Ρεαλισμός και πρωτοβουλίες τα όπλα μας για ένα ακόμα δύσκολο καλοκαίρι

«Πώς θα πάει ο τουρισμός φέτος το καλοκαίρι;». Αυτό είναι το πιο συνηθισμένο αλλά και εύλογο ερώτημα που τίθεται από τον περισσότερο κόσμο που άμεσα ή έμμεσα σχετίζεται με τον ελληνικό τουρισμό. Γι’ αυτό και το τελευταίο διάστημα χρησιμοποιώ συχνά σαν απάντηση, μια συνομιλία που είχα πριν από λίγες εβδομάδες με έναν Αμερικάνο φίλο, οικονομολόγο και γνώστη των παγκόσμιων αγορών. Όταν του ζήτησα τις εκτιμήσεις του για το 2021, για την εξέλιξη της οικονομίας, αλλά και ειδικότερα για το πως θα κινηθεί ο τουρισμός αυτή τη χρονιά, μου απάντησε αφοπλιστικά με ένα ρητό του σπουδαίου φυσικού Στίβεν Χόκινγκ «Ο μεγαλύτερος εχθρός της γνώσης δεν είναι η άγνοια, αλλά η ψευδαίσθηση της γνώσης».

Με λίγα αλλά σοφά λόγια, μου υπενθύμισε, με τον δικό του σκωπτικό τρόπο, το μεγάλο μάθημα αυτής της πρωτοφανούς κρίσης. Οι βεβαιότητες, η υπέρμετρη αισιοδοξία, ή αντίστοιχα η απόλυτη απαισιοδοξία σε μια πρωτόγνωρη παγκόσμια συνθήκη, με τα δεδομένα να αλλάζουν μέρα με την ημέρα, μόνο καλό δεν κάνουν όταν έχεις την ευθύνη του σχεδιασμού, των στρατηγικών κινήσεων, των δράσεων για το παρόν και το μέλλον. Η συνομιλία μας έγινε στις αρχές Μαρτίου, και τώρα, ήδη βρισκόμαστε στα μέσα Απριλίου, με τον «χρησμό» του καλού μου φίλου να επαληθεύεται στο ακέραιο.

Στη χθεσινή μας τηλεφωνική συνομιλία με θέμα τις τελευταίες εξελίξεις, μου επανέλαβε ακριβώς τα ίδια λόγια, παρόλο που η Αμερική, στην οποία ζει και δραστηριοποιείται, ήδη έχει καταφέρει να φέρει εις πέρας ένα φιλόδοξο πρόγραμμα εμβολιασμών βλέποντας επιτέλους κάποιο φως στο τούνελ, στο οποίο οδήγησε τον πλανήτη η πανδημία. Όμως όλη η παραπάνω ιστορία, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει μοιρολατρία. Το αντίθετο μάλιστα. Η εμπειρία της προηγούμενης χρονιάς διδάσκει με τον πιο εμφατικό τρόπο, ότι θα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, ψύχραιμοι και να σχεδιάζουμε βήμα-βήμα τις επόμενες μας κινήσεις. Έτσι για το 2021 το μεγάλο ζητούμενο είναι να προχωρήσουμε το επόμενο διάστημα στην επανέναρξη του τουρισμού με ασφάλεια και εφαρμόσιμους κανόνες. Η κρίση είναι δυναμική, πολυπαραγοντική και τα δεδομένα αλλάζουν κυριολεκτικά κάθε ώρα που περνάει. Η πανδημία είναι παρούσα και ορίζει απόλυτα τις εξελίξεις.

Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η επίτευξη του 50% των εσόδων του 2019, που εκτιμούσαμε λίγους μήνες πριν, είναι μάλλον ένας πολύ φιλόδοξος στόχος. Οι προσδοκίες και φυσικά τα πλάνα μας για τα έσοδα του 2021 θα πρέπει να κινηθούν σε χαμηλότερα επίπεδα και είναι αυτονόητο πως θα διαμορφωθούν ανάλογα με την πορεία της πανδημίας και των εμβολιασμών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Εικόνα καθαρή, θα έχουμε στα τέλη του Ιουλίου. Και εκεί θα μπορέσουμε να μιλήσουμε με σιγουριά και ακρίβεια, όπως κάναμε και πέρσι, για την εξέλιξη του 2021. Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι και φέτος θα είναι μια χρονιά έντονης αβεβαιότητας, χαμηλών προσδοκιών και μεγάλων απαιτήσεων.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι πέρα από την πανδημία, υπάρχει και μια παράλληλη οικονομική κρίση. Στις περισσότερες αγορές μας υπήρξε μείωση του ΑΕΠ το 2020, που κυμαίνεται μεταξύ -5% και -10%. Η μείωση αυτή δεν είναι ισομερώς κατανεμημένη και άρα σε αρκετά νοικοκυριά η επίπτωση της οικονομικής κρίσης είναι πολύ μεγάλη. Έτσι, όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτή η συνθήκη, θα περιορίσει ακόμα περισσότερο τη δυνατότητά πολλών ανθρώπων να ταξιδέψουν. Γιατί ακόμα και αυτοί που δεν επλήγησαν άμεσα οικονομικά, λογικά θα είναι περισσότερο επιφυλακτικοί ως προς τις δαπάνες τους, λόγω της μεγάλης ανασφάλειας που επικρατεί.

Η ανησυχία του κόσμου ως προς το υγειονομικό θέμα εξακολουθεί να υπάρχει και να ορίζει άμεσα τον τρόπο που επιλέγει κάποιος πως, που, πότε θα μετακινηθεί. Είναι πολύ πιο επιφυλακτικός για τα διεθνή ταξίδια, προτιμάει να παραμείνει εντός της χώρας του, το περίφημο staycation συνεχίζεται, θέλει λίγες μετακινήσεις και πολλή ασφάλεια. Οι συνήθειες αλλάζουν ριζικά και αυτό απαιτεί από εμάς να προσαρμοστούμε άμεσα σε αυτές. Και τι σημαίνουν πρακτικά όλα αυτά; Ότι μπροστά μας έχουμε ένα ακόμα δύσκολο και απαιτητικό καλοκαίρι για το οποίο ήδη προετοιμαζόμαστε ανάλογα. Χρειάζεται ρεαλισμός, πρωτοβουλίες, κινητικότητα.

Ρεαλισμός ως προς τους στόχους που βάζουμε, πρωτοβουλίες για να εξασφαλιστούν τα αναγκαία εργαλεία υποστήριξης του κλάδου, κινητικότητα για να διαμορφωθεί ένα σύνθετο πλέγμα δράσεων για άνοιγμα στις βασικές μας αγορές, αλλά και πραγματοποίηση διμερών συμφωνιών για τον εμπλουτισμό των χωρών προέλευσης επισκεπτών.

Είναι δεδομένο ότι για να σταθεί στα πόδια του ανταγωνιστικά ο τουρισμός, θα πρέπει να εξασφαλιστούν τα αναγκαία εργαλεία υποστήριξής του. Μόνο έτσι, ο ελληνικός τουρισμός, ακόμα και υπό αυτές τις πρωτοφανείς -σε ένταση και διάρκεια- συνθήκες, θα μπορέσει να απελευθερώσει όλες τις δυνάμεις του για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Ένα όμως είναι βέβαιο και θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους. Η στήριξη που δέχεται ο τουρισμός σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, θα επιστρέψει στην εθνική οικονομία, στην ελληνική κοινωνία εν τέλη, πολλαπλάσια. Η ανταπόδοση μπορεί να είναι εντυπωσιακή. Με ισόρροπη ανάπτυξη, ρευστότητα στην οικονομία, θέσεις εργασίας, κοινωνική συνοχή. Ο ελληνικός τουρισμός, φιλοδοξεί και σε αυτή την κρίση, να είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής της επόμενης ημέρας.

Κάνουμε σταθερά βήματα για να σταθούμε και πάλι όρθιοι. Προχωράμε χωρίς ψευδαισθήσεις, για μια ακόμα δύσκολη χρονιά που θα αποτελέσει όμως την αρχή της μεγάλης ανάκαμψης. Κλείνοντας, να ευχηθώ καλή αρχή στο νέο εγχείρημα του ιστορικού Οικονομικού Ταχυδρόμου και σκληρή δουλειά για να υπηρετήσει με το κύρος του ονόματος και την αξία των ανθρώπων του την ανάγκη για την πολυπόθητη γνώση.

Αρθρο του Γιάννη Ρέτσου, προέδρου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)