Ι.Μ. Κονιδάρης στον Ο.Τ. : Εκκλησιαστική περιουσία, μια χαίνουσα πληγή

Του Ι. Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ

Πριν από είκοσι χρόνια, τον Ιούνιο 2001, σε ένα αφιέρωμα του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», για το «Τί συvέβη στηv Ελλάδα μετά τηv Μεταπoλίτευση και μέχρι σήμερα», είχα την τιμή να συμβάλω με ένα εκτενές άρθρο για τις “σχέσεις Εκκλησίας-Κράτoυς στηv Ελλάδα από τo 1974 έως σήμερα”.

Την ώρα που το εμβληματικό αυτό περιοδικό αναβιώνει ως ηλεκτρονική πλέον οικονομική επιθεώρηση, αφιερώνω λίγες γραμμές στο δυσεπίλυτο και χρόνιο ζήτημα της εκκλησιαστικής περιουσίας που εξακολουθεί να κατατρύχει Εκκλησία και Πολιτεία και να αποτελεί τροχοπέδη στην εξομάλυνση των σχέσεών τους.

Και τούτο, διότι οι εμβαλωματικές λύσεις που κατά καιρούς, ακόμη και σήμερα, επιδιώκονται ή/και υλοποιούνται, δεν αντικαθιστούν τη ριζική επίλυση του ζητήματος, κάτι που αποδεικνύει περίτρανα το έλειμμα πολιτικής βούλησης, διαχρονικά και διακομματικά, στην επίλυση των μεγάλων προβλημάτων της χώρας μας.

Το κακό ξεκίνησε σχεδόν με την ίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους, όταν με διάταγμα της βαυαρικής αντιβασιλείας, στις 25.9.1833, επιβλήθηκε η διάλυση, στην τότε ελληνική επικράτεια, 416 από τις 593 συνολικώς μονές, η περιουσία των οποίων περιήλθε στο Δημόσιο…

Η κακή αυτή αρχή και η άκρατη πολιτειοκρατία, μετά από πολλές περιπέτειες, απαλλοτριώσεις, καταλήψεις, καταπατήσεις, δωρεές για την αποκατάσταση προσφύγων, ακτημόνων καλιεργητων και μικρών κτηνοτρόφων, έφθασε στις ημέρες μας, επί κυβερνήσεως ΠΑ.ΣΟ.Κ. με τους νομους 1700/1987 (νόμο Τρίτση) και 1811/1988 που ανέτρεψε άρδην τα πράγματα, αλλά κατέπεσε μαζί με τον προηγούμενο μετά από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο οποίο είχαν προσφύγει θιγόμενες μονές, του 1994.

Οι νόμοι αυτοί, παρότι δεν εφαρμόζονται, δεν έχουν καταργηθεί. Εν των μεταξύ έχουν επιχειρηθεί, με σειρά τροπολογιών σε άσχετους νόμους, ποικίλες διευθετήσεις, με τελευταία την συνεκμετάλλευση της διαμφησβητούμενης εκκλησιαστικής και μοναστηριακής περιουσίας από την πολιτεία και την Εκκλησία μέχρι την οριστική επίλυση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος….

Η ατολμία πολιτικής λύσεως, με την κατάργση των νόμων που αναφέρθηκαν και τη ριζική επίλυση του πολύπλευρου και πολύπλοκου ζητήματος, φάνηκε ήδη όταν για την συνεκμετάλλευσεις του «φιλέτου» της εκκλησιαστικής περιουσίας στη Βουλιαγμένη εξεγέρθηκαν και προσέφυγαν στα δικαστήρια οι δήμοι της περιοχής.

Η περιουσία αυτή, που ανήκει σε χιλιάδες νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, και που παλιά είχε ανατεθεί προς διοίκηση στον Ο.Δ.Ε.Π., μετά από την κατάργησή του, δεν έχει βρει τη λύση της και αυτό συνιστά ανάσχεση κάθε οικονομικής δραστηριότητας που θα μπορούσε και την Εκκλησία να βοηθήσει, η οποία σήμερα βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, λόγω και της πανδημίας, αλλά και τα δημόσια έσοδα να ενισχύσει…

Ο κ. Ι. Μ. Κονιδάρης είναι ομότιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρ. Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων.