Γαλλία: Η ανταγωνιστικότητα της και οι νέες προκλήσεις

Ο όρος ανταγωνιστικότητα δέχεται ποικίλες έννοιες, αλλά η κοινή πεποίθηση που κρύβεται είναι ότι η ευημερούσα οικονομία του 21ου αιώνα είναι, πριν από όλα, μια οικονομία που επιτυγχάνει να τοποθετείται καλά μέσα στην παγκοσμιοποίηση (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, E. Galariotis, Μ. Δούμπος, Μ. Εσκαντάρ, η Ανταγωνιστικότητα των κρατών, Πολυτεχνείο Κρήτης, Αύγουστος 2019).

Ένας πρώτος ορισμός της εθνικής ανταγωνιστικότητας δόθηκε το 1985 από τον πρόεδρο της Commission on Industrial Competitiveness, σύμφωνα με τον οποίο: «η ανταγωνιστικότητα ενός κράτους είναι η ικανότητά του, μέσα σε ένα πλαίσιο δίκαιας και ελεύθερης αγοράς να παράγει προϊόντα και υπηρεσίες απαντώντας στις απαιτήσεις των διεθνών αγορών, διατηρώντας ή αυξάνοντας το πραγματικό εισόδημα των πολιτών του».

Πολλές κριτικές έγιναν ως προς τον ορισμό αυτό από τους P. Krugman (1994), τους οικονομολόγους του ΟΟΣΑ (1997) και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2001).

Το άρθρο αυτό αναφέρεται σε μια πρόσφατη έρευνα του περιοδικού Le Point (8 Απριλίου 2021, no 2538, σελ. 36-44), από τον Nicolas Baverez. Εξετάζει τη Γαλλία και τον κόσμο, τους αριθμούς που αποθαρρύνουν και αυτούς που ενθαρρύνουν.

Μακροοικονομικές επιδόσεις

Σύμφωνα με το συγγραφέα, η επιδημία του Covid 19 έριξε έντονο φως στις αδυναμίες και την αποδυνάμωση της Γαλλίας. Είδε το κράτος να χάνει τον έλεγχο της κατάστασης της υγείας, της οικονομίας, της χρηματοοικονομικής και της ασφάλειας. Η Γαλλία δεν εξέρχεται κερδισμένη από αυτή την κρίση ούτε ενισχυμένη, αλλά μειώνεται και υποβαθμίζεται, έχοντας χάσει τον έλεγχο του πεπρωμένου της και η οποία εξαρτάται από την Κίνα για την προμήθεια βασικών αγαθών, από τις ΗΠΑ για την τεχνολογία και από τη Γερμανία για τη χρηματοδότηση του χρέους της. Με σχεδόν 5 εκατομμύρια περιπτώσεις Covid και 100.000 θανάτους, καθώς και ιστορική ύφεση 8,3% του ΑΕΠ το 2020, έναντι 3,5% και 5% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ και τη Γερμανία, η Γαλλία συγκαταλέγεται στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία. Ο περιορισμός των πτωχεύσεων, η μείωση της ανεργίας και η διατήρηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών επιτεύχθηκε μόνο το 2020 με κόστος αύξησης του δημοσίου χρέους, από 98,1% σε 118,7% του ΑΕΠ, ή περίπου 40000 ευρώ για καθέναν από τους 67 εκατομμύρια Γάλλους.

Επανεκκίνηση – εμβολιασμός

Η επανεκκίνηση της οικονομίας σχετίζεται με την εκστρατεία του εμβολιασμού, τη δύναμη και την ταχύτητα υλοποίησης των σχεδίων υποστήριξης, την ανταγωνιστικότητα των συστημάτων παραγωγής. Ωστόσο, η Γαλλία έχει συσσωρεύσει καθυστέρηση άνω των δύο μηνών στον εμβολιασμό, προτεραιότητα που τίθεται σε επείγοντα μέτρα εις βάρος της ανάκαμψης, του ανεπαρκούς μεγέθους

131 δισεκατομμύρια δολάρια είναι η αθροιστική αποτίμηση των 6 γαλλικών εμπορικών σημάτων που εμφανίζονται στις κορυφαίες 10 από τις πολυτιμότερες μάρκες πολυτελείας το 2020 ενώ 100,8 δισεκατομμύρια ευρώ προϊόντων υψηλής τεχνολογίας εξήχθησαν το 2018, καθιστώντας τη Γαλλία τον 5ο μεγαλύτερο εξαγωγέα σε αυτόν τον τομέα. 46500 θυγατρικές στο εξωτερικό ανήκουν σε γαλλικά γκρουπ (33.600 για το Ην. Βασίλειο και 29.000 για τη Γερμανία)

Η χώρα κινδυνεύει να επιστρέψει στο επίπεδο δραστηριότητάς της στα τέλη του 2019, το 2023, ενώ οι ΗΠΑ και η Γερμανία θα επιστρέψουν από το 2021. Ο κίνδυνος οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης γίνεται πραγματικός.

Οι πόλοι αριστείας έχουν χτυπηθεί σκληρά και είναι αποσταθεροποιημένοι, όπως η αεροναυτική, η αυτοκινητοβιομηχανία, η τροφοδοσία και τα ξενοδοχεία, ο τουρισμός και ο πολιτισμός, μειώνοντας μόνιμα την παραγωγική μηχανή 5 με 6% του δυναμικού της.

Η αναπόφευκτη φτώχεια των νοικοκυριών, λόγω της ανεργίας και του μειωμένου εισοδήματος, θα συμβαδίζει με την απότομη αύξηση των ανισοτήτων. Το κράτος θα δει το χρέος του να συνεχίζει την τρελή κούρσα του και να φτάνει στο 130% περίπου του ΑΕΠ το 2030, λόγω της αδυναμίας ελέγχου των δημοσίων δαπανών και της μείωσης της φορολογικής βάσης. Οι δημόσιες δαπάνες αντιπροσώπευαν το 56% του ΑΕΠ πριν την πανδημία και το 65% μετά.

Για τους πολίτες η πεποίθηση ότι το σύστημα υγείας ήταν από τα καλύτερα στον κόσμο, η βεβαιότητα ότι είναι μια ανεπτυγμένη χώρα που κατέχει υψηλές τεχνολογίες, η πίστη στο κράτος για τη διαχείριση των κρίσεων αρχίζει να κλονίζεται.

H Γαλλία είναι η χώρα με τις περισσότερες επισκέψεις στον κόσμο. Σε όρους εσόδων, βρίσκεται στην τρίτη θέση μετά από ΗΠΑ και Κίνα. Μεταξύ των τοποθεσιών με τις περισσότερες επισκέψεις το 2019: Disneyland (16 εκατομμύρια επισκέπτες), Versailles, Le Louvre, La Tour Eiffel.

Οι πέντε κύριες χώρες υποδοχής για νέες τοποθετήσεις πολυεθνικών το 2018 ως % της ευρωπαϊκής αγοράς

– Έδρα της εταιρείας για όλους τους κλάδους

1. Ην. Βασίλειο

2. Γαλλία

3. Γερμανία

4. Ιρλανδία

5. Πολωνία

– Εξειδικευμένες εταιρείες σε έρευνα – ανάπτυξη, μηχανική

1. Γαλλία

2. Γερμανία

3. Αγγλία

4. Ιρλανδία

5. Πολωνία

Πηγή: Observatoire Europe, Business France

Η στρατιωτική ισχύς των «ανταγωνιστών»

ΗΠΑ: 150 στρατιωτικοί δορυφόροι, 12 πυρηνικά υποβρύχια και 11 αεροπλανοφόρα

Ρωσία: 74 στρατιωτικοί δορυφόροι και 12 πυρηνικά υποβρύχια

Κίνα: 68 στρατιωτικοί δορυφόροι και 4 πυρηνικά υποβρύχια

Ην. Βασίλειο: 4 πυρηνικά υποβρύχια και 2 αεροπλανοφόρα

Γερμανία: 5 στρατιωτικοί δορυφόροι

Ιταλία: 5 στρατιωτικοί δορυφόροι

Συμπερασματικά, ο συγγραφέας πιστεύει ότι η ανοικοδόμηση ενός γαλλικού μοντέλου περνά από τέσσερα ιδρυτικά σύμφωνα.

– Ένα παραγωγικό σύμφωνο: επανατοποθέτηση της γαλλικής οικονομίας σε τομείς – κλειδιά όπως ψηφιακή τεχνολογία, οικολογική μετάβαση, έξυπνη διαχείριση των πόλεων, γνώση.

Η ανώτατη εκπαίδευση και η έρευνα θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν με 2% και 3% του ΑΕΠ έναντι 1,5% και 2,2% σήμερα, ώστε η Γαλλία να ανέλθει στο ίδιο επίπεδο με ΗΠΑ, Ιαπωνία και Γερμανία. Για το λόγο αυτό, η γεύση του ρίσκου, η επιστημονική κουλτούρα και η εμπιστοσύνη στην τεχνολογική πρόοδο θα πρέπει να αποκατασταθούν και να δημιουργήσουν μια αυτονομία στα πανεπιστήμια και μια απογραφειοκρατοποίηση της δημόσιας έρευνας.

– Ένα κοινωνικό σύμφωνο το οποίο στοχεύει σε μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Πάνω από 1,5 εκατομμύρια νέοι Γάλλοι δεν είναι ούτε εργαζόμενοι, ούτε σπουδάζουν, ούτε είναι σε επιμορφωτικά σεμινάρια, γεγονός που τους οδηγεί στον αποκλεισμό ή την παραβατικότητα, αποτελώντας μια απίστευτη σπατάλη για το κράτος.

– Ένα σύμφωνο εκσυγχρονισμού του κράτους το οποίο προορίζεται να επανεξετάσει τα διάφορα σοκ, την αποκέντρωση, την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στους πολίτες και τον έλεγχο των δημόσιων δαπανών. Η υγειονομική κρίση έδειξε τις οξείς δυσλειτουργίες του κράτους: ακραία συγκέντρωση των αποφάσεων, αδιαφορία σε σχέση με τις γνώσεις, κυρίαρχη περιφρόνηση στους πολίτες.

– Ένα δημοκρατικό σύμφωνο, επιτέλους. Ο συγγραφέας επιμένει : πρέπει να ανοικοδομήσουμε μια κοινότητα πολιτών που ασχολούνται με τη δημόσια συζήτηση και τη λήψη αποφάσεων. Ας σταματήσουμε να βασιζόμαστε στο κράτος και ας στηριχθούμε στα πραγματικά προτερήματα της Γαλλίας: ταλέντα και «μυαλά», επιχειρήσεις, start ups, δημόσιοι και ιδιωτικοί πόλοι αριστείας, τοπικά οικοσυστήματα καινοτομίας, ο πλούτος της κουλτούρας και του πολιτισμού: «la francophonie».

* O Ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, είναι καθηγητής στη Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, στο Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School