων που έζησαν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους την περασμένη χιλιετία βγαίνουν από τη λήθη. Ντοπιολαλιές που χάνονται έχουν την ευκαιρία να ακουστούν αλλά και να αρχειοθετηθούν στην πλατφόρμα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού. Με αυτό τον τρόπο οι επόμενες γενιές θα μπορούν να έρθουν πιο κοντά με τους προγόνους τους και να ακούσουν ιστορίες που σε διαφορετική περίπτωση οι αφηγητές θα μοιράζονταν μόνο με τους οικείους τους.