Ταμείο Ανάκαμψης: Οι μεταρρυθμίσεις και οι δεσμεύσεις μέχρι το 2026

Στα… ψιλά φαίνεται ότι έχει περάσει η σύνδεση του Ταμείου Ανάκαμψης με τις μεταρρυθμίσεις που θα συνοδεύουν την εκταμίευση των κονδυλίων. Βέβαια, αυτό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Το ζήτημα λοιπόν είναι το πώς διαχειριστούν οι εκάστοτε κυβερνήσεις την θέσπιση νέων νόμων, ο οποίοι θα οδηγούν στην εκταμίευση των κονδυλίων από την Κομισιόν. Ή και το αντίστροφο, καθώς μια νέα κυβέρνηση σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα δεν θα είναι σε θέση να αλλάξει την νομοθεσία της προηγούμενης κυβέρνησης, εφόσον αυτή «εμπλέκεται» με το Ταμείο, χωρίς να υπάρξει τίμημα.

Το παραπάνω αποτυπώνεται στο πρωτότυπο κείμενο του κοινοτικού κανονισμού Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στη σελίδα 66 του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Η αποδέσμευση κεφαλαίων στο πλαίσιο του Ταμείου πραγματοποιείται επί τη βάσει πραγματικής προόδου των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων».

«Μπλόκο»

Με άλλα λόγια, η εκταμίευση των κονδυλίων εξαρτάται από την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών οροσήμων και στόχων, όπως αυτοί καθορίζονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Κανονισμός, άρθρο 24), ενώ σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κείμενο «Ως ορόσημα νοούνται τα ποιοτικά και ως στόχοι τα ποσοτικά μέτρα προόδου των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, τα οποία οφείλουν να είναι σαφή, ακριβή και ρεαλιστικά και τα οποία περιλαμβάνονται στο Σχέδιο».

Είναι γεγονός ότι σε αντίθεση με τις μνημονιακές περιόδους (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία), σε αυτήν την φάση, η «ιδιοκτησία» του όποιου  μεταρρυθμιστικού προγράμματος ανήκει στην εκάστοτε κυβέρνηση, το οποίο όμως θα πρέπει να λάβει την έγκριση της Ε. Ε. Η Κομισιόν με την σειρά της θα είναι σε θέση να «μπλοκάρει» κάποια κονδύλια και να σταματάει την πορεία των επενδύσεων.

Έτσι, σε περίπτωση που, μετά την αξιολόγηση που αναφέρεται στην παράγραφο 5, η Επιτροπή διαπιστώσει ότι τα ορόσημα και οι στόχοι που καθορίζονται στην εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου που αναφέρεται στο άρθρο 20 παράγραφος 1 δεν έχουν εκπληρωθεί ικανοποιητικά, αναστέλλεται η καταβολή του συνόλου ή μέρους της χρηματοδοτικής συνεισφοράς και, κατά περίπτωση, του δανείου. Με άλλα λόγια, εφόσον η Κομισιόν δεν επιθυμεί να τεθεί σε ισχύ κάποια ελληνική νομοθεσία που θα συνδέεται με τους ευρωπαϊκούς πόρους, τότε σταματά την χρηματοδότηση.

Επιστροφή κονδυλίων

Δεν υπάρχει μόνο ο παραπάνω κίνδυνος, αλλά και εκείνος της επιστροφής χρημάτων από κάποια χώρα, εφόσον καταργηθεί κάποιος νόμος ενός κράτους, ο οποίος συνδέθηκε με το Ταμείο. Ας δούμε όμως ένα ελληνικό παράδειγμα. Ο υπουργός Εργασίας κ. Κωστής Χατζηδάκης έχει προαναγγείλει μια σειρά εργασιακών αλλαγών, η οποία έχει προκαλέσει τις πολύ μεγάλες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, οι οποίες μάλιστα αναμένεται να κλιμακωθούν μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα. Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει συνδέσει την συγκεκριμένη μεταρρύθμιση με την πορεία του ευρωπαϊκού ταμείου.

Τι θα συμβεί λοιπόν αν μια επόμενη κυβέρνηση αποφασίσει να καταργήσει κάποιον νόμο της ΝΔ, ο οποίος συνδέεται με τα κονδύλια; Σύμφωνα με σημεία του Κανονισμού του Ταμείου, πιθανή ακύρωση νομοθεσίας που θα έχει ψηφιστεί από τη Βουλή, δύναται να επιφέρει και επιστροφή ποσών / δόσεων που έχουν καταβληθεί στην χώρα (άρθρο 24 παρ 6 του Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης).

Είναι φανερό λοιπόν πως μια κυβέρνηση μπορεί να εκμεταλλευτεί το Ταμείο και να περάσει μια σειρά νομοθετήματα, τα οποία θα είναι πολύ δύσκολο να «ξηλωθούν» για τα επόμενα 5,5 χρόνια. Κι αυτό, καθώς η Ε.Ε. θα είναι σε θέση να ζητά την επιστροφή χρημάτων.

Φυσικά, δε θα μπορούσε να λείπει από την πρακτική ο έλεγχος για όλα τα παραπάνω. Και πάλι βάσει του συγκεκριμένου κανονισμού τόσο τα έργα που θα χρηματοδοτούνται από το Ταμείο όσο και η νομοθεσία που θα «απελευθερώνει» τις δόσεις θα υπόκειται στον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Όπως αναφέρεται στο κείμενο του Φεβρουαρίου, η παρακολούθηση όλων των παραπάνω θα πραγματοποιείται δύο φορές κάθε χρόνο.