Πώς φορολογούνται οι συντάξεις που λαμβάνουν κάτοικοι Ελλάδας από το εξωτερικό

Το θέμα της φορολογίας των συντάξεων που λαμβάνουν κάτοικοι Ελλάδας από χώρες με τις οποίες έχει συνάψει Σύμβαση για την αποφυγή της διπλής φορολογίας του εισοδήματος ίσως φαίνεται αλλά δεν είναι απλό.

Το φαινόμενο της διπλής φορολογίας του εισοδήματος σε διεθνές επίπεδο παρουσιάζεται από τη στιγμή που δύο Κράτη επιβάλλουν φόρο στο ίδιο πρόσωπο (φυσικό ή νομικό) για το ίδιο εισόδημα της ίδιας χρονικής περιόδου. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε Κράτος φορολογεί τόσο τους κατοίκους του για όλα τα εισοδήματά τους, ανεξάρτητα από τον τόπο όπου αυτά προκύπτουν (κριτήριο κατοικίας), όσο και τους μη κατοίκους του, αλλά μόνο για εισοδήματα που αυτοί αποκτούν από πηγές μέσα στο εν λόγω κράτος (κριτήριο πηγής).

Σύμφωνα με το άρθρο 28 του Συντάγματος 1975, οι διεθνείς συμβάσεις που έχουν κυρωθεί με Νόμο αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού δικαίου και υπερισχύουν οποιασδήποτε διάταξης εσωτερικού Νόμου, μεταγενέστερου ή προγενέστερου, γενικού ή ειδικού. Με τη συνταγματική αυτή διάταξη καθορίζεται σχέση υπεροχής του κανόνα που περιέχεται σε διεθνή σύμβαση κυρωμένη με Νόμο, έναντι αντίθετης διάταξης του εσωτερικού Νόμου. Επισημαίνεται ότι με τις συμβάσεις δε δημιουργείται φορολογική αξίωση εκεί όπου δεν υπάρχει με την εσωτερική νομοθεσία

Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, μελέτη της κάθε περίπτωσης ξεχωριστά προκειμένου να έχουμε ορθή εφαρμογή των Συμβάσεων

Κάθε Σ.Α.Δ.Φ. είναι αποτέλεσμα μιας συμφωνίας με κάθε άλλο Κράτος. Για να συναφθεί και υπογραφεί κάθε τέτοια συμφωνία λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία της φορολογικής νομοθεσίας, του συνταξιοδοτικού συστήματος, της κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής των Συμβαλλομένων Κρατών.

Η χώρα μας έχει συνάψει Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας με 57 κράτη. Οι Συμβάσεις αυτές κατανέμουν την έκταση της φορολογικής εξουσίας μεταξύ των συμβαλλομένων μερών.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να αποφανθούμε σε ποια κατηγορία θα εντάξουμε μια σύνταξη που λαμβάνει κάτοικος Ελλάδος από πηγές του άλλου συμβαλλόμενου κράτους για να τύχει της ανάλογης σύμφωνα με την αντίστοιχη διάταξη της Σύμβασης φορολογικής μεταχείρισης είναι η προσκόμιση στοιχείων σχετικά:

Α) με τον φορέα που καταβάλλει την σύνταξη

Β) τον τομέα (δημόσιο ή ιδιωτικό που εργάσθηκε ο συνταξιούχος)

Γ) το είδος της καταβαλλόμενης σύνταξης (π.χ. σύνταξη λόγω εργασίας ή σύνταξη γήρατος)

Επισήμανση : Η διάκριση σε ιδιωτικές και κρατικές συντάξεις δεν γίνεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις διακρατικές συμβάσεις. Η προέλευση αυτή φαίνεται πάνω στη βεβαίωση του φορέα του εξωτερικού που έχει καταβάλλει τη σύνταξη.

Διακρίνουμε 3 περιπτώσεις  φορολόγησης :

1. i) Το κράτος φορολογεί τον υπόχρεο και δικαιούχο που λαμβάνει την Σύνταξη και είναι το κράτος πηγής.

Σε αυτή την περίπτωση το καθαρό ποσό σύνταξης μετά την αφαίρεση του φόρου συμπληρώνεται στο πίνακα 6 του Ε1 στους κωδ.659-660

1. ii) Το κράτος κατοικίας φορολογεί τον υπόχρεο και δικαιούχο.

Σε αυτή την περίπτωση  τα εισοδήματα φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα και από τις διατάξεις της οικείας Σύμβασης δικαίωμα φορολόγησης της σύνταξης έχει μόνο η Ελλάδα (ως Χώρα κατοικίας) και το Κράτος της Πηγής (από όπου προέρχεται η σύνταξη) έχει παρακρατήσει φόρο κατά παρέκκλιση των διατάξεων της εν λόγω Σύμβασης, ο φόρος αυτός δεν συμψηφίζεται. Τα ποσά των συντάξεων συμπληρώνονται στους κωδ. 391-392 (πίνακας 4 Α)

Επισήμανση: Ο δικαιούχος της σύνταξης θα πρέπει να ζητήσει την επιστροφή του φόρου από την Αλλοδαπή Φορολογική Αρχή υποβάλλοντας σχετική αίτηση.

Η αίτηση θα πρέπει να συνοδεύεται από το Πιστοποιητικό Φορολογικής κατοικίας του.

iii) Τα εισοδήματα αυτά φορολογούνται και στις δύο χώρες (Χώρα πηγής και Χώρα κατοικίας)

Στην περίπτωση που από τις διατάξεις της οικείας Σύμβασης αναγνωρίζεται δικαίωμα φορολόγησης της σύνταξης και στα δύο συμβαλλόμενα Κράτη, στο Κράτος κατοικίας (Ελλάδα) και στο Κράτος Πηγής, η διπλή φορολογία, που τυχόν θα προκύψει, αποφεύγεται με τις σχετικές διατάξεις της ίδιας Σ.Α.Δ.Φ., εφαρμοζόμενων των αντίστοιχων διατάξεων της εσωτερικής φορολογικής νομοθεσίας μας, δηλαδή ο φόρος που έχει παρακρατηθεί από το Κράτος της πηγής (με βεβαίωση από την αρμόδια αρχή) συμψηφίζεται από το Κράτος κατοικίας του δικαιούχου (Ελλάδα) μέχρι του ποσού του φόρου που αναλογεί για το ίδιο εισόδημα στην Ελλάδα.  

Σε αυτή την περίπτωση τα ποσά των συντάξεων συμπληρώνονται στους κωδ. 389-390 πίνακας 4 Α και ο φόρος που έχει πληρωθεί στο εξωτερικό στους κωδ.651-652

ΟΙ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΛΛΑ ΚΡΑΤΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΤΤΙΚΑ:

ΑΓΓΛΙΑ

Οι κρατικές συντάξεις που καταβάλλονται από το Αγγλικό κράτος φορολογούνται μόνο στην Αγγλία αν ο συνταξιούχος έχει μόνο την Αγγλική ή έχει την Αγγλική και την Ελληνική υπηκοότητα. Αν όμως έχει μόνο την Ελληνική υπηκοότητα φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα.

Οι ιδιωτικές συντάξεις φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα ανεξάρτητα από την υπηκοότητα που έχει ο συνταξιούχος. (Νόμος 2732/1953)

ΒΕΛΓΙΟ

Οι κρατικές συντάξεις που καταβάλλονται από το δημόσιο τομέα του Βελγίου, τα κρατικά ασφαλιστικά ταμεία τα ΝΠΔΔ φορολογούνται και στα δύο κράτη. Αν ο συνταξιούχος έχει μόνο την Ελληνική υπηκοότητα οι συντάξεις φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα.

Οι ιδιωτικές συντάξεις φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα. (Νόμος 117/1996)

ΓΑΛΛΙΑ

Οι κρατικές συντάξεις που καταβάλλονται από το γαλλικό κράτος φορολογούνται και στα δύο κράτη αν ο συνταξιούχος έχει μόνο τη γαλλική ή έχει τη Γαλλική και την Ελληνική υπηκοότητα. Αν έχει μόνο την Ελληνική υπηκοότητα φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα.

Οι ιδιωτικές συντάξεις φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα ανεξάρτητα από την υπηκοότητα. (Νόμος 4386/1964).

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Οι κρατικές συντάξεις που καταβάλλονται από το δημόσιο τομέα της Γερμανίας, τα κρατίδιά της, τις πολιτικές υποδιαιρέσεις της, την ομοσπονδιακή τράπεζα, τους ομοσπονδιακούς σιδηροδρόμους και την ομοσπονδιακή ταχυδρομική υπηρεσία φορολογούνται μόνο στη Γερμανία.

Οι ιδιωτικές συντάξεις φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα (Νόμος 52/1967)

ΕΛΒΕΤΙΑ

Οι κρατικές συντάξεις που καταβάλλονται από το δημόσιο τομέα της Ελβετίας, και οι συντάξεις που πληρώνονται από τα ταμεία του Ελβετικού κράτους φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα αν ο συνταξιούχος είναι Έλληνας υπήκοος. Αν ο συνταξιούχος είναι Ελβετός υπήκοος οι συντάξεις δεν φορολογούνται στην Ελλάδα.

Οι ιδιωτικές συντάξεις φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα. (Νόμος 1502/1984)

ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ  (Η.Π.Α.)

Οι κρατικές συντάξεις που καταβάλλονται από το κράτος των ΗΠΑ φορολογούνται και στα δύο κράτη ανεξαρτήτως υπηκοότητας.

Οι ιδιωτικές συντάξεις αν καταβάλλονται σε πρόσωπα που έχουν την Αμερικανική ή και την Αμερικανική υπηκοότητα φορολογούνται και στα δύο κράτη.

Αν ο δικαιούχος ιδιωτικής σύνταξης έχει μόνο την Ελληνική υπηκοότητα τότε η σύνταξη φορολογείται μόνο στην Ελλάδα. (Νόμος 2548/1953).

Στην περίπτωση που ένα κράτος δεν έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας με την Ελλάδα, ισχύει ότι στην περίπτωση που αναφέρεται πιο πάνω  όπου  και τα δύο κράτη έχουν δικαίωμα φορολογίας.

Όταν οι πληρωμές που καταβάλλονται περιοδικά είναι σε ξένο νόμισμα η μετατροπή θα γίνει με βάση την μέση ετήσια ισοτιμία της τράπεζας της Ελλάδος.

Επειδή λοιπόν πολλοί φορολογούμενοι «ξεχνούν» να δηλώσουν τα εισοδήματα αυτά, να θυμίσουμε ότι γίνονται διασταυρώσεις από την ΑΑΔΕ και έχουν βρεθεί αρκετοί φορολογούμενοι που δεν δήλωσαν τις συντάξεις από το εξωτερικό.

Ευστρατιάδης Δαμιανός

Λογιστής- φοροτεχνικός

Γ.Γ. Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ),

Σύμβουλος επιχειρήσεων