Ο συντελεστής της αλλαγής

Μια μακρά και επίπονη προσπάθεια προσαρμογής των διεθνών κανόνων εταιρικής φορολόγησης στη σύγχρονη, ψηφιακή εποχή, πλησιάζει προς το τέλος της. Τα εμπόδια δεν εξέλιπαν, αλλά το μονοπάτι για να παρακαμφθούν αχνοφαίνεται.

Μια κομβική εξέλιξη επιτεύχθηκε την περασμένη Τετάρτη με τη νέα αμερικανική πρόταση για την κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των κρατών. Η διακυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν έχει ως στόχο, σύμφωνα με ρεπορτάζ των «Financial Times», περίπου 100 από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογικών γιγάντων όπως το Facebook, να πληρώνουν ένα βασικό φόρο στις χώρες όπου πραγματοποιούν τον τζίρο τους και όχι εκεί που δηλώνουν τα κέρδη τους.

Η ιδέα μοιάζει ανάλογη με εκείνη που είχε προτείνει την περασμενη χρονιά ο εδρεύων στο Παρίσι Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), ο οποίος εποπτεύει τις διαπραγματεύσεις μεταξύ 135 κυβερνήσεων για την αναθεώρηση της εταιρικής φορολόγησης.

Όταν, για παράδειγμα, μια γαλλική εταιρεία αγοράζει διαφημιστικές έρευνες της Google για να απευθυνθεί σε έναν τοπικό καταναλωτή, βάσει των όσων προτείνονται το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών θα εισπράξει μεγαλύτερο ποσοστό φόρου επί της τελικής τιμής που θα εισπράξει η μητρική της Google, Alphabet. Θα πάψει να παρακολουθεί, πλέον, τα κέρδη της εταιρείας να κάνουν φτερά για την Ιρλανδία και για τις ΗΠΑ.

Η νέα πρόταση θα συμπεριλάβει πιθανότατα και ομίλους καταναλωτικών αγαθών όπως η LVMH, η οποία θα πρέπει να πληρώνει κάποιο φόρο στις ΗΠΑ για τις εκεί πωλήσεις της. Αλλά ένα μεγάλο μερίδιο 30% με 40% των εταιρικών κερδών, η φορολόγηση των οποίων απασχολεί τον ΟΟΣΑ, αφορά τους μεγάλους ψηφιακούς ομίλους, σύμφωνα με όσα δήλωσε στο Breakingviews αξιωματούχος που μετέχει στις συνομιλίες.

Η προσωπική εμπλοκή του Μπάιντεν ίσως ανοίξει το δρόμο για κάτι πολύ μεγαλύτερο από την επί τόπου φορολόγηση της δραστηριότητας των υπερεθνικών επιχειρήσεων: την υιοθέτηση ενός κατώτατου παγκόσμιου εταιρικού φορολογικού συντελεστή.

Οι περισσότερες από τις πιο επιδραστικές κυβερνήσεις που μετέχουν στις συνομιλίες του ΟΟΣΑ έχουν συμφωνήσει ότι κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο. Αλλά οι αμερικανικές ενστάσεις επί των ημερών του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην ιδέα της φορολόγησης των ψηφιακών γιγάντων ανέστειλε την πρόοδο των συνομιλιών.

Τώρα όμως η δυναμική που έχουν προσλάβει οι διαπραγματεύσεις δημιουργεί την εντύπωση ότι θα έχουν ελάχιστη τύχη ενστάσεις που ενδεχομένως θα μπορούσαν να εγείρουν χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ολλανδία ή το Λουξεμβούργο. Οι κυβερνήσεις εξάλλου μπορούν να επιβάλουν μονομερώς κατώτατους συντελεστές φορολόγησης ζητώντας από τις επιχειρήσεις να καταβάλλουν τη διαφορά μεταξύ του κατώτατου αυτού συντελεστή και του εταιρικού φόρου που ήδη πληρώνουν.

Έχοντας τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ινδία, τη Γερμανία και άλλες χώρες με το μέρος του ο Μπάιντεν μπορεί να απομονώσει τους φορολογικούς παραδείσους. Εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες ενδέχεται, ασφαλώς, να υπονομεύσουν τις συνομιλίες. Ο γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν θα προσπαθήσει να «πουλήσει» τη νέα πρόταση του Μπάιντεν ως μείζονα αμερικανική υπαναχώρηση, ενώ ο αμερικανός πρόεδρος θα πρέπει να πείσει το Κογκρέσο ότι δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο.

Η ουσία είναι όμως ότι για πρώτη φορά οι ηγέτες των μεγάλων δυτικών κυβερνήσεων μοιάζουν να ενστερνίζονται την ιδέα για μεταρρύθμιση των κανόνων που διέπουν την εταιρική φορολόγηση διεθνώς. Αυτό είναι ήδη μια πρόοδος.