Υπερδιπλασιάζονται οι μεταφορές ως το 2050 – Τι θα γίνει με τις εκπομπές CO2

Υπερδιπλασιασμό της παγκόσμιας δραστηριότητας των μεταφορών ως το 2050 και αύξηση των εκπομπών από τις μετακινήσεις κατά 16%, ακόμη κι αν οι υφιστάμενες δεσμεύσεις για μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος τηρηθούν στο ακέραιο, δείχνουν τα αποτελέσματα του ITF Transport Outlook 2021, που παρουσιάστηκαν πριν την έναρξη της παγκόσμιας συνόδου κορυφής των υπουργών Μεταφορών στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έκθεσης, που εκπονείται κάθε δύο χρόνια, η πανδημία και οι αλλαγές που έφερε στον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε, ατομικά αλλά και συλλογικά, μπορούν να αποτελέσουν καταλύτη, ώστε αυτή η εξέλιξη να ανατραπεί.

Οι εκπομπές CO2 στις μεταφορές μπορούν να μειωθούν κατά σχεδόν 70% κατά την περίοδο 2015-50, αυτό όμως εξαρτάται από την εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών. Μια μείωση αυτού του μεγέθους είναι κρίσιμη για την επίτευξη του στόχου της Συμφωνίας των Παρισίων για περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε 1,5 ̊C.

Το 75% των εκπομπών των αστικών μετακινήσεων προέρχεται από ιδιωτικά οχήματα

Σύμφωνα με τα ευρήματα του ITF Transport Outlook 2021 του ΟΟΣΑ, σήμερα, η αστική κινητικότητα ευθύνεται για το 40% των εκπομπών CO2 από τις ανθρώπινες μετακινήσεις, ενώ στις μη αστικές μεταφορές αντιστοιχεί το υπόλοιπο 60%. Επίσης, το 75% των εκπομπών των αστικών μετακινήσεων προέρχεται από ιδιωτικά οχήματα και οι εμπορευματικές μεταφορές είναι υπεύθυνες για πάνω από 40% του συνόλου των εκπομπών από τις μεταφορές.

Οι δε σημερινές πολιτικές για στροφή στις βιώσιμες μετακινήσεις χαρακτηρίζονται ως ανεπαρκείς. Εξετάζοντας το σενάριο όλες οι υφιστάμενες πολιτικές με ορίζοντα το 2050 να εφαρμοστούν κανονικά, τότε οι επιβατικές μεταφορές θα αυξηθούν κατά 2,3 φορές σε σχέση με το 2015 και αντίστοιχα η δραστηριότητα των εμπορευματικών μεταφορών θα αυξηθεί κατά 2,6 φορές. Οι εκπομπές από την αστική κινητικότητα θα μειωθούν ελαφρώς, στο επίπεδο του 5%, όμως οι εκπομπές CO2 από τις εμπορευματικές μεταφορές θα αυξηθούν σε ποσοστό 22%.

Αβεβαιότητα και ευκαιρίες έφερε η πανδημία

Η αύξηση της συνολικής ζήτησης για μεταφορές εμφανίζεται πάντως μειωμένη συγκριτικά́ με προηγούμενες εκδόσεις του Transport Outlook στις οποίες τριπλασιαζόταν.

Η μειωμένη αύξηση της ζήτησης στις επόμενες δεκαετίες αντιπροσωπεύει λιγότερο αισιόδοξες προβλέψεις για την ανάπτυξη της οικονομίας, αντικατοπτρίζοντας την αβεβαιότητα για την ανάκαμψη μετά την πανδημία. Παρόλα αυτά, η συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη και ο αυξανόμενος πληθυσμός σε παγκόσμιο επίπεδο θα μεταφραστεί σε αυξημένη ζήτηση για μεταφορές συνολικά.

Την ίδια στιγμή όμως, η κρίση της Covid-19, σε συνδυασμό με τις προκλήσεις για την κλιματική αλλαγή, όπως δείχνουν τα ευρήματα του ITF Transport Outlook 2021, ανοίγουν τον δρόμο για νέες φιλόδοξες πολιτικές. Υπό το πρίσμα αυτών των πολιτικών, οι συνολικές εκπομπές του τομέα των μεταφορών θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 70% το 2050 συγκριτικά με το 2015 συμβάλλοντας στη συγκράτηση της μεταβολής της θερμοκρασίας του πλανήτη. Για να γίνει αυτό, απαιτείται μείωση των περιττών μετακινήσεων, πιο βιώσιμα μέσα μετακίνησης και γρήγορη αύξηση της χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων.

Οι πόλεις θα μπορούσαν να μειώσουν τις εκπομπές CO2 από την αστική κινητικότητα κατά 80% έως το 2050. Οι περιφερειακές και υπεραστικές επιβατικές μεταφορές, με αεροπλάνο, τρένο ή λεωφορείο, θα μπορούσαν να μειώσουν κατά το ήμισυ τις εκπομπές τους. Το ITF Transport Outlook 2021 εκτιμά ότι εφόσον εφαρμοστούν φιλόδοξες πολιτικές για τη διαχείριση της ζήτησης μετακινήσεων μες τις πόλεις, η αστική επιβατική δραστηριότητα μπορεί να περιοριστεί κατά 22% σε σχέση με το σημερινό σενάριο.

Μεγαλύτερη πρόκληση αποτελεί η μεγάλη αύξηση της εμπορευματικής δραστηριότητας. Όπως εκτιμά όμως η έκθεση, οι πολιτικές που προωθούν τη σύμπτυξη των εμπορευματικών μεταφορών, βελτιώνουν τη συνεργασία στην εφοδιαστική αλυσίδα, προωθούν την τυποποίηση και νέες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών, μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων κατά́ 72% συγκριτικά́ με το 2015. Σε αυτή την εξέλιξη, ρόλο «κλειδί» μπορούν να παίξουν τα μεγάλα χρηματοδοτικά πακέτα για την ανάκαμψη των οικονομιών από τις συνέπειες της πανδημίας.

Το ITF Transport Outlook 2021 παρουσιάζει σενάρια για την παγκόσμια ζήτηση των μεταφορών στις επόμενες τρεις δεκαετίες μέχρι το 2050. Καλύπτει επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές και όλα τα μέσα μεταφοράς. Τα σενάρια περιλαμβάνουν αναλυτικές εκτιμήσεις για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις μεταφορές κάτω από διαφορετικές περιστάσεις, επιτρέποντας μια αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων της μελλοντικής δραστηριότητας των μεταφορών στην κλιματική αλλαγή.

Η έκδοση αναλύει τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 στα μεταφορικά συστήματα και τον ρόλο τους στην κοινωνική ισότητα. Τα σενάρια υπολογίζουν πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας στις μεταφορές και τις συνδέουν με προκλήσεις και ευκαιρίες για την απανθρακοποίηση των μεταφορών. Το Transport Outlook ξεχωρίζει πολίτικες που είναι κρίσιμες για την αποτελεσματική και ισότιμη στροφή στη βιώσιμη κινητικότητα στον απόηχο της πανδημίας σε αστικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.

Τρία διαφορετικά σενάρια εξετάζονται. Το σενάριο Recovery αντιπροσωπεύει τις τρέχουσες προσπάθειες και συνθήκες και κάνει προβολή στο 2050. Το σενάριο Reshape υποθέτει ότι οι κυβερνήσεις θα λάβουν φιλόδοξα μέτρα και πολιτικές απανθρακοποίησης πέρα από τις ήδη υπάρχουσες. Τέλος, στο σενάριο Reshape+, οι κυβερνήσεις εκμεταλλεύονται επιπλέον τις ευκαιρίες για την απανθρακοποίηση των μεταφορών που προκύπτουν από́ την πανδημία Covid-19.