Κίνδυνος για υψηλή ανεργία χωρίς τα μέτρα στήριξης

Εκρηκτική αναμένεται η άνοδος της ανεργίας στη χώρα μας, με το «άνοιγμα» της οικονομίας, όταν υποχωρήσει η υγειονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού. Η πραγματική εικόνα της αγοράς εργασίας, χωρίς τον «παραμορφωτικό φακό» των αναστολών συμβάσεων εργασίας, ενδέχεται να είναι χειρότερη και από αυτή των πρώτων μνημονιακών χρόνων, όταν κορυφωνόταν η κατάρρευση της οικονομίας.

Το χειρότερο σενάριο μελέτης που παρουσιάζει «Το Βήμα της Κυριακής» γύρω από το άνοιγμα της οικονομίας δείχνει εκτίναξη της ανεργίας στο 29,3% και 1.350.000 ανέργους στο τέλος του 2021, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το 27,5% που ήταν το 2013 και αποτελεί τη δυσμενέστερη καταγραφή της μνημονιακής περιόδου.

Οριστική διακοπή

Η πρόβλεψη αυτή λαμβάνει ως δεδομένη την εκτίμηση της ΓΣΕΒΕΕ και του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών ότι 200.000 επιχειρήσεις θα οδηγηθούν σε οριστική διακοπή της λειτουργίας τους, καθώς και ότι τα έσοδα από τον τουρισμό το 2021 θα φτάσουν στο 40% αυτών του 2019 (έτος κατά το οποίο στον τουρισμό απασχολήθηκαν 411.000 άτομα). Ταυτοχρόνως εκτιμάται ότι στο τρέχον έτος θα εισρεύσουν 5,5 δισ. από τα 32 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ οι απώλειες θέσεων εργασίας προσδιορίζονται περίπου στις 600.000.

Η μελέτη – την οποία υπογράφουν ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Σ. Ρομπόλης και ο διδάκτορας του ίδιου πανεπιστημίου κ. Β. Μπέτσης – καταλήγει σε τρία διαφορετικά σενάρια, εκτιμώντας τις εξελίξεις γύρω από την αγορά εργασίας όταν πλέον «θα ανοίξει» η οικονομία και δεν θα υφίσταται το «δίχτυ προστασίας» της αναστολής των συμβάσεων.

1Το δυσμενέστερο σενάριο προβλέπει ανεργία 29,3% στο τέλος του 2021, απώλεια 600.000 θέσεων και κλείσιμο 200.000 επιχειρήσεων. Κατά την έναρξη της τουριστικής περιόδου του 2021 θα υπάρξει μια βελτίωση της κατάστασης με την απασχόληση στον τουριστικό κλάδο 200.000 ατόμων, γεγονός που θα συμβάλει στη μείωση του επιπέδου της ανεργίας στα 1.150.000 άτομα (25%) στις αρχές του καλοκαιριού. Η εικόνα θα επιδεινωθεί προς το τέλος του Δεκεμβρίου.

2Το ενδιάμεσο σενάριο προβλέπει αύξηση της ανεργίας τον Δεκέμβριο του 2021 στο 22,6% και συνολικά 1.040.000 ανέργους. Στην περίπτωση αυτή λαμβάνεται υπ’ όψιν ότι θα διακόψουν τη λειτουργία τους 100.000 επιχειρήσεις και πέραν τούτου ότι θα συνεχιστεί το πρόγραμμα αναστολής των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων τους μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021. Στην περίπτωση αυτή, κατά την έναρξη της τουριστικής περιόδου η ανεργία θα φτάσει το 20,6% (950.000 άνεργοι) και τον Δεκέμβριο του 2021 θα αγγίξει το 22,6% (1.040.000 άνεργοι).

3Το καλό, ευμενέστερο, σενάριο εκτιμά ότι στις 200.000 απειλούμενες με διακοπή της λειτουργίας τους επιχειρήσεις θα εφαρμοστούν χρηματοδοτικά προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων, όπως και προγράμματα αναστολής των συμβάσεων εργασίας για το διάστημα από τον Μάιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021. Η μελέτη στηρίζεται στην παραδοχή ότι με τον τρόπο αυτόν θα αποτραπεί το κλείσιμο των συγκεκριμένων επιχειρήσεων και οι απολύσεις των εργαζομένων τους να κινηθούν στο επίπεδο του 15%-20%.

Ακόμη και στην περίπτωση αυτή καταγράφεται αύξηση της ανεργίας σε σχέση με το μέσο ποσοστό 16,5% του 2020 (770.000 άνεργοι). Το επίπεδο της συνολικής ανεργίας στο τέλος Δεκεμβρίου 2021 θα φτάσει το 18,9% και οι άνεργοι τις 870.000. Κατά την έναρξη της τουριστικής περιόδου, στις αρχές του καλοκαιριού, θα είναι 17,6% και 810.000 άτομα.

Η έρευνα

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται από τους συγγραφείς της μελέτης σε ευρωπαϊκή έρευνα για τις χώρες της ευρωζώνης, σύμφωνα με την οποία, «εάν δεν υπάρξουν προγράμματα στήριξης της οικονομίας και των επιχειρήσεων στην ευρωζώνη, η ένταση της ανεργίας θα υπερβαίνει το επίπεδο και αυτό της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008».

Η ανεργία στο σύνολο της ευρωζώνης το 2021, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα, θα αυξηθεί – κατά μέσο όρο – στο επίπεδο του 9,1% (τον Ιανουάριο του 2021 ήταν 8,1% και το 2019 ήταν 7,6%) υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξουν και προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων και της απασχόλησης. Επίσης η έρευνα δέχεται ότι το 15%-20% των ατόμων που είναι σε αναστολή συμβάσεων εργασίας τελικά θα απολέσει την εργασία του.

Χρηματοδότηση

Τέλος, οι δύο πανεπιστημιακοί σημειώνουν την ανάγκη να αποφευχθεί «η δυσμενής εξέλιξη – προοπτική της επιστροφής» τόσο της ευρωζώνης όσο και της Ελλάδας στο επίπεδο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και των μνημονίων αντίστοιχα. Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υπάρξουν και να εφαρμοστούν χρηματοδοτικά προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, προκειμένου να αποφευχθούν η διακοπή λειτουργίας επιχειρήσεων και οι απολύσεις σημαντικού αριθμού εργαζομένων.

Πόσο απέδωσαν οι αναστολές συμβάσεων και το πρόγραμμα SURE

Το ερώτημα που καλείται να απαντήσει η μελέτη είναι τι θα συμβεί με το άνοιγμα της οικονομίας και το τέλος του προγράμματος SURE, το οποίο με τα σημερινά δεδομένα θα ισχύει μέχρι και τον Απρίλιο του 2021. Τα στοιχεία των αναστολών συμβάσεων αλλά και του επιπέδου της ανεργίας που ελήφθησαν υπ’ όψιν προβλέπουν τα εξής:

Τον Δεκέμβριο του 2019 η στατιστική ανεργία στην Ελλάδα ήταν 16,5% (770.000 άτομα) του εργατικού δυναμικού και η απασχόληση ήταν 3.913.000 άτομα. Το 2020, με το ξέσπασμα της πανδημίας και τα lockdowns στην οικονομία, τα προγράμματα στήριξης – όπως το SURE – διατήρησαν τη μέση στατιστική ανεργία στο επίπεδο του 16,5% (765.000 άτομα) και την απασχόληση στο επίπεδο των 3.870.000 ατόμων. Δηλαδή, η στατιστική ανεργία το 2020 διατηρήθηκε σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με αυτό του έτους 2019, δεδομένου ότι κατά το διάστημα Μαρτίου – Απριλίου 2020, περίπου 992.000 εργαζόμενοι ήταν σε καθεστώς αναστολής των συμβάσεων εργασίας.

Τον Μάιο του 2020 οι εργαζόμενοι σε καθεστώς αναστολής των συμβάσεων εργασίας μειώθηκαν σε 542.000 άτομα, τον Ιούνιο και Ιούλιο σε 305.000 και 70.000 άτομα αντιστοίχως και τον Αύγουστο σε 147.000 άτομα. Τον Σεπτέμβριο του 2020 αυξήθηκαν σε 157.000 άτομα, τον Οκτώβριο σε 185.000 άτομα και με το νέο lockdown τον Νοέμβριο του 2020 ο αριθμός τους εκτινάχθηκε σε 743.000 άτομα και τον Δεκέμβριο μειώθηκε στα 673.000 άτομα. Τον Φεβρουάριο του 2021 οι αναστολές συμβάσεων εργασίας ήταν στο επίπεδο των 532.000 ατόμων.
Κατά το διάστημα Ιουνίου – Αυγούστου 2020, όπου οι αναστολές συμβάσεων εργασίας είχαν μειωθεί σημαντικά, η ανεργία ήταν 17,2%, δηλαδή ήταν υψηλότερη από τον Νοέμβριο του 2020 που έφτασε το 16,2%, ενώ οι αναστολές συμβάσεων εργασίας αφορούσαν 743.000 άτομα.