Η οικονομία μετά τους εμβολιασμούς

Παρ’ όλες τις αναταράξεις από το τωρινό σφοδρό κύμα των μολύνσεων και την αναταραχή στις γραμμές προμήθειας των εμβολίων, το καλοκαίρι θα έχει εμβολιαστεί ένα πολύ σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Οικονομικές δραστηριότητες θα επανεκκινήσουν και η ταξιδιωτική κινητικότητα θα επανέλθει σταδιακά εντός της Ευρώπης μαζί με ασθενέστερους διάσπαρτους, περιοδικούς περιορισμούς κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Σε διεθνές επίπεδο οι εισοδηματικές διαφορές μεταξύ ανεπτυγμένων και λιγότερο ανεπτυγμένων οικονομιών και μεταξύ εμβολιαζόμενων και λιγότερο εμβολιαζόμενων θα μεγαλώσουν και για λόγους οικονομικούς και για λόγους υγειονομικούς, με αποτέλεσμα η διαδικασία επαναφοράς του διεθνούς εμπορίου να βραδυπορεί. Η ανάκαμψη τροφοδοτεί κάποιες πληθωριστικές πιέσεις και αυξήσεις επιτοκίων δανεισμού και συνακόλουθα εξυπηρέτησης του χρέους. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η αύξηση των πιέσεων στις αναπτυσσόμενες οικονομίες (με αρνητικές επιρροές και σε υπερχρεωμένες χώρες) σε μία ανισομερή παγκόσμια ανάκαμψη παρόλο που μέρος τους θα απορροφηθεί από τον ανοδικό κύκλο των εμπορευμάτων.

Σ’ ένα βαθμό τα φαινόμενα αυτά θα εμφανιστούν και μέσα στις ανεπτυγμένες οικονομίες και παραπέμπουν για την ευρωπαϊκή και ελληνική οικονομία σε μία τύπου Κ ανάκαμψη (κλάδοι θα ανακάμπτουν ισχυρά και κλάδοι θα αντιμετωπίζουν ένα δύσκολο περιβάλλον) στο γενικότερο πλαίσιο μίας ανάκαμψης τύπου του σήματος της Nike (αργοπορούσα ανάκαμψη).

Ορισμένοι κλάδοι, άρα και οι επιχειρήσεις τους και οι εργαζόμενοι (με υψηλά προσόντα) σ’ αυτούς θα αντιληφθούν μία πραγματική αναγέννηση. Στην Ελλάδα και την Ευρώπη είναι βέβαιο ότι στην κατάσταση αυτή θα βρεθούν οι τομείς που έχουν σχέση με την πληροφορική και τις τεχνολογίες αλλά και με την ενέργεια και το περιβάλλον. Οι ανθρωπογενείς κλάδοι (τουρισμός) θα δουν δυσκολότερες εποχές.

Οι κίνδυνοι (εκτός του επιδημιολογικού) εστιάζονται α) στην κούραση των ανθρώπων (καταναλωτών και επιχειρηματιών) παρόλο που η αισιοδοξία επιστρέφει σταδιακά και β) στην αναδιάρθρωση του διεθνούς πολιτικού σκηνικού υπό την επιρροή της εκμετάλλευσης της λαϊκής δυσαρέσκειας και την επανάκαμψη των ζητημάτων της δημοσιονομικής πειθαρχίας σε συνδυασμό με τον κίνδυνο ανατροπής της χρηματοοικονομικής ισορροπίας. Η αύξηση του κόστους δανεισμού που παρατηρείται διεθνώς και μέχρι στιγμής δεν έχει δείξει σημάδια επιβράδυνσης είναι ένα ζήτημα προσοχής δεδομένου ότι αυτό σημαίνει αύξηση πτωχεύσεων ιδιωτών αλλά και αναπτυσσόμενων χωρών.

Μία τέτοια κατάσταση συνοδεύεται από την παρατηρούμενη ήδη αύξηση της «Civil Unrest Index» δηλαδή τον δείκτη της κοινωνικής δυσφορίας που σχετίζεται με την απονομιμοποίηση της διακυβέρνησης.

Ειδικότερα στην ελληνική οικονομία αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο από τη μειωμένη ικανότητα του δημόσιου τομέα να οργανώσει την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κεφαλαίων που συνδέονται με την ανάκαμψη επαναπροτεραιοποιώντας τα κεφάλαια προς τις χρήσεις με τους υψηλότερους πολλαπλασιαστές παραγωγής και απασχόλησης. Αυτό θα πρέπει να γίνει ελαχιστοποιώντας την κακοδιαχείριση των κονδυλίων και η μη ορθολογική χρήση τους.

Ίσως αυτός πρέπει να είναι ο χώρος μίας δικής μας «μικρής επανάστασης» στον τρόπο διοίκησης που θα εστιάζει στη βελτίωση και αξιοποίηση της ποιότητας του ανθρώπινου δυναμικού και στην αποκέντρωση της λήψης των αποφάσεων με την ενεργοποίηση του ιδιωτικού δημιουργικού δυναμικού. Εξάλλου εάν δεν κινητοποιήσουμε τα ιδιωτικά κεφάλαια να συμπληρώσουν τα δημόσια θα έχουμε αποτύχει στην ευκαιρία που μας δίνεται.

Ο Παναγιώτης Ε. Πετράκης είναι καθηγητής ΕΚΠΑ