Νάρκη στον δρόμο της ανάπτυξης το ιδιωτικό χρέος

Το καυτό κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους που στο τέλος του 2020 άγγιξε τα 243 δισ. ευρώ και που αποτελεί νάρκη στον δρόμο της εξόδου από την κρίση θα πρέπει να επιλύσει η κυβέρνηση με μόνιμο και βιώσιμο τρόπο.

Νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα βρεθούν την επόμενη ημέρα μπροστά σε ένα βουνό χρεών, ενώ θα δίνουν τη μάχη για την επούλωση των πληγών από την πανδημία και το νέο ξεκίνημα. Αντικειμενικά οι αντοχές τους θα είναι περιορισμένες και ο κίνδυνος να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους ορατός και μεγάλος.

Δεν είναι μόνο τα χρέη που συσσωρεύτηκαν την περίοδο της υγειονομικής κρίσης και που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διευθετήθηκαν από την κυβέρνηση.

Μετά την απόσυρση του μορατόριουμ, το φορτίο αναμένεται γίνει ακόμα βαρύτερο λόγω και των τρεχούμενων οφειλών. Εκτιμάται ότι η πανδημία θα δημιουργήσει μία νέα γενιά κόκκινων δανείων 8-10 δισ. ευρώ, ενώ η αναγωγή του ποσοστού εισπραξιμότητας των φόρων βγάζει αθέτηση πληρωμών πάνω από 6 δισ. ευρώ φέτος.

Οι φορολογούμενοι πέρυσι άφησαν απλήρωτους φόρους 5,7 δισ. ευρώ, ενώ στο πρώτο δίμηνο του έτους το νέο ληξιπρόθεσμο χρέος ξεπέρασε το 1,5 δισ. ευρώ. Και όλα αυτά τη στιγμή που ο προϋπολογισμός προβλέπει ότι οι εισπράξεις από φόρους θα είναι αυξημένες κατά 3,6 δισ. ευρώ.

Οι υποχρεώσεις των νοικοκυριών αντιστοιχούν στο 89,9% του διαθέσιμου εισοδήματος και στο 42,9% του χρηματοοικονομικού τους πλούτου ενώ προ κρίσης το 50% ήταν χρηματοοικονομικά ευάλωτο, ποσοστό που έχει αυξηθεί λόγω της καραντίνας.

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γ. Στουρνάρας επισημαίνει ότι «η σταδιακή επαναφορά πληρωμής των υποχρεώσεων, ενδεχομένως με ευνοϊκότερους όρους όπου κρίνεται απαραίτητο, θα βοηθήσει τα νοικοκυριά να αντιμετωπίσουν την πρόκληση αυτή».

Η κυβέρνηση έχει απορρίψει την πρόταση φορέων της αγοράς για «κούρεμα» οφειλών προς το Δημόσιο, καθώς κάτι τέτοιο αντίκειται στην κοινοτική νομοθεσία και θα μπορούσε να γίνει μόνο με συμφωνία σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ωστόσο θα πρέπει να βρει εναλλακτικούς τρόπους για την ελάφρυνση του βάρους αποπληρωμής των χρεών και να ξεπεράσει το αγκάθι της μόνιμης αντίδρασης των θεσμών σε ρυθμίσεις που κατά την άποψή τους υπονομεύουν την κουλτούρα των πληρωμών και τις εισπράξεις του Δημοσίου.

Η παρέμβαση πρέπει να είναι δραστική, διαφανής και στοχευμένη χωρίς κανένα περιθώριο εκμετάλλευσης από στρατηγικούς κακοπληρωτές όπως συνέβη πολλές φορές στο παρελθόν.

Για να στηρίξει την «ανάρρωση» νοικοκυριών και επιχειρήσεων και την επιστροφή τους στην κανονικότητα και να αποτρέψει αλυσιδωτές παρενέργειες καθώς η αδυναμία πληρωμών ενέχει κίνδυνο κύματος πτωχεύσεων και απολύσεων εργαζομένων, ραγδαίας αύξησης της ανεργίας, μεγάλων ζημιών στους ισολογισμούς των τραπεζών και διεύρυνσης της μαύρης τρύπας στα δημοσιονομικά.