Σοβαρή έλλειψη εξειδικευμένων εργατών στην Ευρώπη

Η έλλειψη εργατικών χεριών που πλήττει τις ΗΠΑ, καθώς η χώρα ανακάμπτει από την πανδημία, εξαπλώνεται και στην Ευρώπη, όπου τα πράγματα φαίνεται ότι θα είναι πιο δύσκολα να διορθωθούν.

Όπως στις ΗΠΑ, όπου η ανάπτυξη του ρυθμού αύξησης των νέων μισθολογίων ήταν κατώτερη των προσδοκιών, η Ευρώπη θα δυσκολευθεί να ταιριάξει εργαζόμενους με θέσεις εργασίας. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι ο δείκτης ανεργίας βρίσκεται λίγο πάνω από το 7% στην Ε.Ε. –και υπερδιπλάσιο στην Ελλάδα και την Ισπανία- επίπεδο από το οποίο δεν προβλέπεται να υποχωρήσει στα προ-πανδημίας επίπεδα πριν το 2023.

Οπως αναφέρει το Bloomberg, βραχυπρόθεσμα, οι περιορισμοί στα ταξίδια λόγω του κορονοϊού σημαίνουν ότι οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να μετακινηθούν διασυνοριακά τόσο εύκολα όσο συνήθιζαν. Αυτό είναι ένα πρόβλημα καθώς η Ε.Ε. ετοιμάζεται να αρχίσει τη διάθεση των 800 δις ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης το οποίο είναι εστιασμένο σε περιβαλλοντικές και ψηφιακές βιομηχανίες που θα απαιτήσουν εξειδικευμένους εργάτες.

Όμως, τα δίκτυα και οι αγωγοί που παρέχουν νέους εργαζόμενους έχουν πληγεί επίσης. Οι “ημέρες εργασίας” έχουν ακυρωθεί και τα προγράμματα πρακτικής εκπαίδευσης έχουν παγώσει. Τα πανεπιστήμια έχουν χάσει τους ξένους σπουδαστές.

Το Brexit πρόσθεσε ακόμη ένα εμπόδιο στην μετακίνηση των εργαζομένων, επειδή η εμπορική συμφωνία του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ε.Ε. περιλαμβάνει περιορισμούς στην μετακίνηση και μόνο περιορισμένη αμοιβαία αναγνώριση κάποιων δεξιοτήτων.

Δομικά προβλήματα στην Ευρώπη

«Στην Ευρώπη, τα προβλήματα είναι περισσότερο δομικά,» δήλωσε ο Αξελ Πλούνεκε, οικονομολόγος του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου στην Κολονία. «Ειδικά στα τεχνικά επαγγέλματα, περιοχές όπως ψηφιοποίηση, από-ανθρακοποίηση, θα έχουν μεγάλη ζήτηση για εξειδικευμένους εργάτες. Αναρωτάται κανείς πως θα καλυφθεί αυτή η ζήτηση.»

Η Ευρώπη ήδη νιώθει κάπως τον αντίκτυπο των κλειστών συνόρων λόγω της πανδημίας. Η καθαρή μετανάστευση στη Γερμανία μειώθηκε κατά περίπου 30% το 2020, ενώ η Νορβηγία έχει έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στον τομέα φιλοξενίας, όπως ξένοι οδηγοί ράφτινγκ γεγονός που ανάγκασε τη χώρα να χαλαρώσει τους περιορισμούς εισόδου τον προηγούμενο μήνα. Η ΑΒ χρειάζεται 3.000 εργάτες για το εργοστάσιο που κατασκευάζει στο Σκέλεφτε και ο CEO –πρώην στέλεχος της Tesla- ο Πέτερ Κάρλσον επανειλημμένως έχει τονίσει ότι η πρόσβαση στην εμπειρία αποτελεί πρόκληση-κλειδί.

Η Ε.Ε., σε έκθεσή της Δεκέμβριο του 2020, αναγνώρισε ελλείψεις εργατικών χεριών στους τομείς κατασκευών, μηχανικών, ανάπτυξης λογισμικού και υγειονομικής περίθαλψης.

Οι εκπαιδευτικές σχολές έχουν επίσης πληγεί από το κλείσιμο της εκπαίδευσης και τους κανόνες κοινωνικής απόστασης. Οι εγγραφές για προγράμματα εκπαίδευσης στη Γερμανία, που προετοιμάζουν τους νέους για εκατοντάδες εξειδικευμένα επαγγέλματα, υποχώρησαν περισσότερο από 9% το 2020.

Η Αυστρία, που έχει παρόμοιο σύστημα, είχε περισσότερες από 8.000 κενές θέσεις εκπαίδευσης μέχρι τα τέλη Απριλίου. Τα Οικονομικά Επιμελητήρια της χώρας κατέφυγαν στην εικονική πραγματικότητα για την προσέλκυση νέων στην εκπαίδευση.

Τα γερμανικά πανεπιστήμια είχαν περίπου 30% λιγότερους ξένους σπουδαστές το 2020 και πολλοί φοίτησαν διαδικτυακά από τις χώρες τους, εξαφανίζοντας τις κοινωνικές επαφές που συχνά πείθουν τους ξένους να παραμείνουν προς αναζήτηση εργασίας στη Γερμανία μετά την αποφοίτηση. «Η πρόκληση για τις εταιρείες, τις χώρες, είναι να συγχρονίσουν την εργασιακή αναταραχή με τη δημιουργία θέσεων εργασίας,» τόνισε ο Αλέν Ντεάζ, της ελβετικής Adecco Group. «Θα υπάρξουν δομικές αλλαγές στην κινητικότητα, την κατανάλωση και θα υπάρξει αντίκτυπος στις θέσεις εργασίας.

Δημογραφικό δίλημμα

Ορισμένες χώρες ίσως ωφεληθούν εάν η κρίση σταματήσει την εκροή των καλύτερων εργαζομένων. Η Πολωνία, η Ρουμανία και η Ιταλία –οι κύριες χώρες προέλευσης εξειδικευμένων Ευρωπαίων μεταναστών το 2019- θα κερδίσουν περισσότερα από το Ταμείο Ανάκαμψης και φυσικά θα δουν τη ζήτηση για εξειδικευμένες θέσεις εργασίας να αυξάνεται.

Τα συστήματα που συνδυάζουν τους εξειδικευμένους εργάτες με τις επιχειρήσεις που τους χρειάζονται, τελικά θα αναδιοργανωθούν. Όμως, αυτή η διαδικασία θα χρειαστεί χρόνο, ενώ η καθυστέρηση θα διογκώσει το πρόβλημα το οποίο η Ευρώπη προσπαθούσε να αντιμετωπίσει πριν την πανδημία –το δημογραφικό.

Το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας, για παράδειγμα, προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά περίπου 4 εκατομμύρια μέχρι το 2030 όταν συνταξιοδοτηθεί η γενιά των baby-boomers.

Αυτό θέτει μια πολιτική πρόκληση για τις κυβερνήσεις, οι οποίες ίσως βρεθούν υπό πίεση να διπλασιάσουν τις προσπάθειες για προσέλκυση ξένων εργατών παρά την υψηλή εγχώρια ανεργία. Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής, σε έκθεση του Φεβρουαρίου, έγραφε: «Οι κυβερνήσεις θα χρειαστεί να εξετάσουν προσεκτικά τις ευαισθησίες σχετικά με τη συνέχιση των προσλήψεων από το εξωτερικό.»