Η επιδείνωση του Δημογραφικού απειλεί τις συντάξεις

Αμέσως μετά το νομοσχέδιο με τις αλλαγές στην αγορά εργασίας που πυροδοτούν σύγκρουση κυβέρνησης με την αντιπολίτευση, η κυβέρνηση θέλει να επισπεύσει και την κατάσταση του νομοσχεδίου για το νέο ταμείο επικουρικής ασφάλισης των νέων που θα στηριχθεί στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα.

Η μείωση των γεννήσεων και ο διπλασιασμός των ηλικιωμένων αποτελούν μια – εν δυνάμει – δημογραφική βόμβα που θέτει εν αμφιβόλω το μέλλον του ασφαλιστικού συστήματος και τη δυνατότητα παροχής εγγυημένων – σε ύψος και συνέχεια – συντάξεων. Τη δυσοίωνη αυτή πρόβλεψη κάνει η ίδια η κυβέρνηση διά του υπουργείου Εργασίας, το οποίο προβλέπει ότι το 2060 το 42% του πληθυσμού της χώρας θα είναι ηλικιωμένοι άνω των 62 ετών. Κάτι τέτοιο θα επιδεινώσει δραματικά τη «σχέση υγείας» του ασφαλιστικού, δηλαδή την αναλογία εργαζομένων – συνταξιούχων, που θα είναι ένας συνταξιούχος για έναν εργαζόμενο.

Ο κίνδυνος

Ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Πάνος Τσακλόγλου δεν σταματά να αναφέρει σε κάθε ομιλία του ότι «ο δημογραφικός κίνδυνος σε ό,τι αφορά τις συντάξεις είναι πολύ μεγάλος για να σφυρίζουμε αδιάφορα».

Μάλιστα, υπογραμμίζει ότι το 2030 η Ελλάδα θα είναι η πιο γερασμένη χώρα της Ευρώπης και με το σημερινό σύστημα της ανταπόδοσης των γενεών – οι σημερινοί εργαζόμενοι να πληρώνουν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων –, δεν θα υπάρχει μακρύ μέλλον.

Εκτιμά ότι για την άμβλυνση των επιπτώσεων του δημογραφικού προβλήματος στο ασφαλιστικό σύστημα δίδονται λύσεις μέσω της μετατροπής σε κεφαλαιοποιητικό του υφιστάμενου διανεμητικού χαρακτήρα του δεύτερου ασφαλιστικού πυλώνα – δηλαδή της επικουρικής ασφάλισης.

Πλεονέκτημα

Το νέο σύστημα για τις επικουρικές έχει ως «μεγάλο πλεονέκτημα την ελαχιστοποίηση του δημογραφικού κινδύνου για τις συντάξεις» σημειώνει.

Ενδεικτικά του δημογραφικού κινδύνου είναι τα στοιχεία που έχει καταθέσει το υπουργείο Εργασίας στη Βουλή σύμφωνα με τα οποία τα τελευταία 40 έτη (1980-2020) ο αριθμός των νέων κάτω των 25 ετών μειώθηκε κατά 35%, οι γεννήσεις μειώθηκαν κατά 44% και οι ηλικιωμένοι (άνω των 65) σχεδόν διπλασιάστηκαν (+93%). Οι γεννήσεις στην Ελλάδα από 157.000 που ήταν το 1960, μειώθηκαν σε 148.000 το 1980, σε 103.000 το 2000 και σε 84.000 το 2019.

Γίνεται φανερό ότι οι επανειλημμένες μειώσεις των συντάξεων και οι αυξήσεις των ορίων συνταξιοδότησης καθίστανται – σε βάθος χρόνου – ανενεργές, εφόσον δεν βρεθούν λύσεις στο οξυμένο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, όπως και στην απώλεια εσόδων του συστήματος, από την εκρηκτική άνοδο των ελαστικών μορφών απασχόλησης.

Η προβολή των επίσημων δημογραφικών στοιχείων της χώρας στο έτος 2070 (από τους πανεπιστημιακούς Σ. Ρομπόλη και Β. Μπέτση) δείχνει ότι υπό τις σημερινές δημογραφικές συνθήκες το εργατικό δυναμικό της Ελλάδας εκτιμάται θα διαμορφωθεί στα 3,201 εκατ. άτομα από 4,656 εκατ. άτομα, ενώ ο αριθμός των συνταξιούχων θα διαμορφωθεί στα 2,820 εκατ. από 2,494 εκατομμύρια.

Με λίγα λόγια, εκτιμάται ότι «το 2070 το εργατικό δυναμικό θα μειωθεί σε σχέση με το 2020 κατά 31%, ενώ οι συνταξιούχοι θα αυξηθούν κατά 13% σε σχέση με το 2020».

Οι αλλαγές

Τα βασικά χαρακτηριστικά της μεταρρύθμισης των επικουρικών συντάξεων σύμφωνα με το κυβερνητικό σχέδιο έχει τα εξής χαρακτηριστικά: στηρίζεται στη διαφοροποίηση του ασφαλιστικού κινδύνου, μειώνοντας έτσι την υπερβολική έκθεση του συστήματος στον «δηµογραφικό κίνδυνο». Εχει δημόσιο χαρακτήρα, προστατεύει τις υφιστάμενες συντάξεις – κύριες και επικουρικές –, δημιουργεί αποταμιεύσεις, σημαντικό τμήμα των οποίων θα διατεθεί για χρηματοδότηση επενδύσεων στη χώρα µας. Προωθεί τη διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων των ασφαλισμένων και αποκαθιστά την εμπιστοσύνη στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, δημιουργώντας ισχυρά αντικίνητρα για την ανασφάλιστη και υποδηλωμένη εργασία.

• Η επικουρική ασφάλιση παραμένει δημόσια και σταδιακά μετατρέπεται από διανεμητική σε κεφαλαιοποιητική. Είναι τμήμα της κοινωνικής ασφάλισης και παρέχει τις αντίστοιχες εγγυήσεις.
• Σε αυτήν εντάσσονται οι νεοεισερχόμενοι με υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης και προαιρετικά οι εργαζόμενοι κάτω των 35 ετών.
• Κάθε ασφαλισμένος έχει τον ατομικό του κουμπαρά και από αυτόν λαμβάνει τη σύνταξή του. Οι εισφορές των νέων δεν χρησιμοποιούνται για την πληρωμή της επικουρικής σύνταξης των σημερινών συνταξιούχων, αλλά αποταμιεύονται και επενδύονται.
• Δίδεται η δυνατότητα επιλογής της επένδυσης – από τον ασφαλισμένο – μέσω ενός μικρού αριθμού επενδυτικών προφίλ. Η διαχείριση γίνεται από επαγγελματίες, ενώ προβλέπονται ισχυρή εποπτεία, έλεγχος και διαφάνεια.