Neuralink: Γιατί πρέπει να ενθουσιαζόμαστε, αλλά και να φοβόμαστε

Πριν από λίγες εβδομάδες μία μαϊμού του είδους των Μακάκων, με το όνομα Pager, κατάφερε να παίξει επιτυχώς το βιντεοπαιχνίδι Pong χρησιμοποιώντας το νου της. Αν και ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, η αλήθεια είναι ότι η επίδειξη της εταιρείας Neuralink του Elon Musk κατάφερε να μας δώσει ένα ζωντανό παράδειγμα της διαδραστικής σχέσης που μπορεί να αναπτυχθεί ανάμεσα σε έναν εγκέφαλο και μία μηχανή.

Ένας δίσκος, με μέγεθος όχι μεγαλύτερο από ένα νόμισμα, με την ονομασία Link τοποθετήθηκε με χειρουργική ακρίβεια στον εγκέφαλο του Pager, συνδέοντας χιλιάδες μικρονήματα του ημιαγωγού με τους νευρώνες που είναι υπεύθυνοι για τον έλεγχο της κίνησης.

Η συγκεκριμένη διεπαφή θα μπορούσε να φέρει εξαιρετικά οφέλη για την ανθρωπότητα. Αλλά πριν απολαύσουμε τα οφέλη θα πρέπει να διαχειριστούμε τους κινδύνους από το εν λόγω πείραμα.

Πώς ακριβώς λειτούργησε το πείραμα

Καταρχήν ο Pager διδάχθηκε πώς να παίζει, συμβατικά, το βιντεοπαιχνίδι Pong χρησιμοποιώντας ένα χειριστήριο. Καθώς έπαιζε, το εμφύτευμα της Neuralink κατέγραφε τα μοτίβα ηλεκτρονικής δραστηριότητας του εγκεφάλου. Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίστηκαν οι νευρώνες που ελέγχουν συγκεκριμένες κινήσεις. Στη συνέχεια το χειριστήριο αποσυνδέθηκε, με αποτέλεσμα ο Pager να συνεχίζει να παίζει μεν αλλά χρησιμοποιώντας μόνο το νου του.

Βοήθεια στους ανθρώπους με εγκεφαλικά τραύματα

Σύμφωνα με την ίδια τη Neuralink, η συγκεκριμένη τεχνολογία θα μπορούσε να βοηθήσει ανθρώπους με προβλήματα παράλυσης ή εγκεφαλικά τραύματα, δίνοντάς τους την ικανότητα να ελέγχουν ηλεκτρονικές συσκευές μέσω του νου τους. Αυτό θα παρείχε σε παραπληγικούς, τετραπληγικούς και όσους έχουν υποστεί εγκεφαλικά επεισόδια να μπορέσουν να κάνουν ξανά δραστηριότητες που έχουν στερηθεί λόγω της κατάστασης της υγείας τους.

Μια άλλη παράμετρος είναι ο έλεγχος προσθετικών άκρων μέσω του Link αφού η συγκεκριμένη τεχνολογία θα μπορούσε να επιτρέψει και την ανταλλαγή σημάτων, κάνοντας έτσι τη χρήση τους σαφώς πιο λειτουργική. Κάτι ανάλογο κάνουν τα εμφυτεύματα που τοποθετούνται στο εσωτερικό του αυτιού μετατρέποντας τα ακουστικά σήματα σε νευρωνικές πληροφορίες τις οποίες ο εγκέφαλος «μεταφράζει» σε ήχο με αποτέλεσμα ο φορέας του εμφυτεύματος να μπορεί να «ακούει».

Η Neuralink ισχυρίζεται επίσης ότι η τεχνολογία της θα μπορούσε να βοηθήσει άτομα με κατάθλιψη, εξαρτήσεις, προβλήματα όρασης, προβλήματα κώφωσης και κάθε είδους νευρολογική διαταραχή. Αυτό θα μπορούσε να γίνει εάν το εμφύτευμα καταφέρει να «μιμηθεί» περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με αυτές τις δραστηριότητες.

Άλλες εφαρμογές της τεχνολογίας της Neuralink

Η διεπαφή εγκεφάλου-μηχανής θα μπορούσε να βρει εφαρμογή και σε άλλους τομείς πέρα από την Ιατρική. Σύμφωνα με τον David Tuffley, Λέκτορα Εφαρμοσμένης Ηθικής και Κυβερνοασφάλειας στο πανεπιστήμιο Γκρίφιθ, καταρχήν, θα μπορούσε να προσφέρει πολύ ταχύτερη διαδραστική επικοινωνία με τους υπολογιστές, σε σύγκριση με τις σημερινές μεθόδους. Δηλαδή, τη χρήση χεριών και φωνής.

Ένας χρήστης smartphone θα μπορεί να «πληκτρολογεί» ένα μήνυμα τόσο γρήγορα όσο επιτρέπει η σκέψη του, χωρίς να περιορίζεται από την ταχύτητα του αντίχειρά του. Απλά σκέφτεται το μήνυμα και το εμφύτευμα το μετατρέπει σε κείμενο. Το κείμενο στη συνέχεια θα μπορούσε να αναπαραχθεί μέσω λογισμικού που θα το μετατρέπει σε φωνητικό αρχείο.

Ακόμα πιο φουτουριστική θα ήταν η διεπαφή εγκεφάλου-μηχανής να επιτρέπει τη διασύνδεση εγκεφάλων στο cloud (υπολογιστικό νέφος) και να έχει πρόσβαση με τις πληροφορίες που βρίσκονται εκεί. Θεωρητικά, με τον τρόπο αυτό, η πραγματική νοημοσύνη ενός προσώπου θα μπορούσε να επαυξάνεται κατ’ επιλογή μέσω της πρόσβασης σε τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης εγκατεστημένες στο cloud.

Με τον τρόπο αυτό η ανθρώπινη νοημοσύνη θα μπορούσε να πολλαπλασιάζεται κατά το δοκούν. Ας σκεφτούμε την περίπτωση δύο ή περισσότερων ανθρώπων που συνδέουν τα εμφυτεύματά τους ασύρματα. Αυτό θα επέτρεπε την ανταλλαγή δεδομένων, από εικόνες έως ιδέες, σε μεγάλο εύρος από τον έναν στον άλλο.

Ωστόσο, αρκετοί ειδικοί παραμένουν σκεπτικοί για τον τρόπο που θα μπορούσε να λειτουργήσει μία τέτοια τεχνολογία για να εξυπηρετήσει πολύπλοκες ανθρώπινες δραστηριότητες και όχι απλά μία παρτίδα Pong. Ενδεικτική η τοποθέτηση της καθηγήτριας Ιατρικής Ηθικής και Πολιτικής της Υγείας στο πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, Anna Wexler, ότι «η νευροεπιστήμη απέχει πολύ από το να καταλάβει πώς λειτουργεί το μυαλό, πολύ λιγότερο έχοντας την ικανότητα να το αποκωδικοποιεί»

Θα μπορούσε ένα εμφύτευμα της Neuralink να χακαριστεί;

Την ίδια στιγμή που η τεχνολογία επιτρέπει στη φαντασία να καλπάζει, υπάρχουν και ανησυχίες από την πλευρά των ίδιων των ερευνητών. Πρώτη και κύρια ανησυχία η ασφάλεια. Χωρίς αδιαπέραστη ασφάλεια είναι εξαιρετικά πιθανό χάκερ να αποκτήσουν πρόσβαση στα εμφυτεύματα και να δρομολογήσουν δυσλειτουργίες ή λανθασμένες οδηγίες ενεργειών. Οι επιπτώσεις σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν ίσως και μοιραίες για το θύμα.

Άλλοι επιστήμονες φοβούνται ότι μία τόσο ισχυρή Τεχνητή Νοημοσύνη που θα μπορούσε να λειτουργεί μέσω της διεπαφής εγκεφάλους-μηχανής θα ήταν σε θέση αναλάβει εξ ολοκλήρου τον έλεγχο του εγκεφάλου «ξενιστή». Πλέον, από τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας περάσαμε στα σενάρια τρόμου.

Σε μία τέτοια περίπτωση θα μπορούσε να αναπτυχθεί μία σχέση αφέντη-δούλου, με τους ανθρώπους να μετατρέπονται πρακτικά σε… drones. Άλλωστε ο ίδιος ο Elon Musk έχει εκφράσει δημοσίως τις σκέψεις του ότι «η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί έναν υπαρκτό κίνδυνο για την ανθρωπότητα».

Ο ίδιος λέει επίσης ότι οι άνθρωποι θα χρειαστεί να συνενωθούν με την Τεχνητή Νοημοσύνη ώστε να εξαλείψουν τον «υπαρξιακό κίνδυνο» που η αναβαθμισμένη AI θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει. Ο Elon Musk θεωρεί ότι είναι «ύβρις οι άνθρωποι να θεωρούν ότι είναι πιο έξυπνοι από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Ύβρις και λάθος».

Ο ιδανικός τρόπος προσέγγισης

Η κρίσιμη πρόκληση για κάθε σημαντική τεχνολογία είναι η αφιέρωση σημαντικού χρόνου και προσπάθειας ώστε να δημιουργηθούν οι αναγκαίες δικλείδες ασφαλείας. Χαρακτηριστικό και πρόσφατο παράδειγμα είναι τα αυτόνομα οχήματα. Χρόνια ερευνών και δισεκατομμύρια δολάρια έχουν σπαταληθεί ώστε να καταστούν τα αυτόνομα οχήματα ασφαλή, αλλά ακόμη δεν έχουμε φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Προφανώς οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των εμφυτευμάτων (Neuralink, NextMind, Kernel) έχουν κάθε λόγω να δημιουργήσουν ασφαλείς τεχνολογίες, γιατί διαφορετικά δεν θα υπάρξει ούτε δημόσια αποδοχή και πολύ περισσότερο ούτε επίσημη κρατική αδειοδότηση για τις συγκεκριμένες τεχνολογίες.

Εάν θέλει η Neuralink να προχωρήσει με τα εμφυτεύματά της θα πρέπει να τα κάνει εύκολα σε επισκευές, αντικατάσταση και αφαίρεση σε περίπτωση που διαπιστωθεί βλάβη ή δυσλειτουργία. Πολύ περισσότερο θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα αφαίρεσης αν ο χρήστης το επιθυμεί, για οποιονδήποτε λόγο.

Πιθανές δοκιμές σε ανθρώπους

Σύμφωνα με τον Elon Musk, οι δοκιμές της Neuralink έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσουν περί τα τέλη του έτους. Αν και λεπτομέρειες δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα βάσιμη είναι η εικασία αυτές να γίνουν στο πλαίσιο βοήθειας ατόμων που αντιμετωπίζουν σοβαρά τραύματα ή κινητικά προβλήματα.

Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η νευροεπιστήμη έχει πλέον στη διάθεσή της τεχνολογικά εργαλεία που της επιτρέπουν να υπερβεί περιορισμούς. Πλέον υπάρχει η δυνατότητα ασύρματης διασύνδεσης του εμφυτεύματος, χωρίς την ανάγκη των καλωδίων διασύνδεσης του παρελθόντος.

Προφανώς το γεγονός ότι η Neuralink είναι μία εταιρεία του Elon Musk και με δεδομένο ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος δεν φείδεται κόπων και χρήματος για να επιτύχει τους στόχους του, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η προσπάθεια θα εξελιχθεί.

Άρα το μονοπάτι που θα ακολουθηθεί από τη Neuralink φαίνεται αρκετά ξεκάθαρο: οι θεραπευτικές δοκιμές της τεχνολογίας της θα συνεχισθούν.