Ποιες είναι οι προτεραιότητες του ενεργειακού τομέα της Ελλάδας

Η γεωπολιτική αποτελεί την κορυφαία αβεβαιότητα για τον ενεργειακό τομέα της Ελλάδας, ενώ την ίδια στιγμή οι επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, σε εξοικονόμηση ενέργειας και σε διασύνδεση των ενεργειακών δικτύων αποτελούν βασικές προτεραιότητες της χώρας. Τα παραπάνω προκύπτουν από την έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ενέργειας (World Energy Council), που ανακοίνωσε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ) ως Εθνική Επιτροπή του Συμβουλίου.

Κάθε χρόνο, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ενέργειας διεξάγει μία παγκόσμια έρευνα, το World Energy Issues Monitor, όπου συμμετέχουν φορείς χάραξης πολιτικής, διευθύνοντες σύμβουλοι και κορυφαίοι εμπειρογνώμονες του χώρου της ενέργειας, αναδεικνύοντας τα πιο επίκαιρα ενεργειακά ζητήματα. Πάνω από 2.500 ηγέτες της ενέργειας από περισσότερες από 108 χώρες συμμετείχαν στην έρευνα για το 2021. Τα αποτελέσματα της έρευνας αποτελούν πολύτιμο οδηγό για την ενεργειακή κοινότητα σε όλον τον κόσμο, ιδίως για όσους λαμβάνουν αποφάσεις.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ, Γιώργο Στασινό, «τα φετινά αποτελέσματα της έκθεσης του  WEC δείχνουν την απόλυτη συμβατότητα με τις προτεραιότητες για την ανάκαμψη της χώρας, όπως αυτή αποτυπώνεται και στο Εθνικό Σχέδιο για την Ανάκαμψη και την Ανθεκτικότητα».

Όπως τόνισε ο Χάρης Δούκας, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ και υπεύθυνος για την προσπάθεια αυτή στην Ελλάδα, περισσότεροι από 50 ηγετικά στελέχη στον τομέα της ενέργειας στην χώρα συμμετείχαν στην έρευνα και επέλεξαν τη Γεωπολιτική, τις Οικονομικές Τάσεις και το επενδυτικό περιβάλλον ως τις κορυφαίες αβεβαιότητες και ψήφισαν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, την Ενεργειακή Απόδοση και την περιφερειακή ολοκλήρωση ως τις κύριες προτεραιότητες δράσης για τη χώρα.

Οι αβεβαιότητες

Η γεωπολιτική αποτελεί την κορυφαία αβεβαιότητα για τον ενεργειακό τομέα της Ελλάδας. Οι τουρκικές μονομερείς και προκλητικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο συμπεριλαμβανομένης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου, συνεχίζονται. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι συνεχώς κλιμακούμενες εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και μιας ομάδας χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Γαλλίας, που αποτελούν μια σημαντική αβεβαιότητα όχι μόνο για τον ελληνικό ενεργειακό τομέα αλλά και για ολόκληρη τη νοτιοανατολική Ευρώπη.

Οι οικονομικές τάσεις αποτελούν τη δεύτερη αβεβαιότητα για την Ελλάδα, καθώς υποτίθεται ότι το 2020 θα ήταν το πρώτο έτος ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης μετά από σχεδόν μια δεκαετία οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, η πανδημία άλλαξε δραματικά τις οικονομικές τάσεις με την Ελλάδα να παρουσιάζει σοβαρή μείωση του ΑΕΠ το 2020 (περίπου 8% -10%). Οι προσδοκίες για το 2021 επικεντρώνονται στην ανάπτυξη, βασιζόμενες στην αναζωογόνηση των ιδιωτικών και κεφαλαιουχικών δαπανών και της χρηματοδότησης από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ. Επιπλέον, η αναμενόμενη σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών λόγω της πανδημίας Covid-19 μόλις το εμβόλιο θα είναι ευρέως διαθέσιμο, θα δώσει ισχυρή ώθηση στην κρίσιμη για την οικονομία, τουριστική βιομηχανία.

Αν και στο περιβάλλον για τις επενδύσεις στην Ελλάδα έχουν σημειωθεί θετικές εξελίξεις, οι επενδυτές ανησυχούν για τον αντίκτυπο που θα έχει η πανδημία Covid-19 στην οικονομία της χώρας. Σύμφωνα με αξιόπιστα διεθνώς διαθέσιμα στοιχεία για τις άμεσες ξένες επενδύσεις, οι ροές των ΑΞΕ το 2019 ξεπέρασαν τα επίπεδα του 2009 αλλά σημείωσαν πτώση το 2020, αντικατοπτρίζοντας αυτές τις αβεβαιότητες.

Οι προτεραιότητες

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας διατηρούν την υψηλή επίδραση τους στην οικονομία και τη χαμηλή θέση αβεβαιότητας αποτελώντας βασική προτεραιότητα. Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις για απολιγνιτοποίηση έως το 2028, η Ελληνική Κυβέρνηση προκρίνει φιλόδοξα σχέδια και παρέχει κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις στην παραγωγή ενέργειας από αιολικά, ηλιακά  καισυστήματα βιομάζας / βιοαερίου. Οι κύριες προκλήσεις που εντοπίστηκαν στο σύνολο της χώρας για τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο μείγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, περιλαμβάνουν την αναθεώρηση του χωρικού σχεδιασμού των ΑΠΕ, την αύξηση της αποδοχής του κοινού, τη χωρική και τεχνολογική αναβάθμιση των κορεσμένων συστημάτων μεταφοράς και διανομής και την αποτελεσματική λειτουργία των νέων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας. Λόγω των παραπάνω προσπαθειών και παρά τους περιορισμούς, η Ελλάδα έχει ήδη ξεπεράσει τους στόχους της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές το 2020.

Ακόμη, σημαντικό εύρημα είναι ότι, παρά τις πρόσφατες προσπάθειες, ο στόχος για την Ενεργειακή Απόδοση στην Ελλάδα συνεχίζει να απαιτεί περαιτέρω δράσεις. Ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας αποτελεί προτεραιότητα για την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής ασφάλειας και του μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η βελτίωση της ενεργειακή απόδοσης σε ιδιωτικά και δημόσια κτίρια, με ισχυρή κρατική, ευρωπαϊκή και ιδιωτική χρηματοδότηση είναι επίσης απαραίτητη για την ανακούφιση της ενεργειακής φτώχειας, που αποτελεί ένα τεράστιο ενεργειακό και κοινωνικό πρόβλημα.

Η έναρξη των νέων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα το Νοέμβριο του 2020 στοχεύει στην ενσωμάτωση της ελληνικής αγοράς στην εσωτερική αγορά ενέργειας της ΕΕ, κυρίως μέσω της διασύνδεσης με δίκτυα άλλων χωρών. Ως σημαντικές πρόσφατες εξελίξεις αξιολογούνται: Α) ότι η Ελλάδα συνεργάστηκε επιτυχώς με τη Βουλγαρία για τον αγωγό φυσικού αερίου IGB. Β) ότι τοπικοί και ξένοι επενδυτές σχεδιάζουν να κατασκευάσουν τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στα ανοικτά της Αλεξανδρούπολης Γ) ότι εξελίσσονται επενδυτικά σχέδια για εγκατάσταση ΥΦΑ στο διυλιστήριο Κορίνθου και Δ) ότι προωθούνται τα σχέδια για τον υποθαλάσσιο αγωγό EastMed. Όλες αυτές οι εξελίξεις στην ελληνική ενεργειακή αγορά υπογραμμίζουν τον σημαντικό ρόλο της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο και την κεντρική θέση της ως κόμβου μεταφοράς ενέργειας, βελτιώνοντας παράλληλα την ενεργειακή ασφάλεια.