Προς ένα νέο παραγωγικό μοντέλο – βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη

Η συζήτηση για μια βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της ανάπτυξης πολιτικών σε μακροοικονομικό επίπεδο όσο και σε μικροοοικονομικό επίπεδο στο πλαίσιο των ‘βιώσιμων’ επιχειρήσεων. Η βιώσιμη ανάπτυξη εδραιώθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2015 στην ειδική Σύνοδο Κορυφής στη Ν. Υόρκη, με το Ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ατζέντα 2030.

Το Ψήφισμα θέτει 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) που τέθηκαν σε ισχύ 1 η Ιανουαρίου 2017. Οι 17 ΣΒΑ προωθούνται ενεργά σε όλα τα κράτη μέλη για ένα δικαιότερο και ευημερούντα κόσμο σε έναν υγιή πλανήτη δεδομένων των περιορισμένων πόρων και της κλιματικής αλλαγής.

Η βιώσιμη ανάπτυξη αφορά τρεις βασικούς άξονες: οικονομία, κοινωνία και περιβάλλον και πώς αυτοί οι άξονες είναι αλληλένδετοι ώστε να διασφαλιστεί η ευημερία του ανθρώπου στο μέλλον.

Πολλοί από τους ΣΒΑ αφορούν άμεσα ή και έμμεσα θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Είναι άκρως ανησυχητικό ότι μέχρι το 2030 οι ανάγκες για τρόφιμα θα είναι 50% μεγαλύτερες, για νερό 30% και για ενέργεια 45%! Στο παραπάνω πλαίσιο, η ΕΕ δίνει μεγάλη έμφαση στη Βιοοικονομία και την Κυκλική Οικονομία, όροι που ακόμα και σήμερα ελάχιστοι γνωρίζουν.

Η Βιοοικονομία αφορά την παραγωγή ανανεώσιμων βιολογικών πόρων και τη μετατροπή αυτών σε προϊόντα όπως τρόφιμα, βιο-ενέργεια, χρησιμοποιεί επομένως πόρους που βρίσκονται ελεύθερα στον πλανήτη για την παραγωγή προϊόντων οι οποίοι μένουν αδρανείς.

Η φιλοσοφία της κυκλικής οικονομίας από την άλλη είναι ο σχεδιασμός της παραγωγικής δραστηριότητας εξαρχής ώστε το κάθε προϊόν να μπορεί να επαναχρησιμοποιείται πολλές φορές και όταν αποβάλλεται να μπορεί να γίνει πρώτη ύλη για παραγωγή άλλων προϊόντων. Η γνωστή μας ανακύκλωση εμπίπτει στο ευρύτερο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας αλλά αποτελεί μικρό μόνο κομμάτι των δυνατοτήτων αυτής.

Υπό το παραπάνω πρίσμα, οι επιχειρήσεις και τα κράτη καλούνται να μεταβάλουν το επιχειρηματικό και παραγωγικό τους μοντέλο ενσωματώνοντας τους 17 ΣΒΑ. Ήδη οι μεγάλες εταιρίες, βάσει νομοθεσίας, υποχρεούνται στην κατάρτιση Εκθέσεων Βιωσιμότητας για την επιχειρηματικής τους δράση.

Η μετάβαση σε ένα νέο μονοπάτι βιώσιμης ανάπτυξης, απαιτεί σωστή εκπαίδευση και κατάρτιση και ανάπτυξη συνεργειών διαφόρων φορέων και επιστημονικών πεδίων. Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς και ειδικότερα το Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης πρωτοπορεί στη σύγχρονη εποχή και προσφέρει ένα καινοτόμο πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη Βιοοικονομία, Κυκλική Οικονομία και Βιώσιμη Ανάπτυξη συνδυάζοντας διαφορετικούς τομείς γνώσης όπως η βιολογία, η χημική μηχανική, η γεωπονία, τα οικονομικά, το μάνατζμεντ και την επιχειρηματικότητα προκειμένου να εκπαιδεύσει τα νέα δημόσια και ιδιωτικά στελέχη και επιχειρηματίες που θα έχουν ουσιαστικό ρόλο στη νέα εποχή (bioeconomics.edu.gr). Ταυτόχρονα, το Εργαστήριο Βιοοικονομίας, Κυκλικής Οικονομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης (bioeconomylab.gr) αναπτύσσει συνέργειες με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς για την προώθηση της ευαισθητοποίησης στους 17 ΣΒΑ προς όλες τις κατευθύνσεις. Σημαντικές πρωτοβουλίες είναι η ενημέρωση μαθητών για τη νέα εποχή και τη βιώσιμη ανάπτυξη, η έρευνα σε θέματα βιοοικονομίας, κυκλικής οικονομίας και βιώσιμης ανάπτυξης, η ανάπτυξη μιας καινοτόμου ψηφιακής εκπαιδευτικής πλατφόρμας (newschool.gr) προς τον στόχο 4 για την ποιοτική εκπαίδευση κ.ο.κ. Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς έχει επίσης εντάξει στο πλαίσιο των προπτυχιακών του σπουδών μάθημα Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης που μπορούν να παρακολουθούν φοιτητές της Σχολής Οικονομικών, Επιχειρηματικών και Διεθνών Σπουδών.

Η λέξη κλειδί ωστόσο για να μπορέσουν να είναι αποτελεσματικά όλα τα παραπάνω και η οποία δίνεται με σαφή τρόπο από toν ΟΗΕ ως ο στόχος Νο. 17 είναι η Συνεργασία! Αυτή είναι και η φιλοσοφία τόσο του Πανεπιστημίου Πειραιώς όσο και του ΠΜΣ και του Εργαστηρίου την οποία έχουν κάνει πράξη!

* Η Κωνσταντίνα Κοτταρίδη είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Διευθύντρια του ΠΜΣ Βιοοικονομία, Κυκλική Οικονομία και Βιώσιμη Ανάπτυξη και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Βιοοικονομία, Κυκλική Οικονομία και Βιώσιμη Ανάπτυξη