Ο ρόλος της επίδοσης ESG σε περιόδους οικονομικής κρίσης : Στοιχεία από την COVID-19 στην Κίνα

Σε αυτό το άρθρο θα εξεταστεί ο ρόλος των επιδόσεων της ESG κατά τη διάρκεια μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης σε ολόκληρη την αγορά εστιάζοντας στην Κίνα, που προκλήθηκε ως απάντηση στην παγκόσμια πανδημία COVID-19. Οι μοναδικές συνθήκες δημιουργούν μια απαράμιλλη ευκαιρία να τεθεί το πρόβλημα εάν οι επενδυτές ερμηνεύουν την επίδοση ESG ως σήμα μελλοντικής απόδοσης μετοχών ή / και μετριασμού του κινδύνου.

Η επένδυση ESG (περιβάλλον, κοινωνία και διακυβέρνηση) προκάλεσε το γενικό ενδιαφέρον των διαχειριστών περιουσιακών στοιχείων. Το 2019, η κεφαλαιοποίηση χαρτοφυλακίων εστιασμένων στο τρίπτυχο ESG σε μεγάλες αγορές ξεπέρασε τα 30 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Οι επενδυτές δείχνουν να νοιάζονται για την επένδυση ESG για τουλάχιστον δύο λόγους.

Πρώτον, εστιάζοντας στις επενδύσεις ESG, προωθούνται ενεργά οι ηθικές επενδυτικές πρακτικές.

Δεύτερον, η επένδυση ESG θεωρείται όλο και περισσότερο ότι βελτιώνει την απόδοση ενός διαχειριζόμενου χαρτοφυλακίου, αυξάνει τις αποδόσεις και μειώνει τον κίνδυνο χαρτοφυλακίου.

COVID-19 και ESG

Τους πρώτους μήνες του 2020, υπήρξε μια ξαφνική έναρξη χρηματοπιστωτικής κρίσης σε όλη την αγορά, που προκλήθηκε ως απάντηση σε μια αναδυόμενη παγκόσμια κρίση υγείας. Στις αρχές Ιανουαρίου ένα «Novel Coronavirus», το οποίο αργότερα ονομάστηκε Covid-19, εντοπίστηκε στο Γουχάν της Κίνας. Τα κρούσματα στο Γουχάν αυξήθηκαν γρήγορα σε 60.000 μέσα σε ένα μήνα οδηγώντας το μεγαλύτερο μέρος της Κίνας σε ένα «lockdown». Οι χρηματιστηριακές αγορές δεν αντέδρασαν αρχικά στα γεγονότα που εκτυλίσσονται πριν από το «lockdown» στο Γουχάν. Λίγο μετά το «lockdown», τα χρηματιστήρια της Κίνας έκλεισαν για το φεστιβάλ σεληνιακού νέου έτους. Οι αγορές άνοιξαν ξανά στις 3 Φεβρουαρίου και ο δείκτης CSI300 (300 κορυφαίες μετοχές των Χρηματιστηρίων της Σαγκάης και της Σενζέν) μειώθηκε απότομα από 5200 σε 4800 μονάδες. Οι αγορές ανέκαμψαν γρήγορα, και κυμαίνονταν περίπου στις 5000 μονάδες για το υπόλοιπο Φεβρουάριο. Το Μάρτιο, η COVID-19 έγινε παγκόσμια πανδημία. Οι παγκόσμιες αγορές παρουσίασαν τεράστιες μειώσεις και το CSI300 μειώθηκε περισσότερο στις 4600 μονάδες.

ESG επενδύσεις στην Κίνα

Η επένδυση ESG στην Κίνα παραμένει σε πρώιμο στάδιο ωριμότητας. Στις ανεπτυγμένες αγορές, οι θεσμικοί επενδυτές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον επηρεασμό των επενδυτικών πρακτικών του ESG, οδηγώντας εταιρείες στη βελτίωση των επιδόσεων ESG και προωθώντας την απόδοση του ESG στα διαχειριζόμενα χαρτοφυλάκια τους. Στην Κίνα, οι θεσμικοί επενδυτές παραμένουν σχετικά λίγοι, με τις περισσότερες επενδυτικές δραστηριότητες να προέρχονται από επενδυτές λιανικής. Κατά συνέπεια, η ζήτηση για προϊόντα ESG παραμένει ασθενής και οι επενδυτές ενσωματώνουν πρόσφατα το τρίπτυχο ESG στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων τους.

Μεταξύ των τριών διαστάσεων του ESG, η διακυβέρνηση (G) είναι η πιο σημαντική. Ενώ οι κίνδυνοι διακυβέρνησης είναι παρόμοιοι και σημαντικοί για όλες τις εταιρείες, η σημασία των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων διαφέρει ανά τομέα. Οι παράγοντες του περιβάλλοντος (Ε) συζητούνται πιο ενεργά, λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος για τη χρηματοδότηση της κλιματικής μετάβασης και του πολλαπλασιασμού των πολιτικών από κυβερνήσεις, ρυθμιστικές αρχές, ανταλλαγές ασφάλειας και ενώσεις που σχετίζονται με τη ρύπανση και τη διαχείριση αποβλήτων και πρότυπα για περιβαλλοντικές γνωστοποιήσεις.

Χαμηλό ESG και υψηλό ESG στις δραστηριότητες συναλλαγών

Η δραστηριότητα συναλλαγών του CSI300 εντατικοποιήθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας, τόσο ως προς τον όγκο όσο και ως προς την αξία των συναλλαγών. Οι δύο περιπτώσεις εταιρειών με υψηλό ESG και χαμηλό ESG, παρουσιάζουν αυξημένη δραστηριότητα, ειδικά μεταξύ των επιχειρήσεων χαμηλού ESG. Αυτό υποδηλώνει ότι το υψηλό ESG είναι σχετικά πιο ανθεκτικό κατά τη διάρκεια της πανδημικής περιόδου, με τους επενδυτές να είναι πιο υπομονετικοί και να μην πωλούν τις μετοχές τους για να αποφύγουν τις απώλειες κατά τη διάρκεια της ταραχώδους αγοράς. Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι από τον Ιούλιο του 2017 το χαρτοφυλάκιο υψηλού ESG παραμένει σταθερά υψηλότερο από αυτό του χαμηλού ESG. Αυτά τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι, ακόμη και σε κανονικές περιόδους, μια βιομηχανική επενδυτική στρατηγική που βασίζεται σε ESG επιτρέπει στον επενδυτή να αποφέρει σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις στην κινεζική αγορά.

Παράγοντες ESG σε περιόδους κρίσης και κανονικότητας

Η COVID-19 παρουσίασε ισχυρή και αρνητική επίδραση στην αγορά. Οι αποδόσεις μετοχών δεν εξαρτώνται από την απόδοση ESG και οι επενδυτές του ESG αποδίδουν αυξητική σημασία στην επίδοση του ESG σε περιόδους κρίσης. Όταν συμβαίνει ένα παγκόσμιο συμβάν κρίσης, οι επενδυτές μειώνουν την προσδοκία για μελλοντικά κέρδη, αλλά θα μπορούσαν να έχουν καλύτερη (χειρότερη) εμπιστοσύνη σε υψηλότερες (χαμηλότερες) εταιρείες με προφίλ ESG.

Οι εταιρείες υψηλού ESG είναι πιο ανθεκτικές όσον αφορά την αντίδραση των τιμών των μετοχών στην πανδημία COVID-19. Τέτοια χαρακτηριστικά υπάρχουν στη σχετική βιβλιογραφία και έχουν διευθετηθεί με εξηγήσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας ασφαλιστικής διαδικασίας για μετοχές υψηλού ESG, ότι οι επενδυτές πληρώνουν ασφάλιστρα μέσω χαμηλότερων αποδόσεων σε κανονικές περιόδους, με το αναμενόμενο όφελος της ανθεκτικότητας της αγοράς σε περιόδους κρίσης, Engle et al. (2020).

Ο κοινωνικός πυλώνας (S) φαίνεται να μην είναι σημαντικός είτε σε κανονικές, είτε σε περιόδους κρίσης. Θα μπορούσαν να αποδοθούν αποτελεσματικές εξηγήσεις για το τί στοιχεία πρέπει να εισάγονται από των πυλώνα S. Όμως, μια λογική εξήγηση στο γιατί οι βαθμολογίες των πυλώνων E και G είναι πιο απτές μετρήσεις σταθερής ανθεκτικότητας σε περιόδους κρίσης, είναι λόγω του ότι αντικατοπτρίζουν ένα συνδυασμό καλής διακυβέρνησης και βέλτιστης διαχείρισης του περιβάλλοντος.

Συμπερασματικά, η δραματική πτώση των μετοχών παγκοσμίως κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 αντικατοπτρίζει ένα έντονο αρνητικό κλίμα μεταξύ των επενδυτών. Είναι πιθανό η επίδοση του τρίπτυχου ESG να λειτουργεί ως πολύτιμος δείκτης για να τους απομακρύνει συστηματικά από τον αρνητικό κίνδυνο σε περιόδους κρίσης.

Η επίδοση του ESG σχετίζεται θετικά με τις βραχυπρόθεσμες αποδόσεις των μετοχών του CSI300 γύρω από την κρίση COVID-19. Έτσι, απεικονίζεται η ανθεκτικότητά τους με υψηλή επίδοση ESG σε περιόδους χρηματοπιστωτικής κρίσης σε ολόκληρη την αγορά, σύμφωνα με την άποψη ότι οι επενδυτές μπορούν να ερμηνεύσουν την επίδοση του ESG ως σήμα μελλοντικής απόδοσης μετοχών ή / και μετριασμός του κινδύνου σε περιόδους κρίσης.

Τα βιβλιογραφικά στοιχεία σχετικά με τα οφέλη της επένδυσης ESG είναι ανάμικτα. Όπως:

· Οι Renneboog et al. (2008) σημείωσε ότι οι υπάρχουσες μελέτες υπαινίσσονται αλλά δεν αποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι οι κοινωνικά υπεύθυνοι επενδυτές (Social Responsible Investors) είναι πρόθυμοι να δεχτούν υπο-βέλτιστη οικονομική απόδοση για την επιδίωξη κοινωνικών ή ηθικών στόχων.

· Πιο πρόσφατα, οι Hartzmark και Sussman (2019) διαπίστωσαν ότι οι επενδυτές απάντησαν ενεργά σε μια κρίση που υπήρξε σε ενδείξεις βιώσιμης ανάπτυξης των επιχειρήσεων (sustainability), απομακρύνοντας τα χρήματα από κεφάλαια με χαμηλές βαθμολογίες βιώσιμης ανάπτυξης σε εκείνα με υψηλές βαθμολογίες. Είναι ενδιαφέρον ότι δεν βρήκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα κεφάλαια υψηλής βιώσιμης ανάπτυξης έχουν υψηλότερες επιδόσεις από αυτά με χαμηλή, υποστηρίζοντας περαιτέρω την άποψη ότι οι επενδυτές δίνουν ουσιώδη (μη χρηματική) αξία στις κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις.

· Αναδυόμενα στοιχεία υποστηρίζουν την άποψη ότι οι εταιρείες υψηλής βιώσιμης ανάπτυξης διατρέχουν χαμηλότερο κίνδυνο και είναι πιο ανθεκτικές σε ταραχώδεις περιόδους. Οι Albuquerque et al. (2020) αναπτύσσουν ένα θεωρητικό πλαίσιο που απεικονίζει τις συνθήκες υπό τις οποίες οι επιχειρήσεις μπορούν να μειώσουν

τη συστηματική έκθεση σε κινδύνους, χρησιμοποιώντας επενδύσεις ΕΚΕ για να αυξήσουν τη διαφοροποίηση προϊόντων τους και να παρέχουν διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου προϊόντων.

· Οι Hoepner et al. (2019) βρήκαν εμπειρικά στοιχεία ότι η εμπλοκή με ζητήματα ESG μειώνει τον κίνδυνο ζημιών. Οι Ilhan et al. (2019) δείχνουν ότι οι εταιρείες με χαμηλά προφίλ ESG, μετρούμενες από υψηλότερες εκπομπές άνθρακα, έχουν υψηλότερο κίνδυνο ουράς (οικονομικός κίνδυνος ενός περιουσιακού στοιχείου ή ενός χαρτοφυλακίου περιουσιακών στοιχείων που θεωρεί περισσότερες από τρεις τυπικές αποκλίσεις από την τρέχουσα τιμή του).

· Όσον αφορά το συγκεκριμένο ρόλο των επιδόσεων του τρίπτυχου ESG σε περιόδους κρίσης, η έρευνα είναι περιορισμένη, αλλά έχουν συλλεχθεί ορισμένες πληροφορίες από την παγκόσμια οικονομική κρίση 2008-09. Οι Lins et al. (2017) διαπίστωσαν ότι οι μη χρηματοοικονομικές εταιρείες των ΗΠΑ με υψηλές βαθμολογίες ESG έχουν καλύτερη οικονομική απόδοση από άλλες εταιρείες κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου.

· Οι Cornett et al., 2016 δείχνουν ότι η οικονομική απόδοση των αμερικανικών τραπεζών κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης σχετίζεται θετικά με τη βαθμολογία ESG.

* O Ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, είναι καθηγητής στη Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, στο Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School

* Η Μαριάννα Εσκαντάρ είναι υποψήφια Δρ. και Μέλος του Financial Engineering Laboratory στο Πολυτεχνείο Κρήτης

Βιβλιογραφικές αναφορές

Albuquerque, R. A., Koskinen, Y. J., Yang, S., Zhang, C., 2020. Love in the time of COVID-19: The resiliency of environmental and social stocks. Working paper, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3583611.

Cornett, M.M., Erhemjamts, O., Tehranian, H., 2016. Greed or good deeds: An examination of the relation between corporate social responsibility and the financial performance of U.S. commercial banks around the financial crisis. J. Bank. Finance 70 (C), 137–159.

Hartzmark, S.M., Sussman, A.B., 2019. Do Investors Value Sustainability? A Natural Experiment Examining Ranking and Fund Flows. The Journal of Finance 74 (6), 2789–2837.

Hoepner, A. G. F., Oikonomou, I., Sautner, Z., Starks, L. T., Zhou, X., 2019. ESG shareholder engagement and downside risk. Working paper, September 2019, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2874252.

Ilhan, E., Sautner, Z., Vilkov, G., 2019. Carbon tail risk. Working paper, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3204420.

Lins, K.V., Servaes, H., Tamayo, A., 2017. Soc. Capit. Trust Firm Perform.: The Value of Corporate Social Responsibility during the Financial Crisis. The Journal of Finance 72 (4), 1785–1824.

Renneboog, L., Ter Horst, J., Zhang, C., 2008. Socially responsible investments: institutional aspects, performance, and investor behavior. J. Bank. Finance 32 (9), 1723–1742