Διοικητική ετοιμότητα για την επιτυχία του Σχεδίου Ανάκαμψης

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί την πιο σημαντική αναπτυξιακή πρωτοβουλία της χώρας για πάνω από 50 χρόνια. Αποτελείται από περίπου 200 έργα, μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, χρονική διάρκεια μόλις 5 ετών, και αναμενόμενα αποτέλεσμα τις 200.000 μόνιμες νέες θέσεις εργασίας και 7% αύξηση του ΑΕΠ ως το 2026. Οι προηγούμενες ελλιπείς εθνικές πρωτοβουλίες (ΜΟΠ, ΕΣΠΑ) αναδεικνύουν ότι η διαχειριστική τους υποδομή αποτελεί τον κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας για την αποτελεσματική αξιοποίηση των επενδυμένων πόρων και την οικονομική αποτελεσματικότητα των έργων. Παρακάτω αναλύονται έξι κατηγορίες αναγκαίων βέλτιστων διοικητικών πρακτικών.

Οργανόγραμμα και ρόλοι. Στη συνέντευξη Τύπου ήταν ξεκάθαρη η υψηλή προτεραιότητα του οργανισμού που θα τρέξει το σχέδιο με πρόεδρο τον ίδιο τον Πρωθυπουργό, με ΔΣ το Υπουργικό Συμβούλιο, την πενταμελή ομάδα της συνέντευξης ως την ανώτερη διοικητική ομάδα, και τους επιτελικούς ρόλους των CEO, COO, CFO κ.λπ. Στις οργανωτικές δομές για πολύπλοκα έργα που έχουν αρχή και τέλος, θα πρέπει να προσδιοριστούν επίσης με λεπτομέρεια οι ad hoc ρόλοι των εμπλεκομένων, οι νέες συνεργασιακές διαδικασίες, και το οικοσύστημα πληροφόρησης και λογοδοσίας.

Ευελιξία και ταχύτητα. Η εξαιρετική οργανωτική δομή του Ταμείου Ανάκαμψης με τα 40 ποιοτικά στελέχη θα πρέπει να συμπληρωθεί και ενισχυθεί με ευέλικτες καινοτόμες δομές διαχείρισης δημοσίων προμηθειών (π.χ. συμφωνίες-πλαίσιο), επιτάχυνση των διαδικασιών πληρωμών, την ουσιαστική αξιοποίηση συμβουλευτικών επιχειρήσεων, την προσφορά μπόνους στους παραγωγικούς δημόσιους υπαλλήλους κ.λπ.

Συντονισμός και συνεργασία. Ο συντονισμός μεταξύ των εμπλεκόμενων υπουργείων και δημοσίων οργανισμών είναι αναγκαίος όχι μόνο στη φάση σχεδιασμού αλλά κυρίως στην υλοποίησή τους με επικέντρωση στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Η συνεργασία με τα πιστωτικά ιδρύματα αφορά τον σημαντικό ρόλο τους στη συγχρηματοδότηση των πιο αποδοτικών επενδυτικών έργων για την κινητοποίηση των πρόσθετων επενδυτικών κεφαλαίων. Τέλος, πρέπει να υπάρχει συστηματική και ενεργή εμπλοκή των επιχειρηματικών φορέων και των προμηθευτών του Δημοσίου.

Διαχείριση των αλλαγών. Οι δεκάδες μεταρρυθμίσεις, που πρέπει να θεσμοθετηθούν και υλοποιηθούν, είναι το πιο δύσκολο εγχείρημα και χρειάζεται ειδική μέριμνα για τη διαχείριση της αναμενόμενης αντίστασης στις αναγκαίες αλλαγές. Μεταξύ των δράσεων περιλαμβάνονται προ-δραστικές νομοθετικές ρυθμίσεις και άμεσης υλοποίησης υπουργικές αποφάσεις, θεσμικές καινοτομίες, αξιοποίηση και διαχείριση του εμπλεκόμενου ανθρώπινου δυναμικού, συνεργασίες και οριζόντιες δικτυώσεις όλων των εμπλεκομένων, κινητοποίηση και συμμετοχή του επιχειρηματικού κόσμου και των κοινωνικών εταίρων.

Σχεδιασμός και υλοποίηση των έργων. Με βάση τις προηγούμενες αρνητικές εμπειρίες οι αναγκαίες αλλαγές περιλαμβάνουν την έμφαση στις λειτουργικές προδιαγραφές, νέα χρηματοδοτικά σχήματα (π.χ. ΣΔΙΤ), έμφαση στο επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών και όχι στην εργολαβική αντίληψη των έργων, επικέντρωση στον σχεδιασμό και την παρακολούθηση της υλοποίησης και τέλος την πρόβλεψη πόρων για συντήρηση και συνεχή αναβάθμιση.

Μηχανισμός ελέγχου. Είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός ανεξάρτητου μηχανισμού ελέγχου που θα καταγράφει, με την υποστήριξη πληροφοριακών συστημάτων και την εμπλοκή ειδικών τεχνοκρατών, σε διαφορά επίπεδα λεπτομέρειας την πρόοδο με βάση τους στόχους και την αποτελεσματική τους εκπλήρωση. Επίσης θα συνεπικουρεί τη διοικητική ομάδα αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης στον έλεγχο τήρησης των διαδικασιών και των δικλίδων ασφαλείας από όλους τους εμπλεκομένους με σκοπό την πρόληψη και αποφυγή πιθανών κινδύνων.

Οι αποδοτικές δομές μάνατζμεντ θα μειώσουν όχι μόνο τον κίνδυνο μη απορρόφησης των κονδυλίων αλλά θα προσφέρουν τα εχέγγυα για επίτευξη των οικονομικών αποτελεσμάτων.

Ο Γεώργιος Ι. Δουκίδης είναι καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών