Το «μετέωρο βήμα» του Ηνωμένου Βασιλείου προς τη διάλυσή του

Το νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκοτίας μπορεί να περιμένει, καθώς τώρα προτεραιότητα έχει να βγει οριστικά ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο από το τούνελ της πανδημίας, δήλωσε η Νίκολα Στέρτζον, πρωθυπουργός της Σκοτίας και ηγέτης του εθνικιστικού κόμματος SNP.

Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι ο στόχος εγκαταλείπεται. Αντιθέτως, στόχος της Στέρτζον και του κόμματός της είναι οι εκλογές για την τοπική βουλή που θα διεξαχθούν την ερχόμενη Πέμπτη, 6 Μαΐου, να αποτελέσουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα υπέρ της ανεξαρτησίας, με αποδέκτη πρωτίστως το Λονδίνο και, δευτερευόντως, τις Βρυξέλλες.

Με άλλα λόγια: Μια διευρυμένη πλειοψηφία για το SNP θα μεταφραστεί ως ψήφος εμπιστοσύνης προς το αίτημα για τη διοργάνωση νέου δημοψηφίσματος, ως το τέλος του 2023, το οποίο θα διορθώσει την «ανορθογραφία» του πρώτου, που διεξήχθη το 2014 και απέρριψε το σχετικό αίτημα καθαρά, με 55,3% «όχι» έναντι 44,7% «ναι».

Το Brexit τα άλλαξε όλα

Τότε, άλλωστε, ήταν μια άλλη εποχή. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούσε μέλος της ΕΕ και δεν είχε ακόμη διεξαχθεί το δημοψήφισμα του 2016 που αποφάσισε το «διαζύγιο». Σήμερα, τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Το Brexit είναι γεγονός, έστω και παρά τη θέληση τόσο των Σκοτσέζων όσο και των Ουαλών και Βορειοϊρλανδών, που τάχθηκαν υπέρ της παραμονής της χώρας στην ΕΕ.

Όπως, λοιπόν, πιστεύουν οι Σκοτσέζοι εθνικιστές, η εξέλιξη αυτή είναι ικανή να αλλάξει τη γνώμη των συμπατριωτών τους – ή τουλάχιστον τόσων ώστε να αντιστραφεί το αποτέλεσμα σε ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Οι δημοσκοπήσεις, μάλιστα, δείχνουν να τους δικαιώνουν – ενώ η άρνηση του Μπόρις Τζόνσον να δεχθεί το αίτημά τους αποκαλύπτει ότι πραγματικά φοβάται την αναμέτρηση.

Η αλήθεια είναι ότι οι πάντες, πλέον, έχουν αρχίσει να σκέφτονται σοβαρά το σενάριο της διάσπασης του Ηνωμένου Βασιλείου και τις συνέπειές του. Όσο κι αν δεν το παραδέχονται δημοσίως, γνωρίζουν ότι αναπόφευκτα, αργά ή γρήγορα, θα έρθει η ώρα του «ποιος, ποιον».

Οι ενδείξεις, άλλωστε, ότι κάτι αλλάζει έρχονται όχι μόνο από τη Σκοτία και την Στέρτζον, αλλά και από τη Βόρειο Ιρλανδία, όπου οι μνήμες του εμφυλίου έχουν ξαναζωντανέψει το τελευταίο διάστημα. Τα δύσκολα είναι μπροστά και τα επιτελεία όλων καταστρώνουν τα σχέδιά τους.

Η εμπειρία της Καταλονίας

Πώς θα αντιδράσει το Λονδίνο στην περίπτωση που το Εδιμβούργο και η κυβέρνησή του αποφασίσουν να κινηθούν μονομερώς; Ό,τι και η Μαδρίτη απέναντι στη Βαρκελώνη το 2017 ή με πιο διαλλακτικό και έξυπνο τρόπο; Και αν επιλέξουν το δεύτερο και ένα «βελούδινο διαζύγιο», τι θα γίνει με τη μοιρασιά της κοινής περιουσίας – όπως, για παράδειγμα, τα κοιτάσματα της Βόρειας Θάλασσας;

Όσο για τις Βρυξέλλες και τους πρώην εταίρους της Βρετανίας στην ΕΕ, τι θα πράξουν; Θα στηρίξουν άραγε τον Τζόνσον (ή όποιον τον έχει διαδεχθεί ως τότε) όπως έκαναν με την κυβέρνηση της Ισπανίας απέναντι στους Καταλανούς ή θα ανοίξουν λογαριασμούς με τους «αποστάτες», ευελπιστώντας να τους δεχθούν σύντομα στους κόλπους της ΕΕ;

Το διακύβευμα είναι μεγάλο και τα σενάρια αρκετά – ανάμεσά τους και ορισμένα πολύ επικίνδυνα. Διότι ακόμη και εάν στην περίπτωση της Σκοτίας τα πράγματα κυλήσουν ειρηνικά, ποιος εγγυάται ότι το ίδιο θα συμβεί στη Βόρειο Ιρλανδία, όπου οι παραστρατιωτικές οργανώσεις εκατέρωθεν είναι με το δάχτυλο στη σκανδάλη;

Ιδού, για του λόγου το αληθές, πως περιέγραφε την κατάσταση που διαμορφώνεται το περιοδικό The Economist, στο τεύχος της 17^ης Απριλίου – κάνοντας πρώτα μια σύντομη αλλά εξαιρετικά χρήσιμη ιστορική αναδρομή.

Ένδοξο παρελθόν, αβέβαιο μέλλον

«Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν γεννήθηκε μέσα στη δόξα. Η αγγλική κατάκτηση της Ιρλανδίας τον 17^ο αιώνα ήταν βίαιη (…) Η κατάκτηση της Σκοτίας τον 18^ο αιώνα ήταν πιο πραγματιστική (…) Όμως, η Ένωση που προέκυψε ως αποτέλεσμα ήταν κάτι παραπάνω από το άθροισμα των επιμέρους τμημάτων της: Αποτέλεσε τη μήτρα μιας πνευματικής και επιστημονικής επανάστασης, με έδρα τόσο το Εδιμβούργο όσο και το Λονδίνο. Μια βιομηχανική επανάσταση η οποία προέκυψε από τις προηγούμενες, πλουτίζοντας τόσο τη Γλασκόβη όσο και το Μάντσεστερ και το Λίβερπουλ. Μια αυτοκρατορία που οικοδομήθηκε τόσο από τους Σκοτσέζους όσο και από τους Άγγλους. Και μια στρατιωτική ισχύ η οποία συνέβαλε ώστε ο κόσμος να σωθεί από τον φασισμό».

Και συνέχιζε το άρθρο, αναφορικά με το τι συμβαίνει σήμερα: «Αυτή η Ένωση είναι πλέον πιο αδύναμη παρά ποτέ στη σύγχρονη ιστορία. Οι αιτίες είναι πολλές, όμως το Brexit είναι η πιο σημαντική. Οι πολιτικοί ηγέτες στο Λονδίνο, το Εδιμβούργο και το Μπέλφαστ έθεσαν σε κίνδυνο τη χώρα τους με τον τρόπο που διαχειρίστηκαν την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Το φορτίο είναι βαρύ…