Εμβόλια: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε – Οι παρενέργειες

Τα εμβόλια έναντι της λοίμωξης Covid-19 μονοπωλούν συχνά τις συζητήσεις, καθώς αφενός οι εμβολιασμοί αποτελούν το κλειδί για τη λήξη της πανδημίας και αφετέρου η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους παραμένουν στο επίκεντρο της έρευνας που διεξάγει η επιστημονική κοινότητα.

Στο πλαίσιο αυτό, κυκλοφορούν και αρκετές ψευδείς ειδήσεις που θολώνουν τον διάλογο που διεξάγεται, με αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις η αναζήτηση της αλήθειας να είναι… δύσκολη υπόθεση.

1. Οι έγκυοι πρέπει – προς το παρόν – να εμβολιάζονται με εμβόλια που βασίζονται στην τεχνολογία mRNA. Σε αυτό που μειονεκτούν τα εμβόλια που έχουν ιικό φορέα είναι πως δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα όπως για τα εμβόλια με mRNA. Σύμφωνα πάντως με την πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου, «είναι περίπου σίγουρο ότι θα είναι ασφαλή», γι’ αυτό και εάν «μια γυναίκα εμβολιαστεί κατά την κύηση μη γνωρίζοντας ότι είναι έγκυος με εμβόλιο της AstraZeneca ή της Johnson & Johnson, αυτό δεν συνεπάγεται και διακοπή της κύησης». Η ίδια χαρακτηρίζει τη σύσταση αυτή ως «στάση αναμονής».
2. Είναι γεγονός ότι ο ενδεδειγμένος χρόνος που πρέπει να μεσολαβήσει ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη δόση του εμβολίου της AstraZeneca είναι 12 εβδομάδες καθώς έτσι επιτυγχάνεται άριστο ανοσολογικό αποτέλεσμα. Οταν όμως κάποιος – για προσωπικούς λόγους – μειώσει τον χρόνο στις 8 εβδομάδες, διαπιστώνεται μία «έκπτωση» της ανοσολογικής απάντησης χωρίς εντούτοις να αλλοιώνεται η αποτελεσματικότητα του εμβολίου.
3. Τα εμβόλια προκαλούν (σπανίως) παρενέργειες. Πρόκειται για μία διαπίστωση που δεν αφορά μόνο τα εμβόλια έναντι της Covid-19, αλλά του συνόλου των εμβολίων και των φαρμακευτικών σκευασμάτων. Συνεπώς ζητούμενο για την επιστημονική κοινότητα είναι τα οφέλη να είναι εξαιρετικά μεγαλύτερα ώστε να αγνοηθούν οι περιορισμένες, δηλαδή σπάνιες, παρενέργειες. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των εμβολίων έναντι του πανδημικού ιού.
4. Τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά. Την 1η Μαρτίου ένας μη εμβολιασμένος εργαζόμενος σε οίκο ευγηρίας στο Κεντάκι των ΗΠΑ βρέθηκε θετικός. Το 90% των ηλικιωμένων ήταν πλήρως εμβολιασμένοι και το 53% των εργαζομένων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες του CDC, το εμβόλιο διαπιστώθηκε ότι είναι 86,5% αποτελεσματικό στους ηλικιωμένους, με το ποσοστό να αυξάνεται όταν το κριτήριο είναι η πρόληψη από τη νοσηλεία (παρότι ένας εμβολιασμένος πέθανε). Σημειώνεται δε ότι το στέλεχος που «χτύπησε» το γηροκομείο έχει συνδεθεί με αυξημένη μεταδοτικότητα και ανοσοδιαφυγή.
5. Το σενάριο της τρίτης δόσης φαίνεται να είναι το επικρατέστερο, παρότι προς το παρόν δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα σχετικά με τη διάρκεια της προστασίας που παρέχουν τα εμβόλια. Πιθανόν, πάντως, η επαναληπτική δόση να είναι προσαρμοσμένη ώστε να αντιμετωπίζει τις αναδυόμενες μεταλλάξεις του SARS-CoV-2.
6. Τα εμβόλια πρέπει να είναι διαθέσιμα σε όλον τον κόσμο για να λήξει η πανδημία, καθώς η παγκόσμια «ανοσία της αγέλης» θα δημιουργήσει εκείνες τις συνθήκες ώστε να αποδυναμωθεί ο πανδημικός ιός. Στην αντίθετη περίπτωση θα υπάρχει έδαφος ώστε να μεταλλάσσεται, προσπαθώντας να επιβιώσει, «ταξιδεύοντας» από χώρα σε χώρα.
7. Περισσότερες από 1,04 δισεκατομμύριο δόσεις εμβολίων έχουν χορηγηθεί παγκοσμίως, ήτοι 14 δόσεις ανά 100 κατοίκους του πλανήτη. Το 83% των εμβολιασμών έχουν γίνει σε πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες, ενώ μόλις το 0,2% στις πιο φτωχές. Πρώτες είναι οι Σεϋχέλλες, με το 68% του πληθυσμού να έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση και το 56% να έχει εμβολιαστεί πλήρως, ενώ ακολουθεί το Ισραήλ, με 60% και 56% αντιστοίχως. Στην πρώτη δεκάδα είναι επίσης Βρετανία (51% και 19%) και ΗΠΑ (42% και 29%), ενώ η Ελλάδα είναι πάνω από τον μέσο όρο, με 27 εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους, με αποτέλεσμα το 19% να έχει κάνει τουλάχιστον μία δόση και το 7,9% και τις δύο.
8. Η δεύτερη φάση του εμβολιαστικού προγράμματος στην ΕΕ, που πρακτικά θα ξεκινήσει από το φθινόπωρο, θα αφορά αποκλειστικά εμβόλια τεχνολογίας mRNA, που θα καλύπτουν και τις γνωστές μεταλλάξεις. Κατά συνέπεια, όπως άλλωστε έχει προαναγγελθεί, αποκλείονται στα εμβόλια των AstraZeneca και Johnson & Johnson, με τις διαπραγματεύσεις να προσανατολίζονται κυρίως προς την κοινοπραξία Pfizer/BioNTech.
9. Μπλόκο στο ρωσικό εμβόλιο Sputnik αποφάσισε χθες ομόφωνα η επιστημονική επιτροπή της Βραζιλίας, επικαλούμενη «σοβαρούς κινδύνους» και «εγγενή ελαττώματα», καθώς και έλλειψη πληροφοριών που εγγυώνται την ασφάλεια, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητά του. Η Μόσχα αντέδρασε, παραπέμποντας στις Αρχές 61 χωρών που το έχουν ήδη εγκρίνει προς χρήση.
10. Στην περίπτωση που κάποιος ή κάποια νοσήσει στο διάστημα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη δόση (κάτι που είναι πιθανό), τότε – σύμφωνα με τον ειδικό σύμβουλο του Λευκού Οίκου για την αντιμετώπιση της Covid-19 Αντονι Φάουτσι – οφείλει να περιμένει έως ότου αναρρώσει πλήρως και μόνο τότε να κάνει τη δεύτερη δόση του εμβολίου.