Γιατί υπάρχουν τόσες διακυμάνσεις στην αγορά των κρυπτονομισμάτων

Δεν ήταν μια καλή μέρα για τα κρυπτονομίσματα η 19^η Μαΐου. Το bitcoin υποχώρησε έως και 30% φτάνοντας λίγο πάνω από τα 30.000 δολάρια πριν περιορίσει τις απώλειές του στο 8%. Το ethereum βρέθηκε να χάνει έως και το ένα τέταρτο της αξίας του πριν σταθεροποιήσει τις απώλειές του στο 16% και συνολικά πάνω από 8,6 δισεκατομμύρια θέσεων ρευστοποιήθηκαν μέσα σε 24 ώρες.

Πάντως τα πράγματα παραμένουν ακόμη σε μια χαρακτηριστική εικόνα φούσκας. Το bitcoin κατάφερε να έχει μια αύξηση της τιμής του κατά 300% μέσα σε 12 μήνες και έτσι επισήμως οι κάτοχοί του μπορούν να υπερηφανεύονται ότι κατέχουν κάτι που έχει ξεπεράσει τις μεγάλες φούσκες του παρελθόντος όπως για παράδειγμα τη «μανία της τουλίπας» στην Ολλανδία του 17^ου αιώνα.

Πάντως η υποχώρηση της αξίας των κρυπτονομισμάτων συμπαρέσυρε και τις τιμές μετοχών που εμπλέκονται είτε στην εξόρυξη είτε στην αγορά κρυπτονομισμάτων.

Η σημασία των κινεζικών παρεμβάσεων

Αφορμή ήταν οι ανακοινώσεις της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας ότι τα κρυπτονομίσματα «δεν είναι πραγματικά νομίσματα» και «δεν πρέπει ούτε μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως νόμισμα στην αγορα», ενώ παράλληλα αναφέρθηκε στην άνοδο της τιμής τους ως «κερδοσκοπία».

Οι δηλώσεις αυτές αντανακλούν το γεγονός ότι το κινεζικό κράτος προσπαθεί να επιβάλει φραγμούς στα κρυπτονομίσματα. Παρότι περίπου τα μισά «ορυχεία» bitcoin είναι κινεζικά υπάρχουν περιορισμοί στις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα στην Κίνα. Δεν θεωρούνται νόμιμο μέσο πληρωμής, δεν λειτουργούν πλατφόρμες εμπορίας και δεν είναι εύκολο να γίνονται μεγάλες επενδύσεις σε αυτά.

Το κινεζικό κράτος αφενός φοβάται ότι γύρω από τα κρυπτονομίσματα θα αναπτυχθούν διάφορες απάτης και αφετέρου δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι τα γεγονός ότι τα κρυπτονομίσματα αντιπροσωπεύουν ένα αποκεντρωμένο και χωρίς κεντρικό έλεγχο σύστημα συναλλαγών.

Πάντως υπάρχει και ένας άλλος λόγος: το ίδιο το κινεζικό κράτος ενδιαφέρεται πάρα πολύ για τα ψηφιακά νομίσματα και για τη διευκόλυνση που προσφέρει η τεχνολογία blockchain. Η Κίνα είναι η χώρα με το πιο μεγάλο ποσοστό συναλλαγών χωρίς ρευστό και τα ψηφιακά συστήματα πληρωμών είναι πάρα πολύ διαδεδομένα. Η Κεντρική Τράπεζα της Κίνα έχει επενδύσει ιδιαίτερα στην εισαγωγή του «ψηφιακού ρενμίνμπι» ως ενός αποκλειστικά ψηφιακού νομίσματος, ελπίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα φέρει μια μεγάλη αλλαγή στην ίδια την έννοιας του νομίσματος, στη χώρα που – ας μην το ξεχνάμε – ανακάλυψε το χαρτονόμισμα. Πέραν του ότι η Κεντρική Τράπεζα θέλει να ανταγωνιστεί τις ιδιαίτερα διαδεδομένες ψηφιακές πλατφόρμες πληρωμής όπως την Alipay και τη WeChat Pay, είναι σαφές ότι υπάρχει και μια διάθεση ελέγχου. Ένα ψηφιακό νόμισμα – ακόμη και με κάποιες εγγυήσεις ανωνυμίας στις συναλλαγές ­– θα προσφέρει έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών, σε πραγματικό χρόνο, για όλες τις συναλλαγές που γίνονται και άρα ένα πολύ σημαντικό εργαλείο κοινωνικού ελέγχου για το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας.

Το συνολικότερο πρόβλημα

Ωστόσο το να μείνουμε μόνο στις παρεμβάσεις του Κινεζικού Κράτους δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως την κινητικότητα που υπάρχει σε σχέση με τα κρυπτονομίσματα.

Το πρόβλημα έχει να κάνει με το ίδιο το είδος της επένδυσης που γίνεται σε αυτά. Όπως έχει σχολιαστεί αρκετές φορές τα κρυπτονομίσματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ακόμη ως κλασικά νομίσματα. Δεν έχουν την εγγύηση κεντρικών τραπεζών και κρατικών πολιτικών και δεν ακολουθούν τη σχετική οικονομική θέση και κατάσταση των εθνικών οικονομιών, ούτε ακολουθούν μετρήσιμες δυναμικές όπως είναι οι εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα μιας χώρας. Κατά βάση αντιμετωπίζονται ως assets που είναι σε μια ανοδική τροχιά η τιμή τους και άρα έχει συμφέρον να μπει κάποιος σε αυτή την αγορά, διαμορφώνοντας και αυτός με τη συμπεριφορά μια συνολική τάση που στο τέλος μετατρέπεται σε έναν αγώνα για την απόκτηση όλο και περισσότερο, κίνηση που φαντάζει δικαιωμένη από την άνοδο των τιμών που η αυξημένη ζήτηση προκαλεί σε μια ιδιότυπη παραλλαγή αυτοεκπληρούμενης που στο τέλος βέβαια ακολουθείται από την αναγκαία διόρθωση που ενίοτε μπορεί να είναι και βίαιη. Δεν είναι τυχαίο ότι η EKT τα συμπεριλαμβάνει στους θύλακες κερδοσκοπικής δραστηριότητας στην παγκόσμια οικονομία

Όλα αυτά έχουν να κάνουν και με τα χαρακτηριστικά των αγορών στην τρέχουσα συγκυρία όπου ακόμη διαμορφώνεται το «μετα-πανδημικό» τοπίο. Είναι σαφές ότι τα μεγάλα πακέτα μέτρων οικονομικής παρέμβασης που επέλεξαν οι κυβερνήσεις σε συνδυασμό με μια επεκτατική νομισματική πολιτική διαμόρφωσαν μια συνθήκη όπου σημαντική διαθέσιμη ρευστότητα (που αφορά τόσο επιχειρήσεις όσο και νοικοκυριά της «μεσαίας τάξης») που αναζητά επενδύσεις στη χρηματοοικονομική σφαίρα με καλή απόδοση, παρά άλλου είδους άμεσες παραγωγικές επενδύσεις. Αυτό με τη σειρά του διαμορφώνει ια μεγαλύτερη διάθεση για την ανάληψη κινδύνων ως προς τις επενδύσεις.

Η τάση αυτή δεν αφορά μόνο τα χρηματιστήρια αλλά και ένα ευρύτερο φάσμα από τοποθετήσεις που μέσα σε μια ορισμένη συγκυρία φαντάζουν «ελκυστικές» δηλαδή υπόσχονται μεγάλες αποδόσεις. Το είδαμε με το πώς η κινητοποίηση μικροεπενδυτών ανέβασε σημαντικά μετοχές που κανονικά δεν θα είχαν μεγάλη ζήτηση, αλλά και με τον τρόπο που διάφορες τοποθετήσεις κατά περιόδους αντιμετωπίζονται ως ευκαιρίες (π.χ. αμερικανικές εταιρείες ειδικού σκοπού SPAC).

Όλα αυτά μπορεί να παραπέμπουν όντως σε ένα αυξημένο οικονομικό δυναμισμό και θετική προσδοκία για το μέλλον, μπορεί όμως και να είναι η αφετηρία για αλλεπάλληλες φούσκες. Και συχνά η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα δύο ενδεχόμενα είναι ιδιαίτερα λεπτή.