«Κέρδος» 127 ευρώ/ στρέμμα για δέντρα που απορροφούν CO2

Η βιώσιμη ανάπτυξη της γεωργίας συνδέεται με τη διατήρηση ενός υγιούς περιβάλλοντος. Μάλιστα, οι δυνατότητες αξιοποίησης των δενδρωδών καλλιεργειών στην αντιμετώπιση των αλλαγών στο κλίμα αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις της εποχής μας. Όπως επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ κ. Διονύσης Λατινόπουλος, για τον μετριασμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη απαιτούνται μια σειρά από μέτρα που έχουν ως στόχο να ισοσκελίσουν σε παγκόσμια κλίμακα το ισοζύγιο εκπομπών-απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα, (CO2).

Όπως αναφέρει ο ίδιος, αν και ο ρόλος των δασικών εκτάσεων στη δέσμευση άνθρακα έχει επισημανθεί και ερευνηθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια, ο ρόλος της γεωργίας και ειδικότερα των δενδρωδών καλλιεργειών είναι μέχρι σήμερα μάλλον υποτιμημένος. Για το σκοπό αυτό, η ερευνητική ομάδα του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE CLIMA TREE1 εστιάζει στη συμβολή των δενδρωδών καλλιεργειών στην απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, μέσω της εφαρμογής κατάλληλων καλλιεργητικών πρακτικών.

Με ειδική αναφορά στις χώρες της Μεσογείου (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία), εφαρμόστηκε μια μεθοδολογία που λαμβάνει ταυτόχρονα υπόψη τη βιολογική λειτουργία των δενδρωδών καλλιεργειών και τις δυνατότητες των καλλιεργητικών μεθόδων με στόχο την απορρόφηση CO2. Συγκεκριμένα, αναπτύχθηκε μια επιχειρησιακή μεθοδολογία εκτίμησης του ισοζυγίου του CO2, ώστε να αξιολογηθούν διαφορετικές καλλιεργητικές πρακτικές ως προς τις δυνατότητες απορρόφησης των ρύπων.

Με βάση τα αποτελέσματα του έργου, έχουν αναγνωριστεί και ιεραρχηθεί όλες οι καλλιεργητικές πρακτικές που μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, όπως η πυκνότερη φύτευση, η εφαρμογή φυτών εδαφοκάλυψης, η εφαρμογή ελλειμματικής ύδρευσης, η ελαχιστοποίηση της κατεργασίας του εδάφους. Παράλληλα έχει δημιουργηθεί ένα απλό και εύκολο στη χρήση του ηλεκτρονικό εργαλείο για την εκτίμηση του ισοζυγίου CO2, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από αγρότες, γεωπόνους και αρμόδιους φορείς άσκησης αγρο-περιβαλλοντικής πολιτικής.

Οικονομικό όφελος για τους αγρότες

Ιδιαίτερα σημαντική είναι ωστόσο η συνεισφορά του LIFE-CLIMA TREE και στην εκτίμηση του οικονομικού οφέλους που μπορεί να προκύψει από την υιοθέτηση των προτεινόμενων καλλιεργητικών μεθόδων, με απώτερο στόχο τη σκιαγράφηση ενός πλαισίου (οικονομικών) κινήτρων για τους αγρότες. Κατόπιν εκτεταμένης έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο καταναλωτικό κοινό της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (με στόχευση στην καλλιέργεια ελιάς και στην παραγωγή «κλιματικά» πιστοποιημένου ελαιόλαδου), διαπιστώθηκε ότι οι πολίτες είναι διατεθειμένοι να «πληρώσουν» ένα αρκετά σημαντικό ποσό για την αγορά προϊόντων, που κατά την παραγωγική τους διαδικασία ακολουθήθηκαν βέλτιστες πρακτικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής.

Μάλιστα, όπως αναφέρει στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο κ. Λατινόπουλος, προέκυψε ότι το 80% ήταν διατεθειμένο να καταβάλει επιπλέον ποσό, εάν για παράδειγμα ένα προϊόν διαθέτει πράσινη πιστοποίηση που καταδεικνύει ότι, ακολουθούνται πρακτικές που βοηθούν στην απορρόφηση άνθρακα. Με μια μεθοδολογία αποτύπωσης, διαπιστώθηκε μάλιστα ότι, οι καταναλωτές θα πλήρωναν περίπου 30% περισσότερα χρήματα για τέτοια προϊόντα. Για παράδειγμα για ένα λίτρο ελαιόλαδο -με πράσινη πιστοποίηση για απορρόφηση άνθρακα- το αγοραστικό κοινό φάνηκε διατεθειμένο να καταβάλλει περίπου 1 με 1,5 ευρώ επιπλέον.

Σύμφωνα με τα όσα επισημαίνει ο κ. Λατινόπουλος, σε αναφορά του που περιλαμβάνεται σε ειδική έκδοση για την αγροτική οικονομία της Τράπεζας Πειραιώς, με μια αναγωγή των οικονομικών αποτελεσμάτων σε στρεμματική βάση υπολογίζεται ότι το όφελος της οικοσυστημικής αυτής υπηρεσίας μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 127 ευρώ/ στρέμμα, μια τιμή που μπορεί να θεωρηθεί συγκρίσιμη με υφιστάμενες επιδοτήσεις βιολογικών καλλιεργειών. Με αναγωγή του οφέλους σε επίπεδο χώρας (στο σύνολο των καταναλωτών) εκτιμήθηκαν δυνατότητες χρηματοδότησης μέχρι και 2,5 εκατ. στρεμμάτων δενδροκαλλιεργειών (ελιές), με στόχο την εφαρμογή των βέλτιστων καλλιεργητικών πρακτικών.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οικοσυστημικές υπηρεσίες είναι εκείνες που παρέχονται από το φυσικό περιβάλλον και ωφελούν τον άνθρωπο. Αφορούν στη διατροφή, το νερό, τις πρώτες ύλες και διαμορφώνουν την καθαρότητα του αέρα, το κλίμα και τις βροχοπτώσεις, καθώς και πολιτιστικές υπηρεσίες, στις οποίες εντάσσονται η αισθητική του τοπίου και η αναψυχή. Η αποτίμηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών είναι ένα μέσο για την εκτίμηση με οικονομικούς όρους της παροχής των προϊόντων και υπηρεσιών οικοσυστήματος.

Η εκτίμηση της οικονομικής αξίας της οικοσυστημικής υπηρεσίας μιας δενδρώδους καλλιέργειας αναδεικνύει την ανάγκη διαμόρφωσης κατάλληλων οικονομικών εργαλείων ενσωμάτωσης των κλιματικών στόχων στην αγροτική πολιτική και ενίσχυσης των καλλιεργητών ή την εφαρμογή πρωτοβουλιών που σχετίζονται με οικολογικά σήματα (eco-labeling) ή εθελούσιες αγορές CO2, για την περαιτέρω ενίσχυση του ρόλου της γεωργίας στη δέσμευση άνθρακα.