Τα σημάδια του τουρισμού

Αν κάτι έχουμε όλοι καταλάβει καλά, είναι ότι η οικονομική επιτυχία της φετινής χρονιάς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αντίδραση του τουρισμού. Πόσο γρήγορα θα ανακάμψει το βασικό εξαγώγιμο προϊόν της χώρας, οι τουριστικές υπηρεσίες. Η απάντηση δεν είναι εύκολη, καθώς εξαρτάται από πλήθος άγνωστων μεταβλητών. Οπως είναι η πρόοδος των εμβολιαστικών προγραμμάτων τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες προέλευσης των τουριστών. Επίσης εξαρτάται από τις επιμέρους αποφάσεις χωρών, αλλά και από το πόσο γρήγορα θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση οι αεροπορικές εταιρείες. Ο ελληνικός εισερχόμενος τουρισμός εξαρτάται καθοριστικά ειδικά από τις τελευταίες.

Η άλλη μεγάλη παράμετρος είναι πώς θα αντιδράσουν οι ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις. Ο λόγος τόσο για τα τουριστικά καταλύματα όσο και για τις επιχειρήσεις εστίασης. Επ’ αυτών μια μελέτη της Grant Thornton που έγινε για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου δείχνει ισχυρά αντανακλαστικά και μεγάλες αντοχές. Η μελέτη αποκάλυψε κάτι που γνωρίζαμε, την υψηλή ικανότητα του κλάδου στην αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών συστημικών κρίσεων, όπως η πρόσφατη οικονομική κρίση. Ολη η οικονομία έπεφτε, ο τουρισμός ανέβαινε διασώζοντας μεγάλο μέρος του ΑΕΠ.

Η μελέτη όμως φανέρωσε και κάτι που μας ήταν άγνωστο. Υψηλή ικανότητα του κλάδου στην αντιμετώπιση μη συστημικών κρίσεων, όπως αυτή του Covid-19. Το εντυπωσιακό στοιχείο που αναδείχτηκε είναι ότι στο δραματικό από πλευράς επίδοσης 2020, ο κύκλος εργασιών του κλάδου κατάφερε να αποσυνδεθεί από τις τουριστικές αφίξεις. Σώζοντας ό,τι μπορούσε να σωθεί. Ετσι αν και η τουριστική κίνηση υποχώρησε κατά 79%, καθώς δεν ήρθαν στη χώρα μας 4 στους 5 τουρίστες που είχαν έρθει το 2019, η πτώση του τζίρου ήταν πολύ μικρότερη. Περιορίστηκε στο -53%. Δηλαδή χάθηκε κάτι παραπάνω από 1 στα 2 ευρώ των εισπράξεων του κλάδου το 2019. Αν τηρούνταν η συσχέτιση που υπήρχε την προηγούμενη πενταετία μεταξύ αφίξεων και κύκλου εργασιών, τότε ο τζίρος θα έπρεπε να μειωθεί στα 4,7 δισ. Αυτός ωστόσο έκλεισε στα 6,1 δισ. Κατάφερε δηλαδή ο κλάδος να περισώσει εισπράξεις ύψους 1,4 δισ. λόγω προσαρμοστικότητας. Από μόνο του σημαντικό επίτευγμα. Σημάδι μεγάλης ανθεκτικότητας του κλάδου.

Το δεύτερο παρήγορο στοιχείο που βγαίνει από τη μελέτη είναι ο εξαιρετικά υψηλός βαθμός ταχείας επαναφοράς του κλάδου μετά από καταστάσεις εξωγενών μεταβολών με ρυθμό πολύ υψηλότερο από άλλους κλάδους.

Αν και εμφανίζει μεγαλύτερο ποσοστό ευαισθησίας σε σχέση με κλάδους όπως οι κατασκευές και το εμπόριο, ο χρόνος επαναφοράς, δηλαδή ανάκαμψης, είναι πολύ πιο γρήγορος από αυτούς. Αλλά και από άλλους όπως η μεταποίηση και οι χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες. Ο τουρισμός ανακάμπτει από μια κρίση εντός 6 μηνών, όταν για παράδειγμα το εμπόριο χρειάζεται πάνω από 20 μήνες για να σηκώσει κεφάλι.

Σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον η υψηλή προσαρμοστικότητα του ελληνικού τουρισμού ίσως και να αποτελεί και το κλειδί για ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας. Προφανώς δεν αρκεί. Ούτε τα πράγματα θα είναι στρωμένα με ροδοπέταλα. Προβλήματα θα υπάρχουν. Τουριστικές επιχειρήσεις χτυπημένες από την έλλειψη ρευστότητας των απανωτών lockdown ενδεχομένως να αναβάλουν ή να μην πραγματοποιήσουν εργασίες ανακαίνισης. Ο τζίρος αυτής της αγοράς, που «φρεσκάρει» κάθε χρόνο το τουριστικό προϊόν φτάνει το 1 δισ. προσφέροντας σημαντικό εισόδημα στον κλάδο των κατασκευών και του χονδρικού εμπορίου. Πέρυσι δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω Covid ή έγιναν σε μικρό βαθμό. Φέτος, δεύτερη χρονιά πολλοί πάλι το αναβάλουν για το 2022. Χωρίς σοβαρή ανακαίνιση, ο τουρισμός ενδεχομένως να βγάζει μια «παλιακή» εικόνα. «Κουρασμένων» υποδομών.

Αντίστοιχα ερωτηματικά υπάρχουν και για τους κοινόχρηστους χώρους και τις υποδομές που ελέγχουν οι θεσμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Πόσο έτοιμοι και έγκαιρα προετοιμασμένοι θα είναι ώστε να εξωραΐσουν την εικόνα της περιοχής τους.

Από όλα τα παραπάνω θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο η προσαρμοστικότητα του κλάδου, αλλά και το πόσο πήραν σοβαρά όλοι οι εμπλεκόμενοι την κυβερνητική εξαγγελία για άνοιγμα του τουρισμού στα μέσα Μαΐου.