Σήμα κινδύνου: Η ΕΕ κινδυνεύει να χάσει οριστικά τα δυτικά Βαλκάνια!

Για τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων, πολλές από τις οποίες προέκυψαν από τη βίαιη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας – Σερβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Κόσοβο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη – η προοπτική της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση (και δευτερευόντως στο ΝΑΤΟ) αντιπροσώπευε επί χρόνια ένα μεγάλο όνειρο, τόσο για τις πολιτικές ελίτ όσο και τις κοινωνίες, τουλάχιστον το μεγαλύτερο τμήμα τους.

Δεν είναι δα και μικρό πράγμα για ορισμένες από τις πιο φτωχές και βασανισμένες χώρες της Ευρώπης η ένταξη σε μια πλούσια «οικογένεια», όπως η ΕΕ – η οποία, εκτός των άλλων, θα μπορούσε να τους προσφέρει τόσο πολιτική σταθερότητα όσο και (κυρίως) πολύτιμα κονδύλια.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, αυτή η προοπτική έχει ξεθωριάσει. Όσο για την ευθύνη, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ανήκει και στις δύο πλευρές. Οι Βαλκάνιοι, για του λόγου το αληθές, δεν κατάφεραν ποτέ να ξεφύγουν από τη μέγγενη των εθνικισμών και της οικονομικής και πολιτικής διαφθοράς, με αποτέλεσμα να αποτελούν ένα διόλου ελκυστικό «πελάτη» για τους Ευρωπαίους.

Κι αυτό, για όσους γνωρίζουν, είναι ένα επιχείρημα που ακούγεται και προβάλλεται κατά κόρον στις Βρυξέλλες. Πολύ περισσότερο που στιες χώρες του πλούσιου Βορρά δεν υπάρχει διάθεση να δοθεί ουσιαστική βοήθεια και σε άλλα… φτωχαδάκια, που θα απλώσουν το χέρι στα ευρωπαϊκά Ταμεία.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ότι η πόρτα έχει κλείσει κυρίως από τα μέσα – δηλαδή από τους ίδιους τους Ευρωπαίους, οι οποίοι δεν έχουν αποφασίσει τι θα κάνουν με τα του οίκου τους, ανάμεσά τους και με την υπόθεση της περαιτέρω διεύρυνσης της ΕΕ. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, πως η τελευταία χώρα που έλαβε το σχετικό «εισιτήριο» ήταν η Κροατία το 2013 – ενώ είναι γνωστό ότι ακολούθησε η πρώτη αποχώρηση κράτους-μέλους, με το Brexit.

Πρώτα η Γαλλία, μετά η Βουλγαρία

Για του λόγου το αληθές, το 2019 ήταν η Γαλλία αυτή που μπλόκαρε τη διεύρυνση, προβάλλοντας την κατάσταση που επικρατεί στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Στην πραγματικότητα, όμως, όλοι γνώριζαν πως η στάση αυτή εντασσόταν στο «παζάρι» εντός της ΕΕ, κυρίως ανάμεσα σε Βερολίνο και Παρίσι, για την επόμενη ημέρα.
Τη σκυτάλη πήρε η Βουλγαρία, η οποία θέτει βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία, προβάλλοντας απαιτήσεις για τη γλώσσα και τα βιβλία της ιστορίας. Μάλιστα, η… μπάλα να παίρνει και την Αλβανία, η οποία από πολλούς θεωρείται πιο «έτοιμη» και, σε κάθε περίπτωση, πολύτιμη για την ΕΕ.

Επειδή, όμως, η… βαλίτσα έχει τραβήξει πολύ μακριά και έχουν μεσολαβήσει πολλές και σοβαρές κρίσεις – όπως η τρέχουσα της πανδημίας – φαίνεται πως η κατάσταση που διαμορφώνεται είναι οριακή. Κι αυτό είναι κάτι που, εκτός των άλλων, αποτυπώνεται και στο εσωτερικό έγγραφο που έλαβαν οι υπουργοί Εξωτερικών των «27» με ημερομηνία 5 Μαΐου.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters που το επικαλείται, οι αξιωματούχοι που το συνέταξαν κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και σημειώνουν, ανάμεσα στα άλλα, τα εξής: «Είναι αναγκαίο να αναγνωρίσουμε ότι, παρά τη συνεχιζόμενη προσήλωσή τους στην προοπτική της ενσωμάτωσης στην ΕΕ (…) οι λαοί της περιοχής βιώνουν ένα είδος βαθιάς απογοήτευσης αναφορικά με τη διαδικασία διεύρυνσης».

Η διπλωματία των εμβολίων

Οι συνέπειες είναι ξεκάθαρες, κατά τη γνώμη τους: «Είναι ευρύτατα αποδεκτό πλέον στα δυτικά Βαλκάνια ότι οι πιθανότητες ένταξης μειώνονται και ότι οι ευρωπαϊκές φιλοδοξίες χάνονται κάπου ανάμεσα σε ένα δαιδαλώδες πλαίσιο προαπαιτουμένων και διαδικασιών». Κι αυτό, με τη σειρά του, προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες σε χώρες που έχουν μεγάλο ενδιαφέρον στην περιοχή: Αφενός τη Ρωσία, με τους παραδοσιακούς δεσμούς και, αφετέρου, την Κίνα, που επεκτείνει διαρκώς την επιρροή της.

Τονίζουν δε ότι η στάση της ΕΕ στο ζήτημα των εμβολίων κατά της Covid-19 ενέτεινε την απομυθοποίηση της «ενωμένης Ευρώπης» στα μάτια αυτών των λαών. Είναι χαρακτηριστικό ότι Μόσχα και Πεκίνο έχουν φροντίσει να στείλουν στις χώρες της περιοχής εκατομμύρια δόσεις των εμβολίων τους, στο πλαίσιο της «διπλωματίας της Covid», κερδίζοντας τα εύσημα των κυβερνήσεων και τη συμπάθεια των κοινωνιών, που ασφαλώς θα επιδιώξουν να εξαργυρώσουν σε άλλα, πιο σημαντικά μέτωπα.
Αντιθέτως, η ΕΕ μόλις πρόσφατα ανακοίνωση την αποστολή 650.000 δόσεων από τα «δικά» της εμβόλια. Προκαλώντας, έτσι, δικαιολογημένα ειρωνικά σχόλια και αντιδράσεις.

Σενάρια φρίκης για αλλαγές συνόρων

Το ξεθώριασμα της ευρωπαϊκής προοπτικής, εκτός από τις άμεσες συνέπειες, έχει και μια ακόμη, πολύ πιο επικίνδυνη πλευρά. Η αναβίωση των εθνικισμών στην περιοχή των Βαλκανίων ενέχει τον κίνδυνο νέου γύρου συγκρούσεων – κάτι που είναι το τελευταίο που θα επιθυμούσε η Ευρώπη.

Αυτός είναι και ο λόγος που οι «27» και η Κομισιόν αντέδρασαν σφοδρά στην πρόσφατη δημοσιοποίηση ενός non paper το οποίο πρότεινε συγκεκριμένες αλλαγές συνόρων και ανταλλαγές πληθυσμών, έτσι ώστε να εκτονωθούν οι εντάσεις και να λυθεί μια και καλή ο Γόρδιος Δεσμών των εθνικών και θρησκευτικών ανταγωνισμών στην περιοχή.

Μόνο που στις Βρυξέλλες πρέπει να γνωρίζουν ότι όσο δεν κάνουν τίποτα για να φέρουν κοντά τους τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων, αυτό το σενάριο θα επανέρχεται. Εξάλλου, είναι γνωστό ότι το έχουν συζητήσει μεταξύ τους οι ηγέτες δύο εκ των χωρών που… μισιούνται πολύ – της Σερβίας και του Κοσόβου. Γιατί να μην το ξανακάνουν και να μην εμπλέξουν και άλλους;