Αγροτικό εισόδημα και ΚΑΠ

Σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη του άμεσου εισοδήματος παίζει η σταθεροποίηση του αγροτικού εισοδήματος, με άμεσες πληρωμές, καθώς και η ουσιαστική ενίσχυση των περιοχών, που χαρακτηρίζονται και αντιμετωπίζουν φυσικούς περιορισμούς. Παράλληλα, τα μέτρα της αγοράς, τα συστήματα ποιότητας της ΕΕ και τα διάφορα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, που συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας, διαδραματίζουν επίσης ρόλο στη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος, περιορίζοντας την πτωτική τάση των τιμών και βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα. Ωστόσο, παρά τα βήματα που έχουν γίνει για σταθερή και συνεχή βελτίωση, η διαφορά εισοδήματος μεταξύ γεωργικού και μη γεωργικού εισοδήματος παραμένει σημαντική.

Αυτά είναι από τα βασικά ευρήματα της αξιολόγησης του αντίκτυπου που έχει η ΚΑΠ στη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων, η οποία δημοσιεύθηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Με βάση μια εξωτερική μελέτη και μια πρόσθετη οικονομική ανάλυση, αυτή η αξιολόγηση είναι σχετίζεται με τους στόχους που καθορίζονται στη στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο πιάτο» («Farm to Fork»), καθώς αποτελεί και απάντηση στις προκλήσεις, που έχει θέσει η πανδημία του κοροναϊού.

Θετικά είναι γενικότερα τα συμπεράσματα της αξιολόγησης αναφορικά με την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τη συνάφεια, τη συνοχή και την προστιθέμενη αξία της ΕΕ από τα μέτρα, που έχουν παρθεί. Ωστόσο, η αξιολόγηση εντοπίζει περιθώρια βελτίωσης για την αποτελεσματικότητα της συνδεδεμένης στήριξης από άποψη σκοπού και ανταγωνιστικότητας, προκειμένου η εισοδηματική στήριξης από τα κράτη μέλη και η χρήση των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, θα βάλουν στόχο τη σταθεροποίηση των αγροτικών αγορών.

Παράλληλα, στα ευρήματα της αξιολόγησης εξετάζεται η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της διαχείρισης των «πράσινων» πληρωμών και των κανόνων εκεί που ορίζουν τους ενεργούς αγρότες (κατ’ επάγγελμα αγρότες). Επιπλέον, η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η συνοχή της ΚΑΠ απαιτεί στενή παρακολούθηση, ιδίως σε ότι αφορά την υλοποίηση της νέας ΚΑΠ και τους στόχους που έχει θέσει η στρατηγική «Farm to Fork».

Ωστόσο, η άμεση υποστήριξη του εισοδήματος συμβάλλει σημαντικά στη σταθεροποίηση και του αγροτικού εισοδήματος, με τους δύο πυλώνες της ΚΑΠ να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Το μέσο ποσοστό στήριξης της ΚΑΠ στην ΕΕ σε ότι αφορά το γεωργικό εισόδημα είναι 36% και το μερίδιο των άμεσων πληρωμών είναι 26%.

Αποτελεσματική στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών, θεωρείται η εξωτερική σύγκλιση, ο μηχανισμός που στοχεύει στη σταδιακή προσαρμογή της εισοδηματικής στήριξης σε κάθε χώρα για να τους φέρει πιο κοντά στο μέσο επίπεδο της ΕΕ.

Από την άλλη πλευρά, η εσωτερική σύγκλιση, η οποία στοχεύει στην προσαρμογή της εισοδηματικής στήριξης σε κάθε χώρα ή περιοχή, παρουσιάζεται γενικά ως αποτελεσματική στην κατεύθυνση της μείωσης των ανισοτήτων μεταξύ των αγροτών στα κράτη μέλη.  Ωστόσο, δεν επιτεύχθηκε το ζητούμενο καθώς η εφαρμογή της εσωτερικής σύγκλισης και η μείωση των πληρωμών ήταν περιορισμένη και δεν οδήγησε σε όλες τις περιπτώσεις σε σημαντική  μείωση της συγκέντρωσης της άμεσης εισοδηματικής στήριξης συνολικά. Παρόλα αυτά,  η αναδιανεμητική πληρωμή ήταν αποτελεσματική σε ότι αφορά τις μικρές  εκμεταλλεύσεις.

Τέλος, η αξιολόγηση τονίζει ότι η στόχευση των μέτρων βελτιώθηκε στο πλαίσιο της ΚΑΠ 2014-2020, παρά το γεγονός ότι όλα εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο τα μέτρα εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη.

Να σημειωθεί ότι η ΚΑΠ 2014-20 στους γενικούς της στόχους περιλαμβάνει την βιώσιμη παραγωγή τροφίμων με έμφαση στο αγροτικό εισόδημα, την αγροτική παραγωγή και τη σταθερότητα των τιμών. Οι ειδικοί στόχοι όμως για τη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων είναι εκείνοι που σχετίζονται με τη «σταθερότητα της αγοράς», το «αγροτικό εισόδημα» και την «γεωργική ανταγωνιστικότητα».