«Καινοτόμος επιχειρηματικότητα και επιστημονική έρευνα»

Στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Horizon 2020 η Ελλάδα κατατάχθηκε στην 11η θέση όσον αφορά τον αριθμό συμμετοχών και προϋπολογισμού, σε ιδιαίτερα ανταγωνιστική θέση συγκρινόμενη με αναπτυγμένες χώρες όπως Φινλανδία, Δανία και Βέλγιο. Η υψηλής ποιότητας επιστημονική έρευνα που πραγματοποιείται στην Ελλάδα προσδιορίζεται από τους περίπου 7.000 ερευνητές σε πάνω από 2.000 ερευνητικές ομάδες, εκ των οποίων τουλάχιστον 200 αποτελούν μέλη της ερευνητικής αριστείας σε ευρωπαϊκό ή/και διεθνές επίπεδο στον εξειδικευμένο επιστημονικό κλάδο τους.

Το πρόβλημα όμως είναι στην αξιοποίηση της έρευνας για δημιουργία καινοτόμων διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων και γενικά της δυναμικής καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Για παράδειγμα, η Φινλανδία αποκτά ετησίως περίπου 1.000 ευρωπαϊκές πατέντες ενώ η Ελλάδα μόλις 20-30. Παράλληλα από τις περίπου 40 καινοτόμες και υψηλής επίδρασης νέες εταιρείες που δημιουργούνται ετησίως στην Ελλάδα μόνο 2-3 σχετίζονται άμεσα με την αξιοποίηση επιστημονικής έρευνας. Αρα ουσιαστικός εθνικός στόχος πρέπει να είναι η τόνωση της καινοτόμου-βιώσιμης-νέας επιχειρηματικότητας που αφορά τον πανεπιστημιακό/ερευνητικό χώρο και παρακάτω προτείνονται εξειδικευμένες δράσεις στο πλαίσιο μιας οργανωμένης εθνικής στρατηγικής.

1. Δημιουργία προγράμματος χρηματοδότησης σποράς (seed funding) για τις εκατοντάδες επιχειρηματικές ιδέες που προκύπτουν ετησίως από ερευνητές/επιστήμονες, που όμως λόγω έλλειψης της σχετικής χρηματοδότησης «σβήνουν» χωρίς να έχουν τους πόρους για 1-2 χρόνια ώστε να δημιουργήσουν το πρωτότυπο προϊόν τους και να προχωρήσουν στα επόμενα αναπτυξιακά βήματα.
2. Δημιουργία υβριδικών θερμοκοιτίδων σε συνεργασία των πανεπιστημίων με κλαδικούς/χρηματοδοτικούς φορείς που θα ενισχύσουν τη χρηματοδότηση, την ανάπτυξη και εξωστρέφεια των νέων επιχειρηματικών σχημάτων αλλά και τη σωστή εκπαίδευση των νέων επιχειρηματιών. Σημαντικό ρόλο μπορούν να παίξουν τα εξειδικευμένα funds του Equifund που επικεντρώνονται στα αρχικά στάδια της καινοτόμου επιχειρηματικής δραστηριότητας.
3. Συμμετοχή των ΑΕΙ στους κόμβους επιχειρηματικότητας και αξιοποίηση της εξειδικευμένης γνώσης των ακαδημαϊκών εργαστηρίων για επίλυση πραγματικών προβλημάτων των ελληνικών επιχειρήσεων, τη δημιουργία συνεργασιακών δομών για εφαρμοσμένα ερευνητικά έργα, τη χρηματοδότηση εφαρμοσμένων διδακτορικών διατριβών σε επιχειρήσεις και την απαίτηση σε όλα τα χρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα να υπάρχει ουσιαστική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.
4. Αξιοποίηση των υψηλού επιπέδου ελλήνων επιστημόνων/ερευνητών της διασποράς μέσω ειδικών κινήτρων για τη μεταφορά καινοτόμων δράσεών τους στην Ελλάδα, τη δημιουργία δικτύων συνεργασίας με αντίστοιχες συμπληρωματικές  πρωτοβουλίες στη χώρα μας για προσέλκυση κέντρων R&D μεγάλων διεθνών εταιρειών που δημιουργούν εξαιρετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη.
5. Σύσταση ολοκληρωμένων κόμβων μεταφοράς τεχνολογίας στα πανεπιστήμια/ερευνητικά κέντρα για απλοποίηση των διοικητικών δομών διαχείρισης ερευνητικών έργων, δημιουργία πατεντών και κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας (technology transfer hubs) των ερευνητών, δημιουργία του θεσμικού/διοικητικού πλαισίου αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων (spinoffs, spinouts) και προώθησή τους στη διεθνή αγορά.
6. Καθιέρωση νέας μορφής επιχειρηματικής οντότητας αποκλειστικά για ερευνητές, ως συνέχεια της εταιρικής μορφής των ΙΚΕ, με κύριο χαρακτηριστικό το χαμηλό ρίσκο ως προς τις διαδικασίες δημιουργίας, λειτουργίας, παύσης, με στόχο την πρακτική εξοικείωση με την επιχειρηματική δράση των νέων επιστημόνων που θέλουν να ρισκάρουν στον επιχειρηματικό στίβο.
7. Υλοποίηση προγραμμάτων ανοικτής καινοτομίας που φέρουν σε επαφή ερευνητικές ομάδες και start-ups με μεγάλους οργανισμούς για άμεση επίλυση σοβαρών ανοικτών θεμάτων τους και ευέλικτη συνεργασιακή δημιουργία καινοτόμων προϊόντων με στόχο την από κοινού αξιοποίησή τους.

Ο Γεώργιος Ι. Δουκίδης είναι καθηγητής Ηλεκτρονικού Επιχειρείν στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών