Εργασιακό νομοσχέδιο: Τελευταίες «πινελιές» με δικλίδες προστασίας των εργαζομένων

Εντός της τρέχουσας εβδομάδας, πιθανότατα την Πέμπτη, δίδεται στη δημοσιότητα το κείμενο του εργασιακού νομοσχεδίου. Θα ακολουθήσει ένα δεκαήμερο δημόσιας διαβούλευσης, ενώ η κατάθεση και ψήφιση του από τη Βουλή προσδιορίζεται εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου του μηνός Ιουνίου.

Οι τελευταίες «πινελιές» στο νομοσχέδιο ουσιαστικά υλοποιούν τις δημόσιες διαβεβαιώσεις του υπουργού Κωστή Χατζηδάκη σύμφωνα με τις οποίες η εφαρμογή του ελαστικού ωραρίου θα προϋποθέτει την διατύπωση «αιτήματος» από την πλευρά του εργαζομένου και θα αφορά τις επιχειρήσεις όπου δεν υπάρχει συνδικαλιστική εκπροσώπηση ή δεν υπάρχει ανάλογη συμφωνία συνδικάτου επιχείρησης.

«Πρόκειται για δυνατότητα και όχι για υποχρέωση του εργαζομένου» σημειώνει ο υπουργός Εργασίας.

Συνεπώς θα προβλέπεται – κατόπιν αιτήματος του εργαζόμενου – η σύναψη «ατομικής συμφωνίας» με το εργοδότη προκειμένου να εφαρμοστεί το ελαστικό ωράριο και η παροχή της δυνατότητας τετραήμερης εβδομάδας εργασίας στον εργαζόμενο, ως αντιστάθμισμα για τις επιπλέον ώρες απασχόλησης που πραγματοποίησε σε περιόδους αιχμής.

Το άλλο σημείο – αιχμής που  προαναγγέλθηκε από τον υπουργό και υλοποιείται με το κείμενο του νομοσχεδίου αφορά την ακυρότητα της απόλυσης εργαζομένου σε περίπτωση που απολυθεί επειδή αρνήθηκε να ενταχθεί σε πρόγραμμα διευθέτησης του ωραρίου εργασίας.

Όπως σημειώνεται στον Ο.Τ. στις 29.04.2021 «διευρύνεται η προστασία σε ο, τι αφορά τους λόγους ακυρότητας της απόλυσης και σ’ αυτούς προστίθεται η διαφωνία του εργαζόμενου να ενταχθεί στο ελαστικό ωράριο». Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι το ελαστικό ωράριο εφαρμόζεται κατόπιν συμφωνίας του εργαζομένου. Πρόσφατα ο υπουργός κ. Κ. Χατζηδάκης σε δηλώσεις του ανέφερε ότι «θα είναι άκυρη η απόλυση εργαζομένου εξαιτίας της άρνησης του να δεχθεί τη διευθέτηση του ωραρίου».

Υπενθυμίζεται ότι οι διατάξεις του νομοσχεδίου έτσι όπως παρουσιάσθηκαν στους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος προβλέπουν τα εξής:

Ελαστικό ωράριο και 4ήμερο

Κατ’ ουσίαν το «διευρυμένο ωράριο» θα ρυθμίζεται μέσω της υπογραφής ατομικής συμφωνίας μεταξύ εργοδοτών και εργαζόμενων που «επιθυμούν» να ενταχθούν στην συγκεκριμένη ρύθμιση.

Το υπουργείο Εργασίας αναφέρεται σε «δυνατότητα του εργαζόμενου όχι υποχρέωση» και σε «αίτησή του» για την ένταξη σε ένα πρόγραμμα αυξομείωσης του ωραρίου του. Ωστόσο για την εφαρμογή του μέτρου και για την διασφάλιση του εργαζόμενου, απαιτείται η υπογραφή ατομικής συμφωνίας με τον εργοδότη, η οποία θα προβλέπει την αύξηση του ωραρίου, το χρονικό διάστημα ισχύος της, όπως και τον τρόπο ανταπόδοσης των επιπλέον ωρών.

Μέχρι τώρα το νομικό καθεστώς της χώρας επέτρεπε την εφαρμογή ελαστικού ωραρίου μέσω της υπογραφής συγκεκριμένης συλλογικής συμφωνίας από την αντίστοιχη συλλογική εκπροσώπηση των εργαζομένων. Με το νομοσχέδιο δίδεται η δυνατότητα να υπάρξουν «ανάλογες συμφωνίες» σε ατομικό επίπεδο. Το υπουργείο υποστηρίζει ότι αυτό θα γίνεται ηθελημένα και κατόπιν αιτήσεως του εργαζόμενου, ενώ αντιθέτως τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τα συνδικάτα σημειώνουν ότι θα επιβάλλεται από τον «ισχυρότερο εταίρο» που είναι ο εργοδότης.

Με ποιο τρόπο εφαρμόζεται – μέχρι τώρα – το διευρυμένο ωράριο: Σύμφωνα με τη ρύθμιση που ισχύει στην χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά και την ευρωπαϊκή οδηγία που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες, σε ορισμένες περιόδους του χρόνου – όταν  υπάρχουν αυξημένες ανάγκες για μια επιχείρηση –  επιτρέπεται να αυξηθούν οι ώρες εργασίας κατά 2 και να φτάσουν τις 10 ώρες ημερησίως. Σε άλλη χρονική περίοδο μειώνονται – αντιστοίχως – το ωράριο  ή παρέχονται αντίστοιχες ημέρες αδείας.

Ανάλογες συμφωνίες εφαρμόζονται στη χώρα μας σε επιχειρήσεις αναψυκτικών, κονσερβοποιίες κλπ., ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εξαιρετικά διαδεδομένη η εφαρμογή αναλόγων ωραρίων, αφού το 54% των επιχειρήσεων προσφέρουν δυνατότητα ευελιξίας στους χρόνους έναρξης και λήξης της εργασίας, ή συσσώρευση υπερωριών, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν ως άδειες για τους υπαλλήλους.

Στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας δίδεται μια ακόμη επιλογή σε ο, τι αφορά την επιστροφή του επιπλέον χρόνου που εργάσθηκε μια χρονική περίοδο ο εργαζόμενος. Αυτός ο τρόπος είναι η εφαρμογή της τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, αντί του πενθημέρου. Εναλλακτικά ο εργαζόμενος μπορεί να επιλέξει την συσσώρευση ημερών αδείας, ή  την εργασία με – αντίστοιχα – μειωμένο ωράριο για ένα χρονικό διάστημα.

Ψηφιακή κάρτα εργασίας

Ταυτοχρόνως με το νέο σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας τίθεται σε εφαρμογή η λεγόμενη «ψηφιακή κάρτα εργασίας» η οποία θα αποτελεί την ασφαλιστική δικλείδα για «προστασία του ωραρίου» και τον έλεγχο  την καταπολέμηση της «μαύρης εργασίας» και των αδήλωτων υπερωριών. Με το νέο ηλεκτρονικό σύστημα το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας θα είναι σε θέση  να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο το ωράριο ενός εργαζόμενου και την τήρησή του. Η κάρτα θα συνδέεται απ’ ευθείας – online – με το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» και, με τον τρόπο αυτό, θα καταγράφεται άμεσα και σε πραγματικό χρόνο η απασχόληση του εργαζομένου, η υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου, οι υπερεργασίες και οι υπερωρίες του.

Τηλεργασία

Το νομοσχέδιο θεσμοθετεί το λεγόμενο «δικαίωμα ηλεκτρονικής αποσύνδεσης» του απασχολούμενου. Πρόκειται για το δικαίωμα της προστασίας του ελεύθερου χρόνου και της ποιότητας ζωής των εργαζόμενων με καθεστώς τηλεργασίας. Νομοθετείται το δικαίωμα κάθε εργαζόμενου να απέχει πλήρως από την παροχή εργασίας του και την διεκπεραίωση εργασιών με τηλεφωνικό, ηλεκτρονικό ή ψηφιακό τρόπο, εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των νόμιμων αδειών του. Με τον τρόπο αυτό, προστατεύεται το κατοχυρωμένο 8ωρο, αλλά και η πενθήμερη εργασία. Ταυτοχρόνως η επιχείρηση υποχρεούται να καλύπτει το κόστος του εξοπλισμού και τη συντήρησή του για τις περιπτώσεις τηλεργασίας.

Κυριακές

Ενώ παραμένει σε ισχύ το καθεστώς της αργίας την Κυριακή, ορίζονται – επιπλέον – εξαιρέσεις από τον γενικό κανόνα. Ήδη ισχύει η εξαίρεση για την εξυπηρέτηση των καταναλωτών σε εστιατόρια, καφέ και άλλες υπηρεσίες εστίασης. Το νομοσχέδιο προσθέτει στις εξαιρέσεις αυτές και κλάδους, όπως αποθήκες, logistics, κέντρα δεδομένων, αλλά και εξωσχολικές δράσεις, μηχανογράφηση, εξετάσεις έκδοσης διπλωμάτων. Η εργασία την Κυριακή αμείβεται με προσαύξηση 75%, ενώ παρέχεται δικαίωμα να δοθεί αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης την αμέσως επόμενη εβδομάδα. Το υπουργείο Εργασίας σημειώνει χαρακτηριστικά  ότι στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία) δεν ισχύουν τις Κυριακές, αντίστοιχες με τις απαγορεύσεις που υπάρχουν στη χώρα μας.

Υπερωρίες

Αύξηση των επιτρεπόμενων υπερωριών στις 150 ώρες το χρόνο και εξίσωση σε βιομηχανία και λοιπούς κλάδους. Σήμερα είναι: 48 ώρες ανά εξάμηνο στη βιομηχανία και 120 ώρες το έτος στις μη βιομηχανικές επιχειρήσεις. Παράλληλα αυξάνεται η αμοιβή για τις υπερωρίες για τις οποίες δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες έγκρισης.  Η αμοιβή στις περιπτώσεις αυτές ορίζεται στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120% (από 80%).

Συνδικαλισμός – απεργίες

Εγγραφή συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων σε ηλεκτρονικό μητρώο. Προϋπόθεση για την κήρυξη απεργίας και για την εκλογή Διοικητικού Συμβουλίου είναι η πραγματοποίηση ψηφοφορίας μέσω ηλεκτρονικού συστήματος. Απαγορεύεται η παρεμπόδιση εργαζομένων που επιθυμούν να εργασθούν κατά τη διάρκεια της απεργίας. Παράβαση αυτής της υποχρέωσης οδηγεί στη διακοπή της απεργίας με δικαστική απόφαση. Απαραίτητη η ύπαρξη προσωπικού ασφαλείας κατά τη διάρκεια απεργίας σε ΔΕΚΟ, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ένα μίνιμουμ (33%) επίπεδο υπηρεσιών σε κλάδους κοινής ωφέλειας.

Αποζημιώσεις και Άδειες

Καταργείται η διάκριση στις αποζημιώσεις απόλυσης μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών και θεσπίζονται επιπλέον άδειες για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων.