Η πανδημία ως ευκαιρία αναβάθμισης του ευρωπαϊκού τουριστικού κλάδου
Εχοντας υποστεί μεγάλες απώλειες από τους μειωμένους τζίρους των επιχειρήσεων ορισμένες χώρες προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τα κεφάλαια ανάκαμψης της ΕΕ για να απομακρυνθούν από τη αγορά μαζικού τουρισμού
Το 1910, αφού αποφάσισε ότι η πρωτεύουσά του δεν διέθετε κατάλληλα καταλύματα για την υψηλή κοινωνία της Ευρώπης, ο βασιλιάς Αλφόνσος XIII προώθησε το άνοιγμα του Madrid Ritz, του πρώτου πολυτελούς ξενοδοχείου της Ισπανίας.
Τον περασμένο μήνα, καθώς η Ισπανία και η νότια Ευρώπη προετοιμάζονταν για τη μεταεπιδημική εποχή στον τουρισμό, το 153 δωματίων ξενοδοχείο άνοιξε ξανά τις πόρτες του μετά από ανακαίνιση τριών ετών, αξίας 100 εκατομμυρίων ευρώ. Διαθέτει τώρα γυάλινες πόρτες εισόδου ύψους 4 μέτρων, πολυελαίους δίπλα στην πισίνα και κορώνες υφασμένες στο χαλί μπροστά από κάθε δωμάτιο.
Το στοίχημα που ανέλαβε η Mandarin Oriental, διαχειριστής και συνιδιοκτήτης του ξενοδοχείου, είναι ότι το κοινό που τώρα αντιμετωπίζει το Ritz θα ταιριάζει ακόμη περισσότερο στον τουρισμό υψηλού επιπέδου παρά κατά την περίοδο πριν από την πανδημία. Είναι μια υπόθεση που κερδίζει έδαφος καθώς η Ευρώπη ετοιμάζεται να ανοίξει ξανά την τουριστική της αγορά, με το Ηνωμένο Βασίλειο να καθορίζει νέους κανόνες για ταξίδια αυτή την εβδομάδα και η ΕΕ να αναπτύσσει σχέδια για να ανοίξει από τον επόμενο μήνα.
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν ο Covid άλλαξε τον τουρισμό για πάντα.
«Οι επισκέπτες είναι ανυπόμονοι να αρχίσουν να ταξιδεύουν ξανά», λέει ο Γκρεγκ Λίντελ, γενικός διευθυντής του Madrid Ritz, όπου τα δωμάτια μπορούν να κοστίσουν έως και 15.000 ευρώ τη βραδιά. «Βλέπουμε ένα μοτίβο ισχυρής ζήτησης». Η αυξημένη προσφορά πολυτελών ξενοδοχείων στη Μαδρίτη – το πρώτο Four Seasons της Ισπανίας άνοιξε κοντά στο Ritz το 2020 – «θα επιτρέψει στην πόλη να ανταγωνιστεί όλους τους γνωστούς προορισμούς στην Ευρώπη», προσθέτει.
Είναι μέρος μιας αλλαγής από τις χώρες της Νότιας Ευρώπης να μετακινηθούν σε πιο προσοδοφόρες τουριστικές δραστηριότητες καθώς αυξάνονται οι αμφιβολίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του μοντέλου της μαζικής αγοράς. Ορισμένοι χρησιμοποιούν πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ ύψους 750 δισ. ευρώ για να στηρίξουν τη μετάβαση.
«Κινούμαστε από ένα μοντέλο “όσο περισσότεροι τουρίστες, τόσο καλύτερο” σε ένα με υψηλότερες δαπάνες, περισσότερες νύχτες και premium τουρίστες», λέει ο Reyes Maroto, υπουργός Τουρισμού της Ισπανίας. «Ο τομέας και η κυβέρνηση πρόκειται να χρησιμοποιήσουν το ταμείο της ΕΕ για να προωθήσουν αυτήν την αλλαγή. . . Πρέπει να βελτιώσουμε την προσφορά των διακοπών μας, ώστε οι ταξιδιώτες να ανακαλύπτουν προϊόντα πέρα από τις υπέροχες παραλίες μας».
Παρόλο που κανείς δεν υπονοεί κάποιο επικείμενο «θάνατο» των διακοπών στην παραλία – που κυμαίνεται από all-inclusive προσφορές σε μεγάλα παραθαλάσσια ξενοδοχεία έως ανεξάρτητες διαμονές σε βίλες ή άλλους τύπους καταλυμάτων – η βιομηχανία είναι όλο και πιο ξεκάθαρη ότι η ανάπτυξη μετά την πανδημία είναι πιθανό να προέλθει από κάπου αλλού.
Ο Alan French, διευθύνων σύμβουλος του ταξιδιωτικού πρακτορείου Thomas Cook – μια διαδικτυακή εταιρία από τότε που κατέρρευσε η φυσική της παρουσία το 2019 – λέει ότι οι άνθρωποι “ενδιαφέρονται πλέον να κάνουν βιωματικές διακοπές κάθε δύο ή τρία χρόνια από το ετήσιοταξίδι ηλιοθεραπείας». Η ομάδα του στοχεύει “όχι μόνο διακοπές στον ήλιο και την παραλία, αλλά και διακοπές που βρίσκονται σε αυτούς τους προορισμούς με περισσότερες δραστηριότητες σε αυτές”.
Είναι ένα τεράστιο ζήτημα για μια ζωτική ευρωπαϊκή βιομηχανία. Το 2019, η ήπειρος προσέλκυσε τις περισσότερες διεθνείς δαπάνες επισκεπτών από οποιαδήποτε άλλη μεγάλη παγκόσμια περιοχή, $619 δισ. , σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού, αλλά ο τομέας έχει συρρικνωθεί δραματικά ως αποτέλεσμα της κρίσης.
Οι δαπάνες από τους τουρίστες μειώθηκαν 64% το 2020 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ η συνολική συμβολή των ταξιδιών και του τουρισμού στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Ευρώπης μειώθηκε στο μισό στα $1,12 τρισεκατομμύρια. Σε ολόκληρη την ήπειρο, 3,6 εκατομμύρια εργαζόμενοι στον κλάδο έχασαν τη δουλειά τους, σχεδόν το 10% του εργατικού δυναμικού του 2019.
«Η πανδημία έχει οδηγήσει σε ανακατατάξεις στο παραδοσιακό ταξιδιωτικού επιχειρηματικόύ μοντέλο με τους διαχειριστές και τους προορισμούς να εστιάζουν σε πιο επικερδείς πελάτες», λέει ο Paul Charles, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ταξιδιωτικής συμβούλων PC Agency. «Το τρέχον μοντέλο fly and flop (πετάω και αράζω) πρέπει να προσαρμοστεί».
Το φαινόμενο Benidorm
Η πανδημία όχι μόνο αποκάλυψε την αυξημένη εξάρτηση οικονομιών όπως η Ισπανία από τον τουρισμό – αλλά και την εξάρτησή τους από ένα συγκεκριμένο είδος τουριστικής δραστηριότητας: η φτηνή πτήση και επιβίβαση που πρωτοστάτησε από τη δικτατορία του Φράνκο τη δεκαετία του 1950 και 1960, η οποία οδήγησε στην κατασκευή κατά μήκος των ευρωπαϊκών ακτών και την εμφάνιση των πολυώροφων τουριστικών πόλεων όπως το Benidorm.
Η Ισπανία προσπαθεί να ξεφύγει από αυτήν την κληρονομιά. «Αν βελτιώσουμε τους προορισμούς μας», λέει ο Maroto, «θα μας επιτρέψει να προσελκύσουμε τουρίστες καλύτερης ποιότητας που εκτιμούν τις επενδύσεις που θα κάνουμε». Η κυβέρνησή σκοπεύει να δαπανήσει 3,4 δισ. eυρώ σε πόρους ανάκαμψης της ΕΕ για τον εκσυγχρονισμό της τουριστικής υποδομής τα επόμενα τρία χρόνια – αναζητώντας περισσότερους επισκέπτες από την Ασία, περισσότερους πολιτιστικούς επισκέπτες και περισσότερους φαν που ταξιδεύουν σε τοποθεσίες ταινιών και τηλεοπτικών σειρών όπως το Game of Thrones.
Η Ισπανία απέχει πολύ από να είναι μόνη της σε τέτοιες φιλοδοξίες. Στην Ιταλία, η κυβέρνηση του Mario Draghi δήλωσε ότι θα επικεντρωθεί στη βελτίωση της βιωσιμότητας του τουριστικού τομέα της χώρας καθώς προετοιμάζεται να ανοίξει ξανά, χρησιμοποιώντας χρήματα της ΕΕ για αυτήν την προσπάθεια. Στις αρχές Απριλίου, η κυβέρνησή του απαγόρευσε την αγκυροβόληση μεγάλων κρουαζιερόπλοιων στη Βενετία, μια πρακτική που οι ακτιβιστές υποστηρίζουν από καιρό ότι είναι περιβαλλοντικά επιβλαβής για την πόλη που περιβάλεται από λιμνοθάλασσα.
Η Γαλλία, ο πιο δημοφιλής προορισμός στον κόσμο, βρίσκεται σε διαφορετική κατάσταση. Με τα δύο τρίτα των τουριστικών εσόδων της να προέρχονται από την εγχώρια αγορά, η χώρα εξαρτάται λιγότερο από τα πακέτα ηλιοθεραπείας και σέρφινγκ. Υψηλού εισοδήματος τουρίστες από ΗΠΑ και Κίνα ήταν σταθεροί πελάτες στα καταστήματα σχεδιαστών του Παρισιού και τα ξενοδοχεία τεσσάρων και πέντε αστέρων, αλλά μπορεί να χρειαστεί μια προσπάθεια για να προσεγγίσουν και πάλι μόλις υποχωρήσει η πανδημία.
Η Ελλάδα, αγαπημένη πολλών Βορειοευρωπαίων, επανεξετάζει επίσης τον εμπορικό της τουρισμό. Ο υπουργός Τουρισμού Χάρις Θεοχάρης, λέει ότι η Αθήνα δεν ενθαρρύνει πλέον τις επενδύσεις σε παραδοσιακές παραθαλάσσιες διακοπές «γιατί δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό είναι ένα μοντέλο που μπορεί να συνεχίζεται αμείωτα».
Αναμένει ότι η ζήτηση των πελατών για λιγότερο πολυπληθή ταξίδια θα παραμείνει για δύο έως τέσσερα χρόνια, προσθέτοντας ότι οι άνθρωποι θα είναι «πιο ενημερωμένοι» για θέματα υγείας και ασφάλειας για «τουλάχιστον μια γενιά». Σημειώνει ότι το πολυτελές μέρος της αγοράς ανακάμπτει γρηγορότερα από τον μαζικό τουρισμό, προσθέτοντας «σε ορισμένες περιπτώσεις είναι περισσότερο από το 2019».
Τα πολυτελή ταξίδια αντιπροσώπευαν το 21% των συνολικών τουριστικών εσόδων της Ευρώπης το 2019, σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων καταναλωτών Statista. Και ενώ επλήγη χειρότερα από τα φτηνά ταξίδια κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αναμένεται να ανακάμψει γρηγορότερα, αυξάνοντας το μερίδιό του στην τουριστική αγορά της ηπείρου.
Το Madrid Ritz αναμένει να έχει 100% πληρότητα έως το τέλος του έτους. Το Marriott, το μεγαλύτερο ξενοδοχειακό συγκρότημα στον κόσμο, λέει ότι εν μέσω μιας «αυξανόμενης ζήτησης για προστασία της ιδιωτικής ζωής», το τμήμα κατοικιών και βιλών του συνέχισε να αυξάνεται παρά την πανδημία. Σε μια περίπτωση, ένας πλούσιος πελάτης έκανε κράτηση ολόκληρου του ορόφου ενός από τα ξενοδοχεία του συγκροτήματος Ritz-Carlton.
Ένας λόγος για τη μετατόπιση, καθώς η πανδημία επιδεινώνει τις ανισότητες στο εισόδημα και τον πλούτο σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι τα υψηλότερα εμπόδια στα ταξίδια που αύξησαν το κόστος για τους καταναλωτές. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όποιος εγκαταλείπει τη χώρα θα πρέπει να λάβει τουλάχιστον ένα τεστ PCR, αυξάνοντας το πιθανό κόστος των διακοπών για μια οικογένεια τεσσάρων κατά περίπου 500 £, σύμφωνα με τις μέσες τιμές τεστ που συνέταξε η ABTA, το εμπορικό σώμα της ταξιδιωτικής βιομηχανίας.
Ο Gabriel Escarrer, διευθύνων σύμβουλος της Meliá Hotels International, προσθέτει ότι η πανδημία έχει επιταχύνει τη μακροπρόθεσμη μετατόπιση προς «υπερ-τμηματοποίηση της ζήτησης, για προσφορές όπως ποδηλατικός τουρισμός, περιπατητικός τουρισμός, αγροτικός τουρισμός, τροχόσπιτα κ.λπ. επίσης για ξενοδοχεία με μεγάλους εξωτερικούς χώρους».
Λέει ότι τέτοιες εξελίξεις, μαζί με μέτρα υγείας και κοινωνικές αποστάσεις, θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος ταξιδιού μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Τονίζει όμως τα οφέλη για χώρες με μεγάλους τουριστικούς τομείς.
«[Ο κλάδος] εδώ και καιρό ζητά ένα μοντέλο που να βασίζεται περισσότερο στην ποιότητα παρά στην ποσότητα, το οποίο είναι πιο βιώσιμο και οικονομικά και κοινωνικά κερδοφόρο», λέει. «Τα ξενοδοχεία τεσσάρων και πέντε αστέρων δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας και περισσότερο πλούτο, όχι μόνο για τα ξενοδοχεία αλλά και για τους προορισμούς».
Με εμβολιασμό για την παραλία
Παρά την έμφαση που δίνει η βιομηχανία στον τουρισμό υψηλού επιπέδου, τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και η ΕΕ εργάζονται εντατικά για την προετοιμασία μιας μεγάλης κλίμακας επιστροφής στα διασυνοριακά ταξίδια στην Ευρώπη. Η αύξηση σε αριθμούς κρατήσεων σε προορισμούς που έχουν δηλώσει ότι θα καλωσορίσουν τουρίστες, όπως η Ελλάδα και η Τουρκία, υποδηλώνουν ότι υπάρχει ζήτηση για διακοπές στον ήλιο, στη θάλασσα και στην άμμο, ιδίως από γερμανούς και βρετανούς τουρίστες.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Ryanair, Michael O’Leary, δήλωσε σε συνέδριο των FT τον Απρίλιο ότι ελπίζει ότι η αεροπορική εταιρεία θα φτάσει το 80% των όγκων του 2019 μέχρι το καλοκαίρι. Τον προηγούμενο μήνα, είπε, οι αριθμοί κρατήσεων ήταν «30 τοις εκατό του φυσιολογικού και δείχνουν τάσεις προς τη σωστή κατεύθυνση».
Ο διαχειριστής πακέτων και αεροπορική εταιρεία Jet2 αναφέρουν ότι οι κρατήσεις αυξήθηκαν έως και τρεις φορές όταν η Κύπρος, η Ελλάδα και η Τουρκία ανακοίνωσαν σχέδια τον Μάρτιο να ανοίξουν για το καλοκαίρι.
«Οι άνθρωποι στο βόρειο ημισφαίριο της Ευρώπης είναι διψασμένοι για ήλιο και χαλάρωση», λέει ο Fritz Joussen, διευθύνων σύμβουλος της Tui, της μεγαλύτερης ταξιδιωτικής επιχείρησης της Ευρώπης, ο οποίος επαίνεσε την απόφαση της Ελλάδας να καλωσορίσει τους εμβολιασμένους τουρίστες από τις 14 Μαΐου ως «πολύ έξυπνη κίνηση».
Ο Mark Tanzer, διευθύνων σύμβουλος της ABTA, υποστηρίζει ότι τα ταξίδια για ήλιο, θάλασσα και άμμο εξακολουθούν να έχουν αφοσιωμένο κοινό: «Είναι ηλιόλουστα, είναι σε εξωτερικούς χώρους και έχουν καλή αξία και δεν νομίζω ότι τίποτα [που προκύπτει] από τον Covid θα αλλάξει αυτά τα γεγονότα. Θα υπάρξει ζήτηση. ”
Προσθέτει ότι η στόχευση των ταξιδιωτών που πραγματοποιούν υψηλότερες δαπάνες είναι «κάτι που πάντα λένε οι υπουργοί τουρισμού, αλλά αν αφαιρούσατε τη μαζική αγορά θα ήταν πολύ δυσαρεστημένοι».
Πράγματι, οι κρατήσεις για πακέτα διακοπών θα μπορούσαν να σημειώσουν περαιτέρω δραματική άνοδο. Την Παρασκευή, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αναμένεται να αποκαλύψει έναν αρχικό κατάλογο χωρών που θεωρούνται ασφαλείς για ταξίδια, εφόσον πραγματοποιηθεί μία δοκιμή PCR εντός δύο ημερών από την επιστροφή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία σχεδιάζει να ξανανοίξει τον τουρισμό εκτός ΕΕ, εργάζεται σε ένα σχέδιο «ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού», για να παρέχει τυποποιημένη απόδειξη των αποτελεσμάτων των δοκιμών, των εμβολιασμών και των προηγούμενων λοιμώξεων.
Ο Richard Clarke, ένας αναλυτής ξενοδοχείων και αναψυχής στο Bernstein, προειδοποιεί ότι οι αριθμοί μπορεί να είναι «πολύ δύσκολο να ερμηνευτούν» και πολλές πρόσφατα αναφερθείσες αυξήσεις στη ζήτηση για διακοπές προέρχονται από συγκριτικά χαμηλά επίπεδα.
Ο βασικός καθοριστικός παράγοντας για το άνοιγμα των ταξιδιών παραμένει το ποσοστό εμβολιασμού τόσο στις χώρες προέλευσης όσο και στις χώρες προορισμού. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen έχει μετακινήσει την ημερομηνία κατά την οποία το 70% του ενήλικου πληθυσμού της ΕΕ θα έχει εμβολιαστεί από τον Σεπτέμβριο σε Ιούλιο. Προς το παρόν, το ποσοστό στο σύνολο των ενηλίκων με τουλάχιστον μία δόση είναι μόλις 31 τοις εκατό, σε σύγκριση με το 66 τοις εκατό στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Άλλοι παράγοντες θα διαδραματίσουν επίσης σημαντικούς ρόλους στη διαμόρφωση της κλίμακας του τουρισμού φέτος. Το ένα είναι επιδημιολογικό. Η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία χαλαρώνουν επί του παρόντος τους εγχώριους περιορισμούς Covid. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναθέρμανση των μολύνσεων, η οποία στην περίπτωση της Γαλλίας είναι ήδη υψηλή. Νέες παραλλαγές κορωνοϊού, όπως τα στελέχη που εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στη Βραζιλία, την Ινδία και τη Νότια Αφρική, αποτελούν επίμονη απειλή. Δεν υπάρχει επίσης εγγύηση ότι οι προσεγγίσεις ΕΕ και ΗΒ θα διευκολύνουν τις ταξιδιωτικές ανησυχίες.
Οι διαχειριστές έχουν προειδοποιήσει για ένα «καλοκαίρι χάους», καθώς διάφορες κυβερνήσεις εφαρμόζουν διαφορετικούς κανόνες πριν από οποιοδήποτε νέο σύστημα της ΕΕ, από την ετοιμότητα της Ελλάδας να δεχτεί έντυπη απόδειξη εμβολιασμού έως την επιμονή της Πορτογαλίας σε ψηφιακό πιστοποιητικό με κωδικό QR. Ένας ανώτερος ταξιδιωτικός υπάλληλος του Ηνωμένου Βασιλείου λέει ότι έχει προειδοποιηθεί από αξιωματικούς της συνοριοφυλακής ότι εάν τα ταξίδια αυξηθούν, οι χρόνοι αναμονής σε μεγάλα αεροδρόμια – που έχει ήδη αναφερθεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν τις έξι ώρες – θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγαλύτεροι κατά τον έλεγχο των εγγράφων.
Κλιματικές ανησυχίες
Ακόμα και καθώς το τραύμα της πανδημίας εξασθενεί, οι πιέσεις είναι πιθανό να αυξηθούν στην παραδοσιακή αγορά μαζικού τουρισμού.
«Θα υπάρξει μια πρώτη φάση όπου υπάρχει τόσο μεγάλη αποθημένη ζήτηση και απογοήτευση που θα δούμε πολλούς ανθρώπους να ξοδεύουν πολλά χρήματα σε ξενοδοχεία και εστιατόρια», λέει ο Jean-François Rial, ταξιδιωτικός πράκτορας που διευθύνει ένα ομάδα που προωθεί το Παρίσι ως τουριστικό προορισμό. Προβλέπει ένα δεύτερο στάδιο στο οποίο η «οικολογική ατζέντα θα επανέλθει στο προσκήνιο, ειδικά για τους νεότερους ταξιδιώτες» καθώς η βιομηχανία προσπαθεί να μετατοπίσει την εστίασή της μακριά από πανύψηλα παραλιακά ξενοδοχεία και χτισμένες ακτές. «Πρέπει να προσπαθήσουμε να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να κάνουν μεγαλύτερα ταξίδια και να επισκέπτονται μέρη που είναι εκτός τψν συνηθισμένων ατραπών».
Πράγματι, το σχέδιο στόχων της ΕΕ για το κλίμα – το οποίο επιδιώκει να μειώσει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 – δεν είναι εύκολα συμβατό με διαλείμματα πόλης (city breaks) της τελευταίας στιγμής ή φτηνές πτήσεις που διασχίζουν την ήπειρο. «Πρέπει να είμαστε πιο βιώσιμοι και να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να προσελκύσουμε περισσότερους ευημερωμένους επισκέπτες στο μέλλον», λέει η Rita Marques, υπουργός Τουρισμού της Πορτογαλίας.
Η VistaJet, μία από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές αεροπορικές επιχειρήσεις, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι στόχευε στην επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα υιοθετώντας νέα αεροσκάφη και τεχνητή νοημοσύνη για τη καλύτερη διαχείριση του στόλου της έως το 2025 – 25 χρόνια πριν από τους τρέχοντες στόχους της βιομηχανίας. Ο αντίκτυπος γίνεται αισθητός και στα συμβατικά θέρετρα. Η Azora, Ευρωπαίος επενδυτής ακινήτων, αγόρασε πρόσφατα ένα ισπανικό θέρετρο στη Costa Brava, όπου σκοπεύει να επενδύσει περίπου 40 εκατομμύρια ευρώ για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης της περιοχής, να επεκτείνει τις αθλητικές εγκαταστάσεις και να δημιουργήσει μια περιοχή «glamping» (glamorous camping) με 125 μπανγκαλόου και 62 σκηνές.
Ο Escarrer της Meliá Hotels λέει ότι ο στόχος εκπομπών 2030 «δεν αντιπροσωπεύει απαραίτητα, από μόνος του, το τέλος του τουρισμού χαμηλού κόστους», προσθέτοντας ότι η επένδυση του ομίλου του ύψους 25 εκατομμυρίων ευρώ στην ενεργειακή απόδοση τα τελευταία πέντε χρόνια έχει μειώσει το κόστος. Αλλά αναγνωρίζει ότι ο Covid θα αφήσει ένα σημάδι στον κλάδο για πολλά ακόμη χρόνια.
Η βιομηχανία είναι πιθανό να είναι πιο κατακερματισμένη, πιο ενημερωμένη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος και, σε πολλές περιπτώσεις, πιο ακριβή. Είναι μια αλλαγή, λέει, «προς ένα πιο ψηφιακό και βιώσιμο μοντέλο τουρισμού, το οποίο έχει απελευθερώσει η πανδημία».
Τα «ήξεις, αφήξεις» Πάουελ και οι παλινωδίες της Fed
Η ιδιαίτερα αντιδραστική πολιτική προσέγγιση της κεντρικής τράπεζας των τελευταίων ετών ενισχύει τη χρηματοπιστωτική αστάθεια
Πώς ο Πάουελ έκλεψε τα... Χριστούγεννα
Η προφανής χαλάρωση της Fed αναφορικά με τις περαιτέρω μειώσεις των επιτοκίων έχει κάτσει άσχημα στις αγορές
«Τι επιλογή έχουν;»: Οι CEO της Αμερικής προσκυνούν τον Ντόναλντ Τραμπ
Ακόμη και οι εταιρικοί αντίπαλοι του εκλεγμένου προέδρου σπεύδουν να τον αγκαλιάσουν στο Mar-a-Lago
Η εκπληκτική επιτυχία των προγραμμάτων διάσωσης της Ευρωζώνης - Το παράδειγμα της Ελλάδας
Καθώς το κόστος δανεισμού της Ελλάδας πέφτει στα γαλλικά επίπεδα, η «περιφέρεια» του μπλοκ δείχνει την αξία της σταθερής μεταρρύθμισης
Τα οφέλη και τα όρια των ιδιωτικοποιήσεων
Μπορούμε να αντλήσουμε σημαντικά διδάγματα από την ποικίλη εμπειρία του Ηνωμένου Βασιλείου