Η «χρυσή εποχή» του οργανωμένου εγκλήματος

Ο Λιβανέζος Π.Κ. είναι ένας ευγενέστατος κύριος, που κυκλοφορεί συνήθως σε πολυτελή ξενοδοχεία, εστιατόρια και μπαρ μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων, και συνήθως συζητά μόνον «μπίζνες». Όπως λέει, εκπροσωπεί ομάδες επενδυτών και πάντα δείχνει να έχει στη διάθεσή του για τοποθετήσεις 1 με 2 δισ. δολάρια. Τον τελευταίο καιρό, όπως λέει, τον ενδιαφέρουν οι εξαγορές επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αλλά δυνητικά έχουν καλή αξία. «Υπάρχουν καλές ευκαιρίες, ιδιαίτερα δε αυξήθηκαν με αφορμή την πανδημία», τονίζει και το στόμα του γεμίζει δολάρια.

Από πού προέρχεται όμως το χρήμα που ο Π.Κ. διαχειρίζεται και που ανανεώνεται κάθε φορά που πραγματοποιεί μια επένδυση; Στο ερώτημα αυτό, οι απαντήσεις του είναι εξαιρετικά ασαφείς, κατά κανόνα δε λέει ότι γενικά και αόριστα προέρχεται από κεφαλαιούχους της Μέσης Ανατολής.

Είμαι 100% βέβαιος ότι το χρήμα αυτό προέρχεται από το οργανωμένο έγκλημα, μάς λέει ο δημοσιογράφος, συγγραφέας και συνεργάτης του Carnegie Endowment για τη Διεθνή Ειρήνη κ. Μοιζες Νάιμ. «Οι συνεχείς κρίσεις του διεθνούς συστήματος, αποτελούν σε συνδυασμό και με την πανδημία, θείο δώρο για το παγκοσμιοποιημένο οργανωμένο έγκλημα. Η οικονομική δυσπραγία προσφέρει ευκαιρίες στις οργανώσεις που έχουν υψηλή ρευστότητα και που  όπως η Ιταλική Μαφία θέλουν με καλές τοποθετήσεις να μπουν στο νόμιμο οικονομικό κύκλωμα. Πέρα από τις διεθνείς εγκληματικές οργανώσεις, ενεργός είναι ο ρόλος κάποιων κρατών – μαφίες που επωφελούνται από τις δημοσιονομικές δυσκολίες αρκετών χωρών».

Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις, η δημοσιονομική λιτότητα αναγκάζει τις περισσότερες κυβερνήσεις να περιστέλουν τις δαπάνες για ασφάλεια των πολιτών και αυτή είναι μια ευνοϊκή εξέλιξη για το οργανωμένο έγκλημα. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι είναι θύματα διαρθρωτικής, συγκυριακής και τεχνολογικής ανεργίας, πέρα από αυτούς που δεν έχουν καμμιά εξειδίκευση.

Συνεπώς, ένας μεγάλος αριθμός ατόμων με πανεπιστημιακή και επιστημονική κατάρτιση βρίσκεται στην ανεργία και ως εκ τούτου, αποτελεί μια δεξαμενή ταλέντου παγκοσμίου κύρους, που είναι διαθέσιμη για τα καρτέλ του εγκλήματος. Εν τω μεταξύ, οι ανά τον κόσμο φιλάνθρωποι έχουν περιορίσει την προσφορά τους με αποτέλεσμα να σημειώνεται έλλειμμα χρηματοδότησης στις τέχνες, στην εκπαίδευση, στην περίθαλψη και σε άλλους τομείς. Οι εγκληματίες είναι ευτυχείς να συμπληρώσουν αυτό το έλλειμμα, με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε πολιτικά κλιμάκια, την κοινωνική νομιμοποίηση και τη λαϊκή στήριξη. Οι διεθνείς εγκληματίες δεν θα μπορούσαν να ζητήσουν πιο ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον. Οι δραστηριότητές τους έχουν συνήθως υψηλά περιθώρια κέρδους και στηρίζονται στην ταμειακή βάση, πράγμα που σημαίνει ότι συχνά απολαμβάνουν υψηλή ρευστότητα, δηλαδή μια θέση πλεονεκτική σε τέτοια εποχή παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αβεβαιότητας, την οποίαν επιδείνωσε και η πανδημία Covid-19.

Σε αυτό το πλέγμα ιδιωτικού οργανωμένου εγκλήματος, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και με υπόβαθρο την τότε κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αναδύθηκε και μια νέα εγκληματική οντότητα, που είναι το κράτος-μαφία. Και αυτό είναι σήμερα κορυφαίο πρόβλημα, που συσκοτίζεται από άλλα, τα οποία το ίδιο δημιουργεί.

Με αφετηρία τις συγκρούσεις στα δυτικά Βαλκάνια, τις επεμβάσεις των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και Ιράκ και τα δραματικά γεγονότα στη Συρία, το οργανωμένο διεθνές έγκλημα  έχει ήδη αποκτήσει σημαντικές κρατικές προσβάσεις και πολιτική επιρροή. Οι άνθρωποί του,έχουν κατορθώσει να διεισδύσουν στις κυβερνήσεις, σε βαθμό που δεν έχει προηγούμενο. Επίσης, έχει συμβεί και το αντίστροφο· αντί να εξαλείψουν τις πανίσχυρες συμμορίες, μερικές κυβερνήσεις έχουν οι ίδιες αναλάβει τις παράνομες επιχειρήσεις τους Στα μαφιόζικα κράτη, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι πλουτίζουν οι ίδιοι, οι οικογένειες και οι φίλοι τους εκμεταλλευόμενοι το χρήμα, τη δύναμη, την πολιτική επιρροή και τις παγκόσμιες διασυνδέσεις των συνδικάτων του εγκλήματος, ώστε να παγιώσουν και να επεκτείνουν την εξουσία τους. Πράγματι, στα ανώτερα κλιμάκια ορισμένων από τις πιο κερδοφόρες παράνομες επιχειρήσεις στον κόσμο, δεν θα βρει κανείς πια μόνο επαγγελματίες του εγκλήματος. Θα βρει ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους, βουλευτές, αρχηγούς μυστικών υπηρεσιών, αξιωματικούς του στρατού και σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις ακόμη και αρχηγούς κρατών ή μέλη των οικογενειών τους.

Αυτή η σύμπηξη κυβερνήσεων και εγκληματικών οργανώσεων διαφέρει από τους πιο περιορισμένους τρόπους με τους οποίους τα δύο μέρη είχαν συνεργαστεί στο παρελθόν. Οι κυβερνήσεις και οι μυστικές υπηρεσίες συμπεριλαμβανομένων και εκείνων των δημοκρατικών χωρών, έχουν πολύ συχνά στρατολογήσει εγκληματίες για να διακινήσουν λαθραία όπλα σε φίλα προσκείμενους εξεγερμένους άλλων χωρών ή ακόμη και για να δολοφονήσουν αντιπάλους τους στο εξωτερικό. Σε αντίθεση όμως με τα κανονικά κράτη, τα μαφιόζικα κράτη δεν στηρίζονται μόνο ευκαιριακά στις εγκληματικές οργανώσεις προκειμένου να προωθήσουν συγκεκριμένους στόχους της εξωτερικής πολιτικής τους. Σε ένα κράτος – μαφία  οι υψηλά ιστάμενοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι γίνονται στην πραγματικότητα οι βασικοί μέτοχοι, αν όχι οι επικεφαλής εγκληματικών επιχειρήσεων και ανάγουν σε υπηρεσιακή προτεραιότητα την υπεράσπιση και προώθηση του κύκλου εργασιών τους.

Κατά το ιταλικό Ινστιτούτο Γεωπολιτικής, που έχει κάνει μεγάλη έρευνα πάνω στο θέμα, σε κράτη – μαφίες όπως τα αποκαλεί, στη Μιανμάρ (Βιρμανία), Ιράν, Βενεζουέλα, Γουϊνέα-Ντασάου, παρατηρείται πολύ στενή σύνδεση του εθνικού συμφέροντος με τα συμφέροντα του οργανωμένου εγκλήματος.

Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι πολιτικές και η κατανομή των κονδυλίων στα μαφιόζικα κράτη καθορίζονται εξίσου από την επιρροή των εγκληματιών όσο και από τις δυνάμεις που συνήθως διαμορφώνουν τη συμπεριφορά των κρατών, τα κράτη αυτά αποτελούν μια πρόκληση για τους φορείς χάραξης πολιτικής και τους αναλυτές της διεθνούς πολιτικής. Τα μαφιόζικα κράτη δεν κατηγοριοποιούνται εύκολα, με αποτέλεσμα να θολώνει η εννοιολογική γραμμή που χωρίζει τους κρατικούς από τους μη κρατικούς παράγοντες. Ως εκ τούτου, η συμπεριφορά τους είναι απρόβλεπτη, πράγμα που τους καθιστά παράγοντες κινδύνου για το διεθνές περιβάλλον.

Και σε αυτούς τους παράγοντες κινδύνου, τον τελευταίο καιρό κερδίζει έδαφος και η γειτονική μας Τουρκία, η περίπτωση της οποίας θα πρέπει να αποτελέσει σημαντικό πεδίο μελέτης και στη χώρα μας.