Κλιματική μετανάστευση: Τι γνωρίζουν οι νέοι στην Ελλάδα για το νέο «φαινόμενο»

Η κλιματική αλλαγή προκαλεί ήδη καταστροφή ολόκληρων περιοχών αναγκάζοντας τους κατοίκους να παίρνουν τον δρόμο της μετανάστευσης. Ήδη είναι ανοιχτή η συζήτηση για το κατά πόσο οι πληθυσμοί που αναγκάζονται να μετακινηθούν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να θωρούνται πρόσφυγες ή μετνάστες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις οι περιβαλλοντικοί ή κλιματικοί πρόσφυγες ή μετανάστες θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα ενταθούν και θα προκαλέσουν μεγάλες καταστροφές.

Πόσα γνωρίζουν οι νέοι Ευρωπαίοι και οι νέοι Έλληνες για την σύνδεση μετανάστευσης και κλιματικής αλλαγής;

Σύμφωνα με Ευρωπαϊκή έρευνα με θέμα:  «Τι πιστεύουν οι νέοι Ευρωπαίοι για τη σύνδεση μεταξύ μετανάστευσης και κλιματικής αλλαγής» πραγματοποιήθηκε σε 23 χώρες, ανάμεσα σε αυτές και η Ελλάδα. Στη χώρα μας, η έρευνα έγινε για λογαριασμό της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης ActionAid σε 1.030 άτομα, ηλικίας 15-35 ετών, και δημοσιεύεται ενόψει της αυριανής (22/4) Διεθνούς Ημέρας της Γης.

Η υλοποίηση της έρευνας έγινε στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής εκστρατείας «Όχι στην κλιματική αλλαγή, ναι στο κλίμα αλλαγής», η οποία χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε αυτήν συμμετέχουν 16 εταίροι (πανεπιστήμια, δήμοι και ΜΚΟ) από 13 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως εξήγησε –μιλώντας στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων- η υπεύθυνη επικοινωνίας προγραμμάτων της ActionAid, Δήμητρα Σπαθαρίδου, σκοπός της πρωτοβουλίας είναι «να αναδείξει ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια κρίση που συμβαίνει τώρα, να τη συνδέσει με τη μετακίνηση πληθυσμών και να ενεργοποιήσει νέους και νέες ως προς την κλιματική δικαιοσύνη».

Η κλιματική αλλαγή το τρίτο πρόβλημα στον κόσμο μετά την ανεργία και την πείνα

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε εθνικό επίπεδο, το 46% των νεαρών Ελλήνων ερωτηθέντων αισθάνονται πολύ ή πάρα πολύ ανήσυχοι σχετικά με την κλιματική αλλαγή και το ποσοστό είναι ίδιο με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Επίσης, οι νέοι θεωρούν ότι η κλιματική αλλαγή είναι το τρίτο πιο σοβαρό πρόβλημα στον κόσμο, μετά την οικονομική κατάσταση-ανεργία και μετά τη φτώχεια-πείνα.

Εντούτοις, όπως διαπιστώθηκε, μόλις το 23% των συμμετεχόντων στην έρευνα έχουν ακούσει πολλά ή αρκετά για τον όρο «κλιματικοί μετανάστες», σε σύγκριση με το 33% των νέων στην Ευρώπη. Ακόμη, μόνο ένας στους δέκα Έλληνες νέους συγκαταλέγει την κλιματική αλλαγή στους τρεις σημαντικότερους παράγοντες για τους οποίους μεταναστεύουν άνθρωποι στη χώρα του (στην Ελλάδα εν προκειμένω) ποσοστό χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (17%).

55% των Ελλήνων θεωρούν ότι οι πληθυσμοί που μετακινούναι θα πρέπει να τύχουν ίσης προστασίας με τους πρόσφυγες

Παρά τα παραπάνω στοιχεία πάντως, σημειώνεται ότι το 55% των νεαρών Ελλήνων συμφωνούν ότι οι κλιματικοί μετανάστες πρέπει να λαμβάνουν την ίδια νομική προστασία με όσους μεταναστεύουν για λόγους διώξεων ή πολέμου. Το ποσοστό στην υπόλοιπη Ευρώπη αντίστοιχα είναι 50%, με διαφοροποιήσεις ανά χώρα (στην Τσεχία το 37% των ερωτηθέντων συμφωνούν με την παραπάνω πρόταση, ενώ στην Πορτογαλία το ποσοστό αυτό διαμορφώνεται στο 70%).

Επιπλέον, το 48% των συμμετεχόντων στην έρευνα για λογαριασμό της ActionAid θεωρούν ότι η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει περισσότερους μετανάστες στην Ελλάδα στο μέλλον. Το 41% πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να αναγκάσει ανθρώπους στην Ελλάδα να μετακομίσουν σε άλλο νομό/χώρα.

Η βιομηχανία και οι κυβερνήσεις υπεύθυνοι για την κλιματική αλλαγή

Σύμφωνα με την έρευνα, οι νέοι στην Ελλάδα πιστεύουν ότι την ευθύνη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής έχουν κυρίως οι επιχειρήσεις και η βιομηχανία (62%) οι κυβερνήσεις (56%), ενώ το 36% των νέων Ελλήνων εκτιμούν ότι η ευθύνη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής βαραίνει πρωτίστως τους ίδιους.

Το 72% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι εάν στα κυβερνητικά σχέδια δεν περιλαμβάνονται μέτρα κατά της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής, αυτό βλάπτει την οικονομία. Περίπου οι μισοί από εκείνους οι οποίοι ρωτήθηκαν, απάντησαν ότι οι πιο ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες έχουν κατά κύριο λόγο την ευθύνη να περιορίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Το 37% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι τόσο οι πλούσιες όσο και οι φτωχές χώρες φέρουν ευθύνη.

Οκτώ στους δέκα νέους/νέες ανέφεραν ότι έχουν ψηφίσει ή θα ψήφιζαν πολιτικούς οι οποίοι δίνουν προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της κλιματικής μετανάστευσης. Το 67% όσων ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι θα συμμετείχαν ή έχουν συμμετάσχει σε διαδήλωση για σχετικά θέματα. Ακόμη, το 79% των νέων ανέφεραν ότι προσπαθούν να εξοικονομήσουν ενέργεια στο σπίτι. Το 73% δήλωσαν ότι αγοράζουν προϊόντα χωρίς συσκευασία και το 67% ότι μετακινούνται πεζή, με ποδήλατο ή με τα μέσα μεταφοράς.

Κλιματική δικαιοσύνη – Πανευρωπαϊκή έκκληση

Η έννοια της «κλιματικής δικαιοσύνης» επισημαίνεται ως κύριο ζήτημα-ζητούμενο μέσα από την πανευρωπαϊκή εκστρατεία «Όχι στην κλιματική αλλαγή, ναι στο κλίμα αλλαγής». Ανάγκη αποτελεί η ανάδειξη του προβλήματος ότι οι άνθρωποι που έχουν συμβάλει λιγότερο στην κλιματική αλλαγή, υποφέρουν περισσότερο από τις συνέπειές αυτής, με αποτέλεσμα την αναγκαστική τους μετανάστευση. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ActionAid και του Δικτύου για Κλιματική Δράση της Νότιας Ασίας, το 2019 στη Νότια Ασία περισσότεροι από 9,5 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να μετακινηθούν στο εσωτερικό της χώρας τους λόγω κλιματικών καταστροφών. Όπως επισημαίνει, ωστόσο, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κυρία Σπαθαρίδου «δεν αποδεικνύεται πάντα η σχέση της μετανάστευσης με την κλιματική αλλαγή».

Προκειμένου να αναλάβει δράση για κλιματική δικαιοσύνη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργανώνεται πανευρωπαϊκή έκκληση για τη συλλογή υπογραφών. Στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκστρατείας, η ΕΕ καλείται να λάβει μέτρα για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε λιγότερο από 1,5°C, ώστε να αποφευχθούν οι καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, σημαντικό μέτρο για την επίτευξη της κλιματικής δικαιοσύνης είναι να ενισχυθούν τα προγράμματα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, μέσω της παροχής οικονομικής και τεχνικής υποστήριξης στις χώρες που πλήττονται. Ακόμη, κρίνεται απαραίτητο να αναπτυχθεί ένα διεθνές σύστημα προστασίας για τους ανθρώπους που μεταναστεύουν εξαιτίας της μεταβολής του παγκόσμιου κλίματος.