Αυξάνονται τα «πράσινα» έσοδα από τους… μαύρους ρύπους

Εντυπωσιακές καταγράφονται οι επιδόσεις των δικαιωμάτων εκπομπών CO2, που για πρώτη φορά στην ιστορία του ευρωπαϊκού Χρηματιστηρίου Ρύπων ξεπέρασαν την Παρασκευή τα 51 ευρώ ανά τόνο. Μάλιστα, όπως προβλέπουν διεθνείς αναλυτές, η τάση αύξησης των τιμών δεν πρόκειται να αντιστραφεί, αλλά αντιθέτως θα ενταθεί, εξαιτίας και των αυστηρότερων κλιματικών στόχων περιορισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2030, αλλά και του νέου φιλόδοξου ευρωπαϊκού κλιματικού νόμου που δρομολογείται από την Κομισιόν. Πάντως, στο ράλι των τιμών που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα συνέβαλαν οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, οι οποίες αποδύονται σε αγώνα δρόμου προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους σε δικαιώματα, αν και, όπως σημειώνουν όσοι παρακολουθούν στενά την χρηματιστηριακή αγορά ρύπων, δεν έλειψαν και οι… επιδρομές hedge funds.

Σε κάθε περίπτωση, το ράλι των τιμών έχει δύο αναγνώσεις. Στην Ελλάδα οι μεγάλοι χαμένοι είναι οι ρυπογόνοι λιγνιτικοί σταθμοί της ΔΕΗ, οι πετρελαϊκές μονάδες των νησιών, αλλά και οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο. Οι μονάδες με καύσιμο λιγνίτη εκπέμπουν κατά μέσο όρο περίπου 1,6 τόνους CO2 ανά παραγόμενη MWh (μεγαβατώρα), οι πετρελαϊκές περίπου 0,81 τόνους και το ένα τέταρτο των λιγνιτικών εκπομπών, οι μονάδες φυσικού αερίου. Με άλλα λόγια, με βάση τις σημερινές τιμές δικαιωμάτων μία λιγνιτική μεγαβατώρα φτάνει τα 80 ευρώ, χωρίς τα έξτρα βάρη εξορύξεων, μισθοδοσίας κλπ.

Έτσι εξηγείται και η σπουδή της ΔΕΗ να περιορίσει την έκθεσή της στις διακυμάνσεις των τιμών δικαιωμάτων, ανακοινώνοντας πρόωρη απολιγνιτοποίηση, τρία χρόνια νωρίτερα, δηλαδή το 2025, με αλλαγή καυσίμου στην υπό κατασκευή λιγνιτική μονάδα «Πτολεμαΐδα V». Πάντως, έως σήμερα οι αυξήσεις στις τιμές CO2 δεν έχουν ενεργοποιήσει τη σχετική ρήτρα στα τιμολόγια ρεύματος.

Ουδέν κακόν αμιγές καλού…

Πέρα όμως από τις αρνητικές επιπτώσεις, τα ρεκόρ στις τιμές των ρύπων έχουν και θετική ανάγνωση. Κι αυτό διότι τα έσοδα από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων …ανεφοδιάζουν σε ποσοστό 78% τον ΕΛΑΠΕ (δηλαδή τον Ειδικό Λογαριασμό από τον οποίο αποζημιώνονται οι παραγωγοί ενέργειας από ΑΠΕ), ενώ ένα 16,5% κατευθύνεται για την επιδότηση των ενεργοβόρων βιομηχανιών, προκειμένου να μην …μεταναστεύουν εκτός ΕΕ (Carbon Leakage – Διαρροή Ανθρακα). Επίσης, το 3,5% των πόρων, για πρώτη φορά, όπως αποφασίστηκε από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ τον Δεκέμβριο του 2020, διατίθεται για τη στήριξη της ηλεκτροκίνησης, 1% στον ΟΦΥΠΕΚΑ (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) και μόλις 1% στις λιγνιτικές περιοχές.

Μάλιστα, το ποσό που συγκεντρώνεται δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο. Πριν από περίπου έναν μήνα, όταν ακόμη οι τιμές CO2 δεν είχαν ακόμη σκαρφαλώσει στα 50 ευρώ/τόνο, ο Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης (ΔΑΠΕΕΠ) αναθεώρησε τις προβλέψεις του για την εξέλιξη των τιμών CO2 προσδιορίζοντας τη μεσοσταθμική τιμή για το 2021 σε 37,45 ευρώ/τόνο (από 32,22 ευρώ/τόνο).

Σήμερα, που και οι πιο συντηρητικοί αναλυτές, θεωρούν ότι η μεσοσταθμική τιμή για φέτος μπορεί να ξεπεράσει και τα 44 ευρώ/τόνο, τα δημόσια έσοδα από τη δημοπράτηση των 21.052.500 δικαιωμάτων CO2 που κατανεμήθηκαν στην Ελλάδα για το 2021 αναμένεται να φτάσουν τα 926 εκατ. ευρώ. Ένα ποσό που δίνει στην κυβέρνηση περιθώριο ευελιξίας να ανακατευθύνει τους πόρους σε δραστηριότητες που εθίγησαν από την προηγούμενη κατανομή, με δεδομένο ότι ο ΕΛΑΠΕ, όπως προβλέπεται από τον ΔΑΠΕΕΠ θα είναι πλεονασματικός. Ή να ασκήσει κοινωνική πολιτική, μειώνοντας π.χ. τη χρέωση του ΕΤΜΕΑΡ στα τιμολόγια ρεύματος, έσοδο του «τροφοδοτεί» τον ΕΛΑΠΕ.

Να θυμίσουμε ότι με την τελευταία ΚΥΑ Χατζηδάκη (31/12/2020) οι λιγνιτικές περιοχές από το 6% των εσόδων περιορίστηκαν στο 1%, σε μια περίοδο μάλιστα που το σχέδιο απολιγνιτοποίησης έχει γίνει σημαία της χώρας. Έτσι, Δυτική Μακεδονία, Μεγαλόπολη και νησιά, ωφελήθηκαν μόνο κατά 5 εκατ. ευρώ (σύνολο περίπου 65 εκ ευρώ για την περίοδο 2018-2020). Με επιστροφή στο 6% οι διαθέσιμοι πόροι θα εκτοξευθούν στα 55 εκατ. ευρώ.

Πάντως, εκκρεμεί η προώθηση νέας ρύθμισης καθώς ο 4369/2016 (άρθρο 50) προσδιόριζε πώς κατανέμονται τα έσοδα από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπών για την περίοδο 2016-2020. Όπως αναφέρει στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», στέλεχος του ΥΠΕΝ, η νέα ρύθμιση είναι έτοιμη και θα περιληφθεί στο επόμενο νομοσχέδιο που θα εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, σε αυτή θα προβλέπεται ότι η ΚΥΑ που εκδίδεται κάθε χρόνο και προσδιορίζει τα ακριβή ποσοστά εσόδων που δικαιούται η κάθε κατηγορία, στο εξής θα προωθείται ανά δεκαετία, άρα η επόμενη – που θα βγει μετά την ψήφιση της νέας ρύθμισης _ θα αφορά στην περίοδο 2021-2030.