Δίλημμα από το (κοντινό) μέλλον: Αύξηση μισθού ή δουλειά 4 ημέρες την εβδομάδα;

Ένα εφάπαξ «μπόνους κορωνοϊού» ύψους 500 ευρώ (300 για τους ειδικευόμενους) για τους εργαζόμενους στους κλάδους της μεταλλουργίας και των ηλεκτρικών ειδών. Αυξήσεις 2,3% μηνιαίως στους μισθούς, αρχής γενομένης από τον ερχόμενο Ιούλιο και για την επόμενη διετία, με το ποσό να καταβάλλεται αθροιστικά στο τέλος του έτους – ή, εναλλακτικά, επιλογή μειωμένου ωραρίου, χωρίς μείωση στις αποδοχές. Δυνατότητα 4ήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, με σχεδόν αμετάβλητες αποδοχές.

Αυτή είναι η συμφωνία στην οποία κατέληξαν τα ξημερώματα της Τρίτης το μεγαλύτερο και πιο ισχυρό συνδικάτο της Γερμανίας και της Ευρώπης – της IG Metall που εκπροσωπεί άμεσα 2,2 εκατομμύρια εργαζόμενους και έμμεσα 3,9 εκατομμύρια – με τις εργοδοτικές οργανώσεις των συγκεκριμένων κλάδων. Μια συμφωνία η οποία σε πρώτη φάση αφορά το κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, όπου κατοικεί το ένα πέμπτο των 83 εκατομμυρίων Γερμανών, πολύ σύντομα όμως (όπως συμβαίνει συνήθως) αναμένεται να επεκταθεί σε όλη τη χώρα.

Ισχυρή οικονομία – κοινωνική ειρήνη

Η εξέλιξη αυτή αποδεικνύει, αφενός, τη σχετικά καλή κατάσταση στην οποία παραμένει η γερμανική οικονομία παρά την κρίση που προκάλεσε η πανδημία – άλλωστε, τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι επλήγη συγκριτικά λιγότερο σε σύγκριση με τους περισσότερους Ευρωπαίους εταίρους της. Αφετέρου, υπογραμμίζει τη σημασία που αποδίδουν κυβέρνηση και εργοδοσία στη διασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης και αξιοπρεπών αμοιβών για τους εργαζόμενους – έστω κι αν το ποσοστό της αύξησης είναι μικρότερο από το 4% που ζητούσε η IG Metall.

Ταυτόχρονα, αναδεικνύεται και η ρεαλιστική δυνατότητα που προσφέρει η εποχή μας και η τεχνολογική εξέλιξη για μείωση του εργάσιμου χρόνου, χωρίς αυτό να συνοδεύεται από την «τιμωρία» της μικρότερης αμοιβής. Είναι ένα μοντέλο, εξάλλου, που υιοθετούν – έστω και πειραματικά σε πρώτη φάση – αρκετές μεγάλες επιχειρήσεις, με τα αποτελέσματα να τις δικαιώνουν, τουλάχιστον όσον αφορά στην παραγωγικότητα των εργαζομένων.

Συγκεκριμένα, όπως προβλέπει η σύμβαση που υπέγραψε η IG Metall, το αθροιστικό ποσό που προκύπτει από τις αυξήσεις «μπορεί να αξιοποιηθεί από τις εταιρείες αναλόγως της οικονομικής τους κατάστασης. Όσες πηγαίνουν καλά, μπορούν να καταβάλλουν τα χρήματα στους εργαζόμενους. Εκείνες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες έχουν τη δυνατότητα να τα μετατρέψουν σε περισσότερο ελεύθερο χρόνο, περιορίζοντας τον εργάσιμο χρόνο και διασφαλίζοντας τις θέσεις εργασίας».

Παράλληλα, «οι εταιρείες μπορούν πλέον να μειώσουν τον εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας κατά τρεις ώρες και να οδηγηθούν σε 4 εργάσιμες ημέρες, με την αμοιβή να αντιστοιχεί σε 34 ώρες, παρά τη μείωσή τους από τις 35 στις 32 ώρες».

Bloomberg: Εργοδότες ετοιμαστείτε!

Η αλήθεια είναι πως ενώ η παραπάνω στροφή εξακολουθεί να αποτελεί «περιθωριακό» φαινόμενο στον κόσμο των επιχειρήσεων, δεν είναι κάτι νέο. «Πείτε στο αφεντικό σας ότι η εργάσιμη εβδομάδα των τεσσάρων ημερών έρχεται σύντομα – έναν αιώνα μετά την υιοθέτηση των Σαββατοκύριακων, ολοένα περισσότερες εταιρείες προσθέτουν μία ακόμη ημέρα», σημείωνε σε σχετικό ρεπορτάζ του το Bloomberg στις 2 Μαρτίου.

Ο συντάκτης παρουσίασε την εμπειρία της εταιρείας τεχνολογίας Awin, με έδρα το Βερολίνο, ο διευθύνων σύμβουλος της οποίας ήταν ενθουσιασμένος με την επιτυχία του πειράματος: «Πιστεύουμε ακράδαντα πως οι ευτυχισμένοι, αφοσιωμένοι και με καλή ισορροπία εργαζόμενοι παράγουν πολύ καλύτερη δουλειά, βρίσκοντας τρόπους να εργάζονται πιο έξυπνα, όντας εξίσου παραγωγικοί».

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα εύρεσης εργασίας ZipRecruiter, οι αγγελίες που αφορούν τέσσερις ημέρες εργασίας την εβδομάδα έχουν τριπλασιαστεί την τελευταία τριετία, φτάνοντας πλέον τις 62 ανά 10.000. Την ίδια στιγμή, η Unilever εφαρμόζει από τον Δεκέμβριο ένα σχετικό πιλοτικό πρόγραμμα ενός έτους στις εγκαταστάσεις της στη Νέα Ζηλανδία, ενώ η κυβέρνηση της Ισπανίας εξετάζει το σενάριο επιδότησης των επιχειρήσεων οι οποίες προσφέρουν αυτή τη δυνατότητα.

Από τον Φορντ του 1926 στη Γαλλία του 2000

Η λογική είναι παρόμοια με εκείνη που οδήγησε τον Χένρι Φορντ, ιδρυτή της ομώνυμης αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, να καθιερώσει δύο ημέρες αργίας κάθε εβδομάδα το 1926, χωρίς μείωση αποδοχών. Πίστευε πως έτσι, οι εργαζόμενοι θα αγόραζαν πιο πολλά αυτοκίνητα, καθώς θα είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο.

Σύντομα, όλος ο δυτικός κόσμος είχε υιοθετήσει αυτό το μοντέλο (η Γερμανία από τη δεκαετία του ’60), ενώ από το 2000 η Γαλλία άνοιξε ένα νέο δρόμο, με την εφαρμογή της εργάσιμης εβδομάδας των 35 ημερών – παρά τις έντονες αντιδράσεις που αυτό προκάλεσε. Από την πλευρά τους, οι Εργατικοί της Βρετανίας είχαν ως σύνθημα στην προεκλογική τους εκστρατεία το 2019 τη νομοθετική καθιέρωση των 32 ωρών εργασίας εβδομαδιαίως.

Φυσικά, δεν κινούνται όλοι στην ίδια κατεύθυνση. Στη ραγδαία αναπτυσσόμενη Κίνα, για παράδειγμα, ο ιδρυτής της Alibaba Τζακ Μα προωθεί το μοντέλο «996» για την εργασία – από τις 9 το πρωί ως τις 9 το βράδυ, επί έξι ημέρες την εβδομάδα. Παράλληλα, όπως είναι γνωστό, η τηλεργασία έχει καταστήσει εξαιρετικά δύσκολη την τήρηση ακόμη και αυτού του οκταώρου – ενώ οι οικονομική δυσπραγία αναγκάζει εκατομμύρια εργαζόμενους να κάνουν και δεύτερη δουλειά για να τα φέρουν βόλτα, τινάζοντας στον αέρα τα περί ωραρίων.

Παρ’ όλα αυτά, η εργάσιμη εβδομάδα των 4 ημερών, χωρίς μείωση αποδοχών, είναι πλέον ένα υπαρκτό σενάριο – και μια ρεαλιστική δυνατότητα, όπως δείχνει η συμφωνία της IG Metall και οι τεχνολογικές εξελίξεις στην παραγωγική διαδικασία.