Ο ιός που αλλάζει τα πάντα

Η φονική πανδημική κρίση που ενέσκηψε εδώ και σχεδόν ενάμιση χρόνο στον πλανήτη, πέραν του πλήθους των περιορισμών που επέβαλε στις μετακινήσεις, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνικό επίπεδο, επιδρά παντοιοτρόπως στη ζωή των ανθρώπων και ήδη μεταβάλλει, κατά τρόπο δυναμικό, τη λειτουργία των κοινωνιών και των οικονομιών.

Δεν υπάρχει πτυχή της δημόσιας ζωής που να έχει μείνει ανεπηρέαστη. Από την υγεία και την εκπαίδευση, το κράτος και την οικονομία, μέχρι τον τουρισμό, τις μεταφορές και τη λειτουργία των αγορών, όλα τελούν πλέον υπό την επίδραση και υπό το βάρος των συνεπειών της πρωτοφανούς υγειονομικής κρίσης.

Αλλά και στο πεδίο των αντιλήψεων και των πεποιθήσεων, πολιτών και κυβερνήσεων, επήλθε μεγίστη αλλαγή. Προηγούμενα δόγματα και ιδεοληψίες κατερρίφθησαν εν ριπή οφθαλμού, κατέπεσαν ως άλλοι χάρτινοι πύργοι και μαζί ανεδύθη δυναμικός και πανίσχυρος ο βίαιος, σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης, ψηφιακός μετασχηματισμός των πάντων.

Μέχρι πρότινος οι ευρωπαϊκές αρχές και οι κυβερνήσεις της Γηραιάς Ηπείρου πάλευαν για τη μείωση των ελλειμμάτων και των χρεών. Και αίφνης με την εκδήλωση της πανδημίας τα κράτη άρχισαν να ξοδεύουν αφειδώς για να περισώσουν κλάδους και δραστηριότητες.

Πριν από πέντε χρόνια ο Ντέιβιντ Κάμερον έσκιζε τα ρούχα του για τον έλεγχο των ελλειμμάτων και τώρα η Μεγάλη Βρετανία μετράει δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξεως του 18%!

Το δόγμα Σόιμπλε των μηδενικών ελλειμμάτων, πριν από λίγα χρόνια, ήταν άκαμπτο και αδιαπραγμάτευτο, κυριαρχούσε στην Ευρώπη και βάρυνε αφάνταστα την ελληνική οικονομική κρίση. Τώρα προκαλεί την αποστροφή των πάντων, ουδείς το επικαλείται.

Αλλά και εκείνο το αντιπληθωριστικό δόγμα των κεντρικών τραπεζών έχει καταρριφθεί πλήρως από το πανδημικό σοκ, έφθασαν όλοι, ακόμη και η φτωχή Ελλάδα, να δανείζονται αφειδώς με επιδοτούμενα μηδενικά επιτόκια.

Κατεγράφησαν και άλλα παράδοξα και άκρως ενδιαφέροντα, όπως για παράδειγμα ότι επιβραβεύτηκαν και έτυχαν ουσιαστικής βοήθειας και κρατικής ενίσχυσης οι συνεπείς φορολογούμενοι, ενώ αντιθέτως έχασαν και έμειναν εκτός ενισχύσεων οι παραοικονομούντες και όσοι απέκρυβαν τα εισοδήματά τους από τις φορολογικές αρχές.

Τα εθνικά συστήματα υγείας επίσης φάνταζαν στα μάτια των περισσοτέρων προβληματικά, δύσκαμπτα και εν πολλοίς αναποτελεσματικά. Σήμερα είναι συνώνυμα της σωτηρίας και της διάσωσης της ανθρώπινης ζωής, σε αυτά εναποθέτουν άπαντες την υγεία τους, πλούσιοι ή φτωχοί, έχοντες και μη έχοντες. Σε αυτά ανετέθησαν οι εμβολιασμοί, όλα κρίνονται από τη συνέπεια και την αποτελεσματική λειτουργία τους.

Ταυτοχρόνως φανερώθηκε η επίδραση της κλιματικής αλλαγής, αυτή η αποδεδειγμένη πλέον καταστροφή του περιβάλλοντος που ευθύνεται εν πολλοίς και για την πανδημία, με τον συγχρωτισμό μεταξύ ανθρώπων και άγριας ζωής που προκαλεί. Ουδείς πια αμφιβάλλει ότι ανθρωπογενής είναι η καταστροφή του περιβάλλοντος και επιβάλλεται να ελεγχθεί.

Η θεμελιώδης ωστόσο αλλαγή που δείχνει να ασκεί πρωτοφανή επίδραση είναι η βίαιη ψηφιοποίηση των πάντων και η ταχεία αξιοποίηση των Big Data, η συγκέντρωση και αξιοποίηση του πλήθους των προσωπικών δεδομένων, που πλέον προσφέρεται άκοπα και προκύπτει σχεδόν εκ των συνθηκών.

Πρόκειται για θεμελιώδη αλλαγή που μεταβάλλει τις συναλλαγές, αλλάζει το τραπεζικό σύστημα, δίνει άπειρες δυνατότητες στις φορολογικές και υγειονομικές αρχές, επαναπροσδιορίζει τη θέση και τον ρόλο της εργασίας μέσω των αυξανόμενων σχημάτων της τηλεργασίας, επιτρέπει τον εξορθολογισμό των αγορών και ακόμη οδηγεί στον επαναπροσανατολισμό και στην αναδιάρθρωση παραγωγής και επιχειρήσεων.

Κοινώς, είμαστε μπροστά σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία και αναζητεί μια νέα σχέση, μια νέα ισορροπία. Η οποία, κατά τα φαινόμενα, δεν θα αποκαλυφθεί μονομιάς, παρά θα απαιτήσει χρόνο και πάμπολλες επιμέρους παρεμβάσεις και πολιτικές. Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν το 60% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης κατευθύνεται στους κύκλους της ψηφιακής και πράσινης οικονομίας.

Αυτή λοιπόν η επερχόμενη μεγάλη αλλαγή αποτελεί και τη σοβαρότερη πρόκληση του μέλλοντος. Και γι’ αυτό επιβάλλεται να απασχολήσει πραγματικά και σε βάθος τις συνήθως βραχυπροθεσμοπαθείς πολιτικές δυνάμεις του τόπου…