Ο τελευταίος μεγάλος θησαυρός φωτογραφιών του Ισπανικού Εμφύλιου

Πιστεύαμε ότι είχαμε δει το σύνολο της φωτογραφικής κάλυψης του Ισπανικού Εμφυλίου. Την εμφύλια διαμάχη είχαν καταγράψει με τον φακό τους φωτογράφοι που θεωρούνται οι πρωτοπόροι του φωτορεπορτάζ, οι Robert Capa, David Seymour και Gerda Taro.

Πριν τρία χρόνια, στην ακαταστασία ενός γκαράζ βρέθηκαν δύο κόκκινα κουτιά μέσα στα οποία ήταν περισσότερες από 5.000 φωτογραφίες – ως επί το πλείστον αρνητικά – τις οποίες είχε τραβήξει ο Καταλανός φωτογράφος Antoni Campañà.

Σύμφωνα με την εφημερίδα La Vanguardia, ήταν «ο τελευταίος μεγάλος θησαυρός φωτογραφιών του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου». Τώρα, το Museu Nacional d’Art de Catalunya φιλοξενεί, έως τις 18 Ιουλίου, έκθεση με τίτλο «La guerra infinita. Antoni Campañà» και ο γαλλικός εκδοτικός οίκος SEUIL εξέδωσε λεύκωμα με τίτλο «La Boîte rouge (Το Κόκκινο Κουτί)».

Οι φωτογραφίες βρέθηκαν κατά την κατεδάφιση οικίας η οποία ήταν ιδιοκτησία του Καταλανού φωτογράφου. Ποιος ήταν, όμως, ο Antoni Campañà Bandranas; Στην έκδοση, την οποία συνεπιμελήθηκαν οι Plàcid Garcia-Planas (δημοσιογράφος), Arnau Gonzàlez Vilalta (ιστορικός) και David Ramos (φωτογράφος), επιχειρείται απάντηση: Ήταν «ένας καλλιτέχνης, ένας αθλητικός φωτορεπόρτερ, ένας απολίτικος δημοσιογράφος, ένας πολεμικός ανταποκριτής, ένας πωλήτης Leica και Contax ή ένας εκδότης καρτ ποστάλ; Ή μήπως, ήταν ένας σαξοφωνίστας στην Iberian Orchestra, η οποία έδινε συναυλίες στη Βαρκελώνη της δεκαετίας του 1930; Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ο Campañà ήταν ο τέλειος άνθρωπος-ορχήστρα της φωτογραφίας».

Γιος και εγγονός πλούσιων εργολάβων, από μικρή ηλικία ο Antoni αποφάσισε ότι η φωτογραφία ήταν η ζωή του. Στα δώδεκά του, πουλούσε φωτογραφίες του. Στα δεκατέσσερά του, είδε δημοσιευμένη σε ισπανικό περιοδικό τη δική του «εικονογραφημένη ανταπόκριση σχετικά με τον βασιλιά Alfonso XIII». Ήταν τριάντα χρόνων όταν ξέσπασε ο εμφύλιος. Ρεπουμπλικανός, Καταλανός εθνικιστής και ένθερμος Καθολικός, ο Campañà σπάνια έπαιρνε, δημόσια, πολιτική θέση· δήλωνε, απλά, ότι ήταν με αυτούς «που θα κυβερνήσουν, αν του άρεσαν». Η διπλωματική στάση του τού επέτρεψε να φωτογραφήσει και τα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα: από τους αναρχικούς επαναστάτες και τους νικητές φρανκιστές μέχρι τους φασίστες και τους Ναζί, το 1939.

Οι φωτογραφίες που εκτίθενται στο βαρκελονέζικο μουσείο είναι μια πραγματική νωπογραφία της περιόδου. Χρησιμοποιώντας είτε Leica είτε Rolleiflex απαθανάτιζε ό,τι τον συγκινούσε βαθιά: από εκκλησίες- θύματα εικονοκλαστών επαναστατών μέχρι όμορφους αγωνιστές για την ελευθερία, από διαδηλώσεις στον δρόμο μέχρι τη μεταπολεμική μιζέρια. Η εφημερίδα El País φιλοξένησε μια επιλογή φωτογραφιών του που εκτίθενται ( https://elpais.com/elpais/2021/03/19/album/1616131509_109887.html#foto_gal_1 ).

«Ο Campañà φωτογράφισε τον Ισπανικό Εμφύλιο με πικρία και θλίψη και σε αυτή του τη διάθεση οφείλεται η άρνησή του να διανείμει τις φωτογραφίες του» γράφει η επιμελήτρια της έκθεσης στο Museu Nacional d’Art de Catalunya, Marta Gili. Ωστόσο, ο φωτογράφος είχε παραδεχτεί στα παιδιά του ότι δεν του άρεσε να φωτογραφίζει τη φτώχεια. Ο γιος του θυμάται ότι ο πατέρας τους «ποτέ δεν ήθελε να ξέρει κανείς ότι είχε τραβήξει φωτογραφίες του πολέμου». Όμως, όπως εύστοχα σημειώνεται στο οπισθόφυλλο του λευκώματος «La Boîte rouge», «από ευτυχή σύμπτωση, παρουσιάζονται σε εμάς».

Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ