Έρχεται το ψηφιακό ευρώ – Ποιοι και γιατί το φοβούνται, τι θέλουν οι Ευρωπαίοι

Η στροφή προς την ψηφιακή (ή ψηφιοποιημένη, όπως είναι ο όρος που προτιμούν αρκετοί) οικονομία είναι αναμφισβήτητη και οι πάντες, συμπεριλαμβανομένων των κεντρικών τραπεζών, είναι υποχρεωμένοι να προσαρμοστούν και να προετοιμαστούν κατάλληλα ώστε να μην… χάσουν το τρένο. Πολύ περισσότερο καθώς υπάρχουν εξελίξεις που τους υπενθυμίζουν διαρκώς πως δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.

Ειδικά σε επίπεδο νομισμάτων, η εντυπωσιακή παρουσία του Bitcoin και των άλλων όμορων προϊόντων στις αγορές αποτελεί ασφαλώς καταλύτη εξελίξεων. Καθώς δε σταδιακά υιοθετούνται από μεγάλους ομίλους (Tesla, PayPal κ.λπ) και αποκτούν ανταλλακτική αξία, αυτό σημαίνει πως δεν αντιπροσωπεύουν πλέον αποκλειστικά εργαλεία «τζόγου», αλλά θα χρησιμοποιούνται ολοένα περισσότερο στις καθημερινές συναλλαγές.

Την ίδια στιγμή, η δυναμική εμφάνιση της Κίνας στο προσκήνιο, με την έκδοση του ψηφιακού γουάν και την πειραματική του χρήση σε μια σειρά δραστηριότητες, επιταχύνει περαιτέρω τις εξελίξεις, αναγκάζοντας τη Δύση να ανασκουμπωθεί. Το Πεκίνο δεν κρύβει, άλλωστε, τη φιλοδοξία του: Να υπονομεύσει με κάθε μέσο την παγκόσμια ηγεμονία του δολαρίου και, δευτερευόντως, του ευρώ.

Με ορίζοντα πενταετίας

Σε αυτό το φόντο, είναι προφανές ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από τον… χορό. Έτσι, οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν ήδη αρχίσει να καταστρώνουν ένα πενταετές πλάνο που οδηγεί στο ψηφιακό ευρώ – περίπου 25 χρόνια μετά την εμφάνισή του σε κέρματα και χαρτονομίσματα.

Όπως είναι αναμενόμενο, ωστόσο, για να ξεκινήσει επισήμως η διαδικασία θα πρέπει να έχει ληφθεί η σχετική πολιτική απόφαση από τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης, καθώς και να υπάρχει το πράσινο φως από την Κριστίν Λαγκάρντ και την υπόλοιπη διοίκηση.

Πριν από οτιδήποτε άλλο, ωστόσο, η ΕΚΤ φρόντισε να προηγηθεί μια φάση δημόσιας διαβούλευσης, ώστε να αποτυπωθεί η γνώμη των ίδιων των Ευρωπαίων στο ζήτημα αυτό. Η σχετική έρευνα διενεργήθηκε από τις 12 Οκτωβρίου 2020 ως τις 12 Ιανουαρίου 2021 και τα αποτελέσματά της έγιναν γνωστά την Τετάρτη 14 Απριλίου.

Ιδιωτικότητα, ασφάλεια, ευχρηστία

Είναι γεγονός, βεβαίως, ότι το δείγμα της έρευνας δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αντιπροσωπευτικό. Κι αυτό διότι η συντριπτική πλειοψηφία των 8.221 που απάντησαν στις σχετικές ερωτήσεις προέρχεται από τη Γερμανία (47%), ενώ ακολουθούν η Ιταλία (15%) και η Γαλλία (11%), με τη συμμετοχή από τις μικρότερες χώρες να είναι μάλλον αμελητέα.

Παρ’ όλα αυτά, τα ευρήματα είναι ενδιαφέροντα, έστω κι αν πολλοί δεν είναι ακόμη σε θέση να συνειδητοποιήσουν τι ακριβώς σημαίνει η ύπαρξη ενός ψηφιακού νομίσματος – το οποίο, σύμφωνα με την ίδια την ΕΚΤ, «θα κυκλοφορεί παράλληλα με το ευρώ σε φυσική μορφή και δεν θα το αντικαταστήσει.

Αυτό που φαίνεται να ξεχωρίζει από την έρευνα, πάντως, είναι η απαίτηση των πολιτών το «νέο» νόμισμα να εγγυάται την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια, καθώς και να είναι εύχρηστο και «φθηνό».

Παράλληλα, οι μισοί από τους ερωτηθέντες υποστηρίζουν ότι πρέπει να τεθεί όριο αναφορικά με το ποσό που μπορεί κάθε πολίτης να έχει στη διάθεσή του με τη μορφή του ψηφιακού ευρώ. Επίσης, τα δύο τρίτα τάχθηκαν υπέρ της διαμεσολάβησης ιδιωτών ανάμεσα στην ΕΚΤ και τους πολίτες για τη διάθεσή του, αλλά και της ομαλής ενσωμάτωσής τους στο υπάρχον σύστημα πληρωμών, ενώ ο ένας στους τέσσερις επιθυμεί να προσφέρεται και ως μια «έξυπνη κάρτα» ή μια εφαρμογή στο κινητό που να μην απαιτούν σύνδεση στο Διαδίκτυο.

Οι τράπεζες και οι Γερμανοί

Πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι οι αντιδράσεις δεν λείπουν. Προέρχονται δε τόσο από την πλευρά των τραπεζών όσο και των κυβερνήσεων – κυρίως δε της γερμανικής.

Όσον αφορά στις τράπεζες, αποκαλυπτική των ανησυχιών που υπάρχουν είναι μια συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα στο περιοδικό Focus ο οικονομολόγος Ρίχαρντ Βέρνερ. Σε αυτήν, υποστήριξε ανάμεσα στα άλλα ότι η ΕΚΤ, η οποία έχει ήδη «γονατίσει» τις τράπεζες με τα χαμηλά έως μηδενικά επιτόκια, τώρα επιδιώκει να τους αφαιρέσει μια ζωτική λειτουργία τους, που έχει να κάνει με τις καταθέσεις και αποταμιεύσεις.

Σε πολιτικό επίπεδο, από την άλλη, η επιφυλακτικότητα των Γερμανών θα πρέπει να θεωρείται αναμενόμενη. Εξάλλου, είναι γνωστό πως είναι αυτοί που δεν ήθελαν να αποχωριστούν το μάρκο για το ευρώ – και το έκαναν μόνο όταν διασφάλισαν ότι το νέο νόμισμα θα λειτουργήσει υπέρ τους και δεν θα υπονομεύσει την ηγεμονία τους, αλλά θα την ενισχύσει.

Κάτι ανάλογο φαίνεται πως θα επιδιώξουν και τώρα, προτού δώσουν τη συγκατάθεσή τους – κάτι που δεν αποκλείεται, πάντως, να πάρει αρκετό καιρό για να γίνει.

Εγγύηση για την αυτονομία της Ευρώπης

Απέναντι σε όλα αυτά, το μέλος της διοίκησης της ΕΚΤ, Φάμπιο Πανέτα, προβάλει τα δικά του επιχειρήματα γιατί θα πρέπει η διαδικασία να συνεχιστεί και να επιταχυνθεί. «Προετοιμαζόμενοι για το ψηφιακό ευρώ, διασφαλίσουμε την αυτονομία της Ευρώπης. Αποτελεί μια ασφαλιστική δικλείδα σε περιπτώσεις που υπάρξουν ανεπιθύμητες εξελίξεις», έγραψε πρόσφατα μαζί με έναν άλλο αξιωματούχο της τράπεζας, τον Ούλριχ Μπίντζαϊλ.

Η πορεία δεν θα είναι εύκολη. Μοιάζει, ωστόσο, μονόδρομος.