Ανάπτυξη 2021: Χρησμοί χωρίς οικονομικές… «δάφνες»!

Όλες οι αισιόδοξες προβλέψεις για την εξέλιξη των τεσσάρων παραγόντων που διαμορφώνουν το ΑΕΠ, δηλαδή της κατανάλωσης, των επενδύσεων, των εξαγωγών και των εισαγωγών, καθιστούν υπεραισιόδοξες, με βάση τις στρεβλώσεις υπό τις οποίες λειτουργεί η ελληνική οικονομία, και τις αντίστοιχες προβλέψεις για ανάπτυξη έως 4% το 2021.

Και η νέα, όγδοη (αν έχω μετρήσει σωστά), πρόβλεψη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για τη μετάβαση από τη βαθιά ύφεση του 2020 σε ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2021 και μάλιστα με ποσοστά που ποικίλλουν μεταξύ 2% και 4,8%, καταδεικνύει τις αβεβαιότητες και το θολό τοπίο στο οποίο, για μία ακόμα φορά τα τελευταία σαράντα χρόνια, πορεύεται η ελληνική οικονομία. Το ίδιο είχε συμβεί και το 2020 με προβλέψεις για ήπια ή «άγρια» ύφεση, η οποία τελικά «πλάκωσε» ξανά την ελληνική οικονομία (-8,2% έναντι ανάπτυξης 1,9% το 2019!).

Για όλες τις προηγούμενες επιδόσεις σε ύφεση έφταιγαν τάχα οι εισαγόμενες διεθνείς οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις και τα… Μνημόνια, ενώ τώρα φταίει η πανδημία με μόνιμη επίκληση του τουρισμού ως μοναδικού σχεδόν παράγοντος που διαμορφώνει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), σαν να μην υπάρχουν άλλοι παράγοντες στην οικονομία που συμβάλλουν στη μείωση ή την αύξηση του ΑΕΠ!.

Έτσι, σε όλες τις έως τώρα προβλέψεις για την εξέλιξη του ΑΕΠ, όπως της κυβέρνησης για ανάπτυξη 4,8%, της Τράπεζας της Ελλάδος για 4,2%, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για 3,5% (η προηγούμενη ήταν 5%!), του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για 3,8%, του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής για 2,7%, της Citigroup για 3,5% και της DeutscheBank για 2%, στηρίζονται σε σενάρια με βάση κυρίως με το χρόνο λήξης των περιοριστικών μέτρων και έναρξης της τουριστικής περιόδου.

Υπενθυμίζω ότι η ίδια παράξενη και επίμονη παρουσίαση του τουριστικού κλάδου ως βασικού σχεδόν υπεύθυνου έγινε για δικαιολογηθεί η εφιαλτική συρρίκνωση του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 2020 κατά 15,2%. Είναι αλήθεια ότι η δυσμενής αυτή εξέλιξη αντανακλούσε την πρωτοφανή επίπτωση της πανδημικής κρίσης στην εγχώρια οικονομία, η οποία όμως σήμερα έχει κορυφωθεί. Από την άλλη όμως μεριά είναι πάλι αλήθεια ότι ο τουρισμός επηρεάζει πολλούς από τους 64 κλάδους της οικονομίας και ένα σημαντικό μέρος των εξαγωγών υπηρεσιών.

Ωστόσο, φρονούμε ότι υπερεκτιμάται ο ρόλος του τουρισμού στη διαμόρφωση του ΑΕΠ, διότι δεν αποτελεί έναν από τους τέσσερις βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση ή τη συρρίκνωσή του. Απλώς ο τουρισμός επηρεάζει έμμεσα τους παράγοντες αυτούς που είναι η δημόσια και η ιδιωτική κατανάλωση, οι επενδύσεις, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές, με τις τελευταίες μάλιστα να έχουν αρνητική συμβολή αν παρουσιάζουν αύξηση! Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της Alpha Bank, η συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ είναι 6,8% .

Ύστερα, οι επιπτώσεις της πανδημίας από την αναστολή λειτουργίας τουριστικών μονάδων εξαρτάται και από την έκταση της υποδραστηριότητας κλάδων και τη διαφορετική λειτουργία της ελληνικής οικονομίας με τις γνωστές στρεβλώσεις και τις … «υπόγειες» διαδρομές! Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει ότι το 87% των επιχειρήσεων σε αναστολή λειτουργίας είναι πολύ μικρές επιχειρήσεις (0-9 εργαζόμενοι), οι οποίες είναι πιο ευέλικτες στην αντιμετώπιση τέτοιων περιορισμών!
Ακόμα, μπορεί κανείς να υπενθυμίσει και την ανορθολογική λειτουργία της ελληνικής οικονομίας και του ελεγκτικού μηχανισμού, η οποία γίνεται εμφανής στις εξελίξεις μεγεθών που παρουσιάζουν μερικοί βασικοί τομείς.

Από τη μια παρατηρείται ύφεση και συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος και από τις άλλη αύξηση των καταθέσεων στις τράπεζες. Επίσης, το λιανικό εμπόριο και ο κύκλος εργασιών στη βιομηχανία παρουσιάζουν μείωση παρά την υπερδραστηριότητα στον τομέα των φαρμάκων και του εμπορίου και τη λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων!

Ακόμα, οι επενδύσεις, ο δεύτερος σημαντικός παράγων διαμόρφωσης τους ΑΕΠ, είναι ασθενικές, παρά τα πακέτα μέτρων που ανακοινώνει η κυβέρνηση και την αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες και μάλιστα με ποσά από το Πρόγραμμα … Δημόσιων Επενδύσεων, που πάνε για … κατανάλωση! Το ίδιο ισχύει και για τη δημόσια κατανάλωση για την οποία προβλέπεται μείωση το 2021 τη στιγμή που συνεχώς ανακοινώνεται ότι ο κρατικός προϋπολογισμός επιβαρύνεται με τεράστια ποσά για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Φρονώ, λοιπόν, ότι όλες οι προβλέψεις, από τις αισιόδοξες έως τις απαισιόδοξες για την οικονομική μεγέθυνση το 2021, από τη μια μεριά έχουν ως βασικό σενάριο τον τουρισμό και από την άλλη παρουσιάζουν, παραδόξως, αισιόδοξες εκτιμήσεις για την εξέλιξη των τεσσάρων βασικών παραγόντων που διαμορφώνουν το ΑΕΠ. Δηλαδή, με εξαίρεση την πρόβλεψη ότι η δημόσια κατανάλωση θα παρουσιάσει μείωση, όλοι σχεδόν οι άλλοι παράγοντες, δηλαδή οι επενδύσεις, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές, εμφανίζονται ότι θα παρουσιάσουν σημαντική αύξηση!

Έτσι, η δική μου εκτίμηση είναι ότι όλες αυτές οι αισιόδοξες προβλέψεις για την εξέλιξη των τεσσάρων αυτών παραγόντων καθιστούν υπεραισιόδοξες, με βάση τις στρεβλώσεις υπό τις οποίες λειτουργεί η ελληνική οικονομία, και τις αντίστοιχες προβλέψεις για ανάπτυξη έως 4% το 2021.