Ποιος θα διαδεχθεί τον Κάστρο στην Κούβα

Σύμφωνα με το κουβανικό σύνταγμα, το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι η «ηγετική πολιτική δύναμη της κοινωνίας και του κράτους». Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να χαράξει εθνική πολιτική. Ο πρώτος γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας – μια θέση που κατείχαν διαδοχικά δύο αδελφοί Κάστρο (Φιντέλ και μετά Ραούλ) για τις τελευταίες έξι δεκαετίες – είναι επίσημα η πιο ισχυρή πολιτική θέση στο νησί. Κατά το όγδοο συνέδριο της Κούβας, το οποίο ξεκινά στις 16 Απριλίου, ο Μιγκέλ Ντιάζ-Κανέλ, νυν πρόεδρος και αρχηγός κράτους της Κούβας, θα αντικαταστήσει πιθανώς τον Ραούλ Κάστρο ως πρώτο γραμματέα και αρχηγό του κόμματος. Είναι αυτό το τέλος μιας εποχής;

ΟΧΙ ακριβως. Ο κ. Μιγκέλ Ντιάζ-Κανέλ είναι ένας πολυγραφότατος τουϊτεράς και ένα από τα αγαπημένα του hashtag είναι το #SomosContinuidad (Είμαστε συνέχεια). Σημειώνουμε ότι παρά το γεγονός ότι δεν είναι από την γενιά που ίδρυσε το επαναστατικό καθεστώς, δεν έχει σχέδια να το ανατρέψει. Παρόλο που πολλοί από τους επαναστάτες έχουν πεθάνει από τα γηρατειά, μια χούφτα εξακολουθεί να κατέχει έδρες στο Politburo και πιθανότατα θα διατηρήσει τον έλεγχο της εξουσίας του πρώτου γραμματέα. Ένα θέμαπου παρακολουθείται προσεκτικά θα είναι αν όλοι θα συνταξιοδοτηθούν ή κάποιοι θα παραμείνουν.

Μετά την αποχώρηση του Φιντέλ Κάστρο το 2008, η Κούβα διευθύνεται από ένα στρατιωτικό-γραφειοκρατικό σύμπλεγμα κομματικών στελεχώ. Ένας πρώην Δυτικός διπλωμάτης το συγκρίνει με ένα σκάμμα από άμμο στο οποίο όλα τα παιδιά θέλουν να χτίσουν ένα κάστρο, αλλά δεν μπορούν να συμφωνήσουν για το πώς θα έπρεπε να είναι αυτό. Ο Ραούλ Κάστρο υποστήριξε μια μακροχρόνια αναθεώρηση για να αναζωογονήσει τη αρτηριοσκληρωτική διοίκηση με τις δυνάμεις της αγοράς, αλλά πολλοί γραφειοκράτες του κόμματος αντιστάθηκαν. Ένας από τους κύριους στόχους του επερχόμενου 8ου Συνεδρίου, πέρα ​​από το διορισμό νέου πρώτου γραμματέα, είναι να εκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή των οικονομικών πολιτικών που υιοθετήθηκαν το 2011, οι οποίες περιελάμβαναν την άδεια πώλησης κατοικιών και αυτοκινήτων και την απομάκρυνση του άμεσου κυβερνητικούς ελέγχου επί των εταιρειών.

«Η οικονομία θα είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο», λέει ο William LeoGrande, καθηγητής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο. Η εξαιρετικά σημαντική τουριστική βιομηχανία της Κούβας έχει πληγεί από τον κορωνοϊό και, πριν από αυτό, από αυστηρότερες κυρώσεις που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ. Από το 2016 έως το 2019, η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ ήταν 1% στην καλύτερη περίπτωση και η οικονομία μειώθηκε κατά 11% το 2020. Οι μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκαν πριν από μια δεκαετία έχουν εφαρμοστεί μόνο εν μέρει και οι περιορισμοί στον ιδιωτικό τομέα μετριάστηκαν ελαφρώς. Η ηγεσία έχει κάνει περισσότερα τους τελευταίους εννέα μήνες για να επιταχύνει τον ρυθμό της οικονομικής μεταρρύθμισης από ό, τι τα τελευταία χρόνια, κυρίως επειδή το απαιτούσε η απελπισμένη οικονομική κατάσταση του νησιού. Ωστόσο, μαστίζεται από ανεπάρκειες και αγωνίζεται να ελέγξει πράγματα τόσο ασήμαντα όσο τιμή μιας μπάλας παγωτού.

Μεγάλο μέρος αυτής της αδράνειας προέρχεται από συντηρητικούς που πιστεύουν σε αργές, υπολογισμένες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να δοκιμαστούν και να τελειοποιούνται συνεχώς. Αλλά η Κούβα έχει επίσης πιο προοδευτικούς ηγέτες που ανταποκρίνονται σε πιέσεις από έναν πιο δυναμικό, πιο συνεκτικό και πιο ετερογενή πληθυσμό. Μερικές φορές, οι τελευταίοι έχουν αλλάξει γνώμη μετά από εκρήξεις δημόσιας δυσαρέσκειας. Το 2018, ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης διέκοψε την εφαρμογή νέων κανονισμών που θα καθιστούσαν παράνομο για τους cuentapropistas (αυτοαπασχολούμενους) να κατέχουν περισσότερες από μία άδειες για ιδιωτικές επιχειρήσεις, περιορίζοντάς τους σε έναν τύπο εργασίας . Ωστόσο, τα τελευταία δέκα χρόνια υπήρξαν «μια σειρά χαμένων ευκαιριών» που δεν κατάφεραν να προσδώσουν πολύ μεγάλο σεβασμό ή αναγνώριση στον Προόεδρο Ντιάζ-Κανέλ από τον λαό, σημειώνει ένας πρώην Ευρωπαίος διπλωμάτης. Το κόμμα πρέπει να ανταποκριθεί με ένα μήνυμα ελπίδας και στοιχεία για πιο ολοκληρωμένες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις.

«Το οξυγόνο της ηγεσίας προέρχεται από συναίνεση», λέει ο Mark Entwistle της συμβουλευτικής εταιρείας Acasta Cuba Capital. Αλλά η συναίνεση στο κόμμα σημαίνει συχνά απλά να κάνουμε περισσότερα από τα ίδια. Μετά από περισσότερο από ένα χρόνο οξείας έλλειψης τροφίμων, βασικών φαρμάκων και προϊόντων υγιεινής, καθώς και διακοπές ρεύματος, απεργίες στις μεταφορές και σύνδεση στο Διαδίκτυο σε απαγορευτικές τιμές, η ηγεσία του νησιού, και ο νέος πρώτος γραμματέας του, ιδίως, θα πρέπει να σκεφτούν προσεκτικά για το πόσο ο λαός μπορεί να υπομείνει μια συνέχεια από τα ίδια. Ο κ. Ντιάζ-Κανέλ έχει αποδείξει μέχρι στιγμής ότι δεν είναι ο μεταρρυθμιστής που περίμεναν κάποιοι Κουβανοί. Μπορεί να είναι σε θέση να επιφέρει περισσότερες αλλαγές στην κορυφαία θέση, αλλά θα εξακολουθεί να αισθάνεται την παρουσία της παλιάς φρουράς, συμπεριλαμβανομένου του προκάτοχού του. Ο Ραούλ Κάστρο δήλωσε ότι αφού αποχωρήσει ως πρώτος γραμματέας θα γίνει «ένας ακόμη στρατιώτης που υπερασπίζεται αυτήν την επανάσταση».