Σωκράτης Λαζαρίδης στον Ο.Τ. : Τα στοιχήματα της νέας χρηματιστηριακής πραγματικότητας

Από τις απαντήσεις του Σωκράτη Λαζαρίδη επέλεξα να «κρατήσω», να αναδείξω και να προβάλω μια φράση του: «Να αποφύγουν την “παγίδα” της τυπικής εφαρμογής τόσο του Νόμου όσο και του επικείμενου Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης».

Η επισήμανση του – απευθυνόμενη εξ ολοκλήρου στις εισηγμένες εταιρείες, παλαιές και νέες, αλλά και εκείνες που θα θελήσουν να ενταχθούν στο άμεσο μέλλον- μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως οδηγός για επιλογές και συμπεριφορές που είναι περισσότερο συμβατές με μια νέα διεθνή χρηματιστηριακή πραγματικότητα.

Φαινόμενα όπως εκείνα της GameSpot ή των SPAC μπορεί να μην μας αφορούν άμεσα αλλά η επιρροή τους δεν θα μείνει μακριά – διαμορφώνουν με τον ένα ή άλλο τρόπο τις αγορές της επόμενης μέρας αμφισβητώντας στη πράξη, με τη συμβολή και της τεχνολογικής έκρηξης, θεσμούς και καθιερωμένες πρακτικές.

Στις μέρες μας επανέρχεται στο προσκήνιο η ανάγκη μιας λειτουργικής και περισσότερο αποτελεσματικής για τα συμφέροντα της ευρείας πλειοψηφίας των επενδυτών εταιρικής διακυβέρνησης. Οι περιπτώσεις εισηγμένων εταιρειών στο ελληνικό χρηματιστήριο που θεώρησαν την διαφάνεια και την λογοδοσία μια τυπική διαδικασία είναι γνωστές και εξαιρετέες. Αλλά, σε κάθε περίπτωση η πρόσφατη υπόθεση GameStop στο NYSE ξαναγράφει με καταλυτικό τρόπο την ιστορία της εταιρικής διακυβέρνησης επαναφέροντας το πάγιο αίτημα μιας δημοκρατίας των μετόχων πέραν από τον μετοχικό ακτιβισμό.

Το μεγάλο στοίχημα για τις εταιρείες είναι αυτό ακριβώς που αναφέρατε:  Να αποφύγουν την «παγίδα» της τυπικής εφαρμογής τόσο του Νόμου όσο  και του επικείμενου Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης. Αυτό που πρέπει να επιδιωχθεί από όλους είναι μια συμμόρφωση που θα  προσφέρει  ουσιαστικά πλεονεκτήματα στην διοικητική οργάνωση  προσδίδοντας  στην επιχείρηση  πραγματική αξία.

Κεντρική φιλοσοφία  αποτελεί  ο σεβασμός στον μέτοχο. Η ανάδειξη της κουλτούρας όπου η λογοδοσία αντί να  παραπέμπει σε  λογικές υποτέλειας, λειτουργεί ως πρότυπο συμπεριφοράς  σε όλη την επιχείρηση και κατ΄επέκταση στην ίδια την κοινωνία. Σε μία παγκοσμιοποιημένη οικονομία θα πρέπει να καταλήξουμε  εάν η γνώση, η ικανότητα και το ήθος που διαθέτουμε θα αξιοποιηθούν  με τρόπο ώστε να  συμβαδίσουμε με τις  διεθνείς εξελίξεις, να ανταγωνιστούμε αξιοπρεπώς στην προσέλκυση κεφαλαίων και  πελατών και τελικά να κτίσουμε στο νέο περιβάλλον  μια δυναμικά ανταγωνιστική οικονομία.

Άλλωστε πρέπει να σημειώσω ότι η εικόνα που σήμερα παρουσιάζουν οι εισηγμένες εταιρείες ως προς την παρακολούθηση και την υιοθέτηση συνολικά βέλτιστων πρακτικών βιώσιμης ανάπτυξης είναι πλήρως ενθαρρυντική. Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε το ΕΚΠΑ για λογαριασμό του Χρηματιστηρίου και της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών αποτυπώνεται σημαντική και ενδιαφέρουσα πρόοδος  κατά την τελευταία διετία. Μάλιστα, από αυτή την αξιολόγηση προέκυψε ότι οι εισηγμένες εταιρείες είναι καλύτερα προσαρμοσμένες  στο G (Governance) στοιχείο, αφού το θέμα αυτό συζητείται την τελευταία  εικοσαετία,  ενώ – παρά την πρόοδο του τελευταίου έτους-  υπάρχει μεγαλύτερο  περιθώριο  βελτίωσης στα Ε (Εnviromental) και S (Social).

Στο πλαίσιο της διάστασης που έχει λάβει  στην διεθνή επενδυτική κοινότητα η  ανάδειξη  επενδυτικών επιλογών  με  βάση και  τα κριτήρια των κανόνων βιωσιμότητας (ESG) ,επιχειρούμε να κινητοποιήσουμε τις εταιρείες του ΑΤΗΕΧ να εστιάσουν και στην δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών ενόψει  της δημοσίευσης  των οικονομικών τους καταστάσεων.

Στην ίδια  κατεύθυνση, προγραμματίζεται επίσης  η δημιουργία, έως τον Οκτώβριο,  δείκτη που θα περιλαμβάνει τις πιο επαρκώς ευαισθητοποιημένες σε θέματα ESG εισηγμένες εταιρείες.

Θέλω ωστόσο να επισημάνω ότι το 2021 είναι μία ιδιαίτερα σημαντική χρονιά για τις εισηγμένες εταιρείες και κατά συνέπεια για τους μετόχους τους για έναν ακόμα λόγο:  Πέραν της επικείμενης εφαρμογής του Νόμου για την Εταιρική Διακυβέρνηση,  με την υιοθέτηση στις 12 Απριλίου της CSDR (Central Securities Depositories Regulations)  τέθηκε σε πλήρη ισχύ  και η Οδηγία SRD II( Shareholder Rights Directive) της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα δικαιώματα των μετόχων που είχε ξεκινήσει μερικώς των Σεπτέβριο του 2020 . Το Κανονιστικό Πλαίσιο SRD II προωθεί περαιτέρω την  διαφάνεια στην σχέση των εταιρειών με τους μετόχους τους ώστε να διευκολύνεται η άσκηση δικαιωμάτων των μετόχων και η ενεργή συμμετοχή τους στις Γενικές συνελεύσεις ανεξαρτήτως γεωγραφικής απόστασης.

Αυτή η ουσιαστική διευκόλυνση που παρέχεται στους μετόχους με την εξ αποστάσεως συμμετοχή τους , θα πρέπει να διατηρηθεί στην μετα Covid – 19 εποχή με την καθιέρωση ενός  υβριδικού μοντέλου στις Γενικές Συνελεύσεις.

Το Ταμείο Ανάκαμψης και το αναπτυξιακό – επενδυτικό boom που θα το συνοδεύσει μπορεί και με ποιο τρόπο να συμβάλλει στη ενίσχυση και την διεύρυνση των δραστηριοτήτων του Χρηματιστηρίου;

Η δυναμική προοπτική  της ελληνικής οικονομίας, που άρχισε να διαφαίνεται  με τα βήματα των διαρθρωτικών αλλαγών και εξυγίανσης του τραπεζικού συστήματος κατά την 10ετή κρίση, ενισχύεται περαιτέρω  από  την δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το ύψος των κεφαλαίων που  θα λάβει η χώρα μας  αλλά και  οι εκτιμήσεις για τις δυνατότητες αξιοποίησης  αυτών των κεφαλαίων , καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό  το υφιστάμενο  ενδιαφέρον των επενδυτών για το ελληνικό Χρηματιστήριο.

Η εγχώρια αγορά  σήμερα βρίσκεται στη δεύτερη θέση της παγκόσμιας κατάταξης για το 2021 με άνοδο του γενικού δείκτη περί το 12% και η κεφαλαιοποίησή της είναι αυξημένη κατά 6,1 δις ευρώ από την αρχή του έτους και διαμορφώνεται σε 60 δις ευρώ. Παρατηρούμε αυξημένο ενδιαφέρον για τους κλάδους ενέργειας, πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών, real estate, τροφίμων & ποτών, πέραν του κλάδου των τραπεζών.

Λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνω παράγοντες αλλά και τα κίνητρα ενθάρρυνσης επενδύσεων που έχουν προταθεί από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων καθώς και συγκεκριμένες πρωτοβουλίες  προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της εγχώριας κεφαλαιαγοράς  που περιλαμβάνει η έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη,  είναι σαφές ότι η εγχώρια κεφαλαιαγορά διαθέτει όλα τα εχέγγυα περαιτέρω ενίσχυσης του ρόλου της στο ευρύτερο πλαίσιο της ελληνικής οικονομίας.

Η άλλοτε startup Advent Technologies – «παιδί» του ΙΤΕ και του Επιστημονικού Πάρκου Πατρών- βρίσκεται κυριολεκτικά ένα βήμα πριν ολοκληρώσει την εισαγωγή των μετοχών της στο Nasdaq; Με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε – δεδομένων των συνθηκών- να αξιοποιήσουμε το παράδειγμα της ή έστω να σκεφθούμε μια ελληνική εκδοχή του παραδείγματος;

Θίγετε ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα που δεν αφορά την Ελλάδα αλλά είναι αποτέλεσμα της ευρωπαϊκής κουλτούρας που καθορίζει τον τρόπο λειτουργίας και τον ρόλο της κεφαλαιαγοράς στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Την περίοδο αυτή είναι περισσότερο από προφανές πως η Ευρώπη δεν αντέχει να αφήνει την τεχνολογία που έχει πριμοδοτήσει με δικά της κεφάλαια προκειμένου να την ωριμάσει, να μεταφέρεται σε άλλες ηπείρους μονο και μόνο επειδή στις εκεί αγορές έχει την δυνατότητα να συναντηθεί με πιο επιθετικούς επενδυτές που είναι διατεθειμένοι να αναλαμβάνουν το ρίσκο αξιοποίησή της. Στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον βέβαια οι επενδυτές δεν έχουν πρόβλημα να βρεθούν σε οποιαδήποτε γεωγραφικά αγορά που έχει καλλιεργήσει ενα οικοσύστημα με ικανότητα να υποστηρίξει τις επενδυτικές τους επιλογές . Η συντηρητική κουλτούρα για την κεφαλαιαγορά στην αναφερόμενη άλλωστε ως γηραιά ήπειρο μοιάζει να δυσκολεύεται να κάνει αποδεχτή ότι η επενδυτική επιλογή και το ρίσκο που της αναλογεί είναι ένα δικαίωμα για κάθε οικονομική μονάδα. Τα τελευταία χρόνια εντείνεται τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στην Φρανκφούρτη η προσπάθεια εξισορρόπησης του ρόλου της κεφαλαιαγοράς στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα . Στη γραμμή αυτή σχεδιάστηκαν πλατφόρμες σαν το Roots και αγορές σαν την EN.A step που θα μπορούσαν να καλύψουν  εταιρείες  σαν την Advent, απαιτείται όμως ταυτόχρονα  ο δυναμισμός και το risk apetite ενός οικοσυστήματος που θα αναγνωρίσει  την αξία αλλά και την ευρύτερη σημασία διαμόρφωσης τέτοιων ευκαιριών και θα αφιερώσει προσπάθεια για να προσελκύσει τους επενδυτές αυτούς.

Τι έχουν αποδώσει μέχρι σήμερα οι απόπειρες του Ελληνικού Χρηματιστηρίου να καθιερώσει νέες εναλλακτικές αγορές όπως η ΕΝ.ΑΑ κλπ. Τί θα μπορούσε να αλλάξει, τί θα μπορούσε να ενισχυθεί κλπ. Εν ολίγοις μια συνολική αποτίμηση θα ήταν χρήσιμη σε κάθε περίπτωση.

Οι επιλογές που σήμερα παρέχει το Χρηματιστήριο δεν περιορίζονται στην αγορά μετοχών αλλά και στην ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά ομολόγων. Την τελευταία πενταετία εκδόθηκαν 17 εταιρικά ομόλογα συνολικής αξίας 2,6 δις ευρώ, η αξία όμως των προσφερόμενων κεφαλαίων ξεπέρασε τα 6,5 δις ευρώ. Όλοι έχουμε αντιληφθεί τον καταλυτικό ρόλο που παίζει η αγορά αυτή και είναι χαρακτηριστικό το υψηλό ενδιαφέρον τόσο από ζήτηση όσο και από προσφορά τίτλων. Στο ίδιο διάστημα τα αντληθέντα από αυξήσεις κεφαλαίου ξεπέρασαν το 1 δις ευρώ.

Σε ό,τι αφορά στην ΕΝ.Α και ΕΝ.Α Step, αυτές  είναι μη ρυθμιζόμενες αγορές που δημιουργήθηκαν πανευρωπαϊκά για να διευκολύνουν – μέσω απλούστερων διαδικασιών και προϋποθέσεων εισαγωγής-  μικρομεσαίες εταιρίες να αποκτήσουν πρόσβαση στην κεφαλαιαγορά.   Έχει ενδιαφέρον το εξής: Τους τελευταίους μήνες, δύο εταιρείες που είχαν  αρχικά αξιοποιήσει την Εναλλακτική αγορά στο πρώτο κύμα ανάπτυξής της   προχώρησαν στο επόμενο  βήμα, αυτό της μετάταξής τους στην Κύρια Αγορά

Είστε ως Χρηματιστήριο συνομιλητής του εγχώριου οικοσυστήματος καινοτομίας. Τι πρωτοβουλίες έχετε λάβει, τι έχουν αποδώσει και τι σκέφτεστε για το μέλλον;

 Η διαχείριση της καινοτομίας αποτελεί διαρκή  στόχο για το Χρηματιστήριο. Υπό το πρίσμα αυτό προέκυψε πέρυσι η πρωτοβουλία του ATHEX Innovation, αποτέλεσμα συνεργασίας του Χρηματιστηρίου με το Κέντρο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (ACEin) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το Αthex Innovation φιλοδοξεί να ξεπεράσει τα στενά πλαίσια ενός προγράμματος καινοτομίας λειτουργώντας και ως πρόπλασμα συνεργασιών  που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τον Όμιλο ακόμη και άμεσα στη διαδικασία υλοποίησης στόχων του.

Προφανώς θέλουμε να αποτελέσει έναν πυλώνα μέσω του οποίου ο Όμιλος Χρηματιστηρίου θα μπορεί να διατηρεί στενή επαφή με τις νέες τεχνολογίες και εξελίξεις στο χώρο αλλά και να συνδράμει στον εντοπισμό ατόμων ή ομάδων που χαρακτηρίζονται από ευρηματικότητα και δημιουργικές ιδέες.

Ένα ακόμα σημαντικό για τον Όμιλο project που πρόσφατα ολοκλήρωσε επιτυχημένα τον α΄κύκλο του είναι το πρόγραμμα Roots.

Το Roots απευθύνεται σε δυναμικές καινοτόμες Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις διευκολύνοντας την πρόσβασή  τους σε χρηματοδότηση, παρέχοντάς τους γνώση και εμπειρία στις αρχές και την λειτουργία του ευρύτερου οικοσυστήματος της κεφαλαιαγοράς ως μηχανισμού άντλησης κεφαλαίων. Από τις 9 εταιρείες του α΄ πρώτου κύκλου, που διήνυσαν  την βασική διαδρομή οι τρεις  βρίσκονται τώρα στο τελικό στάδιο, αυτό της επιλογής του τρόπου χρηματοδότησής τους. Είναι σημαντικό να αναφέρω πως σε όλο αυτό το «ταξίδι»,  οι εταιρείες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Roots έχουν τη στήριξη καταξιωμένων στελεχών ελληνικών και διεθνών επιχειρήσεων τα οποία μεταφέρουν την τεχνογνωσία τους αλλά και εξετάζουν τις πραγματικές ανάγκες της κάθε εταιρείας προκειμένου να τις οδηγήσουν στην καλύτερη δυνατή επενδυτική ετοιμότητα.