Πού το πάει ο Μπάιντεν;

Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Αμερικανό Πρόεδρο είναι μια πράξη μεγίστης συμβολικής σημασίας πέραν των πολιτικών συνεπειών της για τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Και επειδή προέρχεται από τον ηγέτη της ισχυρότερης χώρας του κόσμου δεν πρέπει να αποδοθεί μόνο στις προεκλογικές υποσχέσεις προς το αρμενικό λόμπυ ή τις προσωπικές σχέσεις του Προέδρου με την αμερικανό-αρμενική κοινότητα.

Οι Αμερικανοί Πρόεδροι δεν κινούνται συναισθηματικά ή παρορμητικά. Επίσης, παρά τον επετειακό χαρακτήρα της, αφού έγινε με αφορμή την 106η επέτειο της γενοκτονίας, θα καταγραφεί ως μια πράξη των πρώτων 100 ημερών της διακυβέρνησης Μπάιντεν. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι είχε σχεδιασθεί να συμπεριληφθεί στο “πακέτο” των πρώτων ενεργειών της που περιλαμβάνουν το τεραστίων διαστάσεων αναπτυξιακό πρόγραμμα για την ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας μετά τον κορωνοϊό, τα μέτρα για την κλιματική αλλαγή και την προσπάθεια επαναπροσέγγισης με το Ιράν. Είναι επίσης προφανές ότι το επιτελείο του Λευκού Οίκου τη σχεδίασε συνυπολογίζοντας την αντίδραση της Τουρκίας. Ποια είναι η εξήγηση γι’αυτό;

Η εξήγηση θα πρέπει να αναζητηθεί σε μια άλλη μεγάλη προτεραιότητα της προεδρίας Μπάιντεν: τη διαμόρφωση μιας συμμαχίας δημοκρατιών που αποτελεί κορυφαία προεκλογική εξαγγελία του Αμερικανού Προέδρου. Η επιδίωξη αυτή δεν είναι απλώς βερμπαλιστική. Οι Δημοκρατικοί επανήλθαν στην εξουσία μετά από μια τετραετία Τραμπ που επεχείρησε να αλλοιώσει τις θεμελιώδεις αρχές του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Η πολιορκία του Καπιτωλίου λίγες μόνο μέρες πριν την ορκωμοσία Μπάιντεν το επιβεβαίωσε με δραματικό τρόπο. Η επίθεση στην αμερικανική δημοκρατία, όπως έχει αποδειχθεί από τις έρευνες που έχουν διεξαχθεί, έγινε και από εξωγενείς παράγοντες, όπως η Ρωσία ενδεχομένως και η Κίνα. Οι δύο αυτές δυνάμεις, αυταρχικές η καθεμία με το δικό της τρόπο, επιδιώκουν την ανατροπή αυτού που αποκαλείται “αξιακό διεθνές σύστημα” που φέρει τη σφραγίδα των ΗΠΑ αφού με τη δική τους πρωτοκαθεδρία επεκράτησε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο φυσικός σύμμαχος των ΗΠΑ σ’ αυτό το σύστημα αλλά η Κίνα και η Ρωσία είναι απέξω και με διάφορους τρόπους επιχειρούν να το υπονομεύσουν. Η Ρωσία απειλώντας την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας για παράδειγμα, η Κίνα με οικονομική διείσδυση και πολιτική επιρροή σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, όπως η Αφρική, τα Βαλκάνια, η Λατινική Αμερική και με απόπειρες αύξησης της επιρροής της σε μεγάλες δυτικές χώρες, όπως η Αυστραλία. Αν οι ΗΠΑ χάσουν αυτόν τον πόλεμο, η ηγεμονία τους θα χαθεί. Και μαζί μ’ αυτήν θα απειληθεί το αξιακό δυτικό σύστημα. Άλλωστε, είναι γνωστή η στήριξη που προσφέρει η Ρωσία σε ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη.

Και η Τουρκία μέσα σ’ όλα αυτά; Η Τουρκία αποτελεί ένα παράδοξο: με τον αυξανόμενο αυταρχισμό των τελευταίων ετών απομακρύνεται από τις δυτικές αξίες αλλά ταυτόχρονα δεν παύει να είναι θεσμικά μέρος του δυτικού συστήματος ως χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ. Αυτό την καθιστά επικίνδυνη και οι ΗΠΑ θέλησαν με την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας, την έξωσή της από το πρόγραμμα των F-35, τις κυρώσεις σε στελέχη της αμυντικής της βιομηχανίας να στείλουν ένα πολύ ισχυρό μήνυμα ότι η Αγκυρα πρέπει να επιλέξει στρατόπεδο, διαφορετικά θα υποστεί τις συνέπειες.