Ξαφνικά ο κόσμος ξεμένει από σχεδόν τα πάντα

Ένα χρόνο πριν, όταν η πανδημία εξαπλωνόταν στον πλανήτη κλονίζοντας τις οικονομίες, οι καταναλωτές έτρεχαν να αγοράσουν προϊόντα σε κατάσταση πανικού. Σήμερα, με την ανάκαμψη να έχει αρχίσει, οι εταιρείες είναι αυτές που σπεύδουν να ενισχύσουν τα αποθέματά τους.

Κατασκευαστές στρωμάτων, αυτοκινήτων και φύλλων αλουμινίου αγοράζουν περισσότερα υλικά απ΄ όσα χρειάζονται για να επιβιώσουν από την τρελή ταχύτητα με την οποία ανακάμπτει η ζήτηση για προϊόντα και του αρχέγονου φόβου ότι θα ξεμείνουν από υλικά και προϊόντα.

Η τάση αυτή έχει φέρει τις εφοδιαστικές αλυσίδες στα όριά τους. Οι ελλείψεις, τα προβλήματα μεταφοράς και οι αυξήσεις τιμών πλησιάζουν τα υψηλότερα επίπεδα της πρόσφατης ιστορίας, ενισχύοντας την ανησυχία ότι η υπερφορτισμένη παγκόσμια οικονομία θα πυροδοτήσει πληθωρισμό.

Ελλείψεις παντού

Χαλκός, σίδηρος και χάλυβας. Καλαμπόκι, καφές, δημητριακά και σόγια. Ξυλεία, ημιαγωγοί, πλαστικό και χαρτόνι συσκευασίας. Το κόσμος δείχνει να ξεμένει απ΄ όλα. «Τα πάντα όλα, υπάρχει έλλειψε παντού,» δήλωσε ο Τομ Λαϊνμπάργκερ, CEO της Cummins Inc, δήλωσε στη διάρκεια του μήνα, ενώ η Τζένιφερ Ράμσει, πρόεδρος της εταιρείας τόνισε ότι: «Οι πελάτες προσπαθούν να αγοράσουν τα πάντα επειδή βλέπουν την μεγάλη ζήτηση, τάση που βλέπουν να συνεχίζεται το επόμενο έτος.»

Η διαφορά ανάμεσα στην μεγάλη έλλειψη του 2021 και των αντίστοιχων προβλημάτων του παρελθόντος είναι το τεράστιο μέγεθος της φετινής κατάστασης και το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να δει το τέλος της. Μεγάλη ή μικρή, λίγες επιχειρήσεις γλυτώνουν από αυτό το πρόβλημα. Η Girteka Logistics, η εταιρεία με το μεγαλύτερο στόλο φορτηγών στην Ευρώπη, υποστηρίζει ότι δυσκολεύεται να βρει ικανό δυναμικό, ενώ η Monster Beverage Corp της Καλιφόρνια αντιμετωπίζει έλλειψη κουτιών αλουμινίου. Η MOMAX Technlogogy Ltd του Χονγκ Κονγκ καθυστερεί την παραγωγή νέων προϊόντων λόγω της έλλειψης ημιαγωγών.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε από μια μακριά και αυξανόμενη λίστα προβλημάτων που κλόνισαν τις αγορές εμπορευμάτων τους τελευταίους μήνες, όπως το ατύχημα στη Διώρυγα του Σουέζ τον Μάρτιο, η ξηρασία που έπληξε τις αγροτικές καλλιέργειες, το δριμύ ψύχος και το μπλάκαουτ που παρέλυσε το δίκτυο ηλεκτρισμού και πετροχημικών στις κεντρικές πολιτείες των ΗΠΑ τον Φεβρουάριο, ενώ πριν από δύο εβδομάδες, επίθεση χάκερς διέκοψε τη λειτουργία του μεγαλύτερου αγωγού καυσίμων στις ΗΠΑ οδηγώντας τις τιμές βενζίνης πάνω από τα 3 δολάρια το γαλόνι για πρώτη φορά από το 2014. Τώρα, η εκτός ελέγχου εξάπλωση του κορονοϊού στην Ινδία απειλεί τα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας.

Τι δείχνουν οι δείκτες

Για όσους νομίζουν ότι όλα αυτά θα έχουν τελειώσει σε μερικούς μήνες, ας εξετάσουν τον κάπως θολό οικονομική δείκτη των ΗΠΑ Logistics Managers’ Index. Το δείκτης παρακολουθεί μηνιαίως τις εξελίξεις στον κλάδο και ειδικότερα τις δαπάνες στα αποθεματικά, μεταφορές και την αποθήκευση –τρία βασικά στοιχεία διαχείρισης των εφοδιαστικών αλυσίδων –σήμερα και τους επόμενους 12 μήνες. Ο δείκτης βρίσκεται σήμερα στα υψηλότερα επίπεδα από το 2016, ενώ ο μελλοντικός δείκτης δεν δείχνει σημαντικές μεταβολές για το επόμενο 12μηνο. Ο δείκτης έχει αποδειχθεί εκνευριστικά ακριβής στο παρελθόν, καταγράφοντας το πραγματικό κόστος περίπου στο 90%.

Ο Ζακ Ρότζερς, που συμμετέχει στη κατάρτιση του δείκτη ως βοηθός καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Κολοράντο, υποστηρίζει ότι αυτή τη τάση είναι παράδειγμα μιας μεταστροφής. Στο παρελθόν, αυτoί οι τρείς τομείς θεωρούνταν βαρόμετρο για το χαμηλό κόστος και την αξιοπιστία. Σήμερα, με το ζήτηση ηλεκτρονικού εμπορίου να εκτινάσσεται στα ύψη, οι αποθήκες μεταφέρθηκαν από τα φθηνά προάστια σε κεντρικά γκαράζ του κέντρου των πόλων, ή σε άδειους χώρους πολυκαταστημάτων, όπου οι παραδόσεις μπορούν να γίνουν γρήγορα, αν και με ακριβότερα ενοίκια, κόστος εργασίας και τιμολόγια κοινής ωφέλειας. Τα υψηλά αποθέματα που κάποτε θεωρούνταν παθητικό, σήμερα είναι της μόδας. Το μεταφορικό κόστος, που είναι πιο ευμετάβλητο από τα άλλα δύο, δεν πρόκειται να μειωθεί έως ότου μειωθεί η ζήτηση.

«Ουσιαστικά, αυτό που μας λένε οι άνθρωποι είναι να περιμένουμε ότι θα είναι δύσκολο να ανεβάσουμε την προσφορά στο επίπεδο που βρίσκεται η ζήτηση, δήλωσε ο Ρότζερς.

Πιο γνωστά βαρόμετρα αρχίζουν να αντανακλούν το υψηλότερο κόστος για τα νοικοκυριά και τις εταιρείες. Ενας δείκτης του τιμαρίθμου στις ΗΠΑ που εξαιρεί τρόφιμα και καύσιμα κατέγραψε τον Απρίλιο το μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης από το 1982, σε μηνιαία βάση. Τα αμερικανικά εργοστάσια κατέγραψαν διπλάσια αύξηση στις τιμές προϊόντων σε σχέση με τις εκτιμήσεις της αγοράς, με τους αναλυτές να τονίζουν πως αν αυτό το κόστος δεν μετακυλιθεί στους καταναλωτές και αν οι εταιρείες δεν αυξήσουν την παραγωγικότητά τους, το κόστος αυτό θα μειώσει τα περιθώρια κέρδους.

Αυξανόμενος αριθμός παρατηρητών προειδοποιεί ότι ο πληθωρισμός θα επιταχυνθεί. Η απειλή αυτή ήταν αρκετή για να προκαλέσει συναγερμό στις πρωτεύουσες, κεντρικές τράπεζες, εργοστάσια και σουπερμάρκετ σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Η Federal Reserve βρίσκεται αντιμέτωπη με νέα ερωτήματα σχετικά με το πότε θα αυξήσει τα επιτόκια για να σταματήσει τον πληθωρισμό, απειλώντας να ανατρέψει τα σχέδια δαπανών του Προέδρου Μπάιντεν. Διαμορφωτές πολιτικής, ωστόσο, παρέθεσαν αρκετούς λόγους γιατί δεν περιμένουν τις πληθωριστικές πιέσεις να ξεφύγουν από τον έλεγχο, όπως: οι μεγάλες αυξήσεις αποδίδονται στις συγκρίσεις με τις μεγάλες πτώσεις 12 μήνες πριν, ενώ πολλές εταιρείες είχαν παγώσει τις τιμές τους και εμφανίζονται σιωπηλές σήμερα. Επιπλέον, οι πωλήσεις λιανικής διέκοψαν την αλματώδη άνοδο του προηγούμενου μήνα στις ΗΠΑ και οι τιμές εμπορευμάτων υποχώρησαν από τα πολύ υψηλά επίπεδά τους.

Οι προσπάθειες αντιμετώπισης

Πολυεθνικές επιχειρήσεις με συστήματα ψηφιακή διαχείρισης προμηθειών και ομάδες ανθρώπων που εποπτεύουν, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. O CEO της Whirlpool, Μαρκ Μπίτζερ, δήλωσε στος Bloomberg ότι η εφοδιαστική αλυσίδα «έχει εν πολλοίς ανατραπεί» και ότι η εταιρεία ελέγχει τις αυξήσεις τιμών. Συνήθως, εταιρείες όπως η Whirlpool κατασκευάζουν με βάση τις παραγγελίες και τις προβλέψεις παραγγελιών, όμως σήμερα η παραγωγή τους βασίζεται στο ποια κομμάτια είναι διαθέσιμα. «Δεν είναι φυσιολογικό ούτε αποτελεσματικό, όμως έτσι έχουν σήμερα τα πράγματα,» είπε ο Μπίτζερ.

Οι πιέσεις καλύπτουν όλο το φάσμα της παγκόσμιας παραγωγής πρώτων υλών και μπορεί να συνεχιστούν επειδή η δυνατότητα παραγωγής περισσότερων από τα είδη που είναι δυσεύρετα είναι αργή και ακριβότερη. Η τιμή ξυλείας, χαλκού, σιδήρου και χάλυβα εκτινάχθηκαν στα ύψη τους τελευταίους μήνες καθώς οι προμήθειες στενεύουν λόγω της ισχυρότερης ζήτησης από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η τιμή του αργού πετρελαίου αυξάνεται επίσης, καθώς επίσης οι τιμές βιομηχανικών υλικών από πλαστικά μέχρι ελαστικό και χημικά. Μέρος των αυξήσεων έχει ήδη αρχίσει να περνά στα ράφια των καταστημάτων. Η Reynolds Consumer Products Inc, κατασκευαστής φύλλων αλουμινίου και σάκων απορριμάτων ετοιμάζει το τρίτο γύρο αύξησης τιμών φέτος. Οι τιμές τροφίμων επίσης αυξάνονται. Το φοινικέλαιο αυξήθηκε κατά 135% πέρυσι σε νέα ρεκόρ, η τιμής σόγιας άγγιξε τα 16 δολάρια για πρώτη φορά από το 2012, ενώ τα προθεσμιακά συμβόλαια αραβοσίτου εκτινάχθηκαν σε υψηλά οκταετίας και τα προθεσμιακά δημητριακών στα υψηλότερα από το 2013.

Ο δείκτης των Ηνωμένων Εθνών για το κόστος τροφίμων παγκοσμίως αυξήθηκε για 11^ο μήνα τον Απρίλιο, στα υψηλότερα επίπεδα της 7ετίας. Οι τιμές καταγράφουν το μεγαλύτερο σε διάρκεια ράλι σε διάστημα άνω της 10ετίας εν μέσω ανησυχιών για τον καιρό και τις μαζικές αγορές από την Κίνα, συνδυασμός που απειλεί τις προμήθειες και τον πληθωρισμό. Στις αρχές του μήνα ο δείκτης Bloomberg Commodity Spot Index βρέθηκε στα υψηλότερα επίπεδα από το 2011.

Ενας λόγος για το ράλι είναι το γεγονός πως η αμερικανική οικονομία ανακάμπτει ταχύτερα από τις άλλες. Μια απόδειξη είναι η εικόνα στα ανοιχτά της Καλιφόρνια, όπου δεκάδες containerships περιμένουν για ξεφορτώσουν στα λιμάνια του Οκλαντ και του Λος Αντζελες. Τα περισσότερα αγαθά έρχονται από την Κίνα, όπου τα κρατικά στοιχεία την προηγούμενη εβδομάδα έδειξαν ότι οι τιμές παραγωγού αυξήθηκαν με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2017 τον Απρίλιο, προσφέροντας περισσότερες ενδείξεις ότι οι πιέσεις κόστους στα εργοστάσια της χώρας αποτελούν ρίσκο για αλυσιδωτές αυξήσεις τιμών το εξωτερικό.

Στην Ανατολική Ασία, τα προβλήματα είναι πιο έντονα. Η έλλειψη ημιαγωγών έχει ήδη εξαπλωθεί από την αυτοκινητοβιομηχανία μέχρι τις περίπλοκες εφοδιαστικές αλυσίδες για smartphones. Ο Τζον Τσενγκ, CEO στην εταιρεία κατασκευής καταναλωτικών ηλεκτρονικών MOMAX, εξηγεί ότι η δυσκολία στις προμήθειες περιπλέκει τις προσπάθειές του να αναπτύξει νέα προϊόντα και να μπει σε νέες αγορές, και δίνει ένα παράδειγμα: η παραγωγή νέων μονάδων ενέργειας για προϊόντα της Apple, όπως iPhone, Airpods, iPad, Apple watch, έχει καθυστερήσει λόγω της έλλειψης επεξεργαστών.