Οι Έλληνες «γκασταρμπάιτερ», τo τουρκικό μποϊκοτάζ του ’64 και η «πληγή» των οικογενειακών επιχειρήσεων

Στις 30 Μαρτίου του 1960 υπογράφεται η ελληνογερμανική σύμβαση «Περί απασχολήσεως Ελλήνων εργατών στη Γερμανία», έτσι ξεκίνησε το μεγάλο κύμα των ελλήνων «Γκασταρμπάιτερ» που βρίσκοντας δουλειές στης γερμανικές φάμπρικες, μετέφεραν τις ζωές τους εκεί.

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 21.5.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Το 1964 η μετανάστευση των Ελλήνων συνεχίζεται αμείωτη και είναι ένα από τα βασικά θέματα των ελληνογερμανικών σχέσεων.

Μετανάστευσις

«Η γερμανική οικονομική εφημερίς “Χάντελσβλάττ” υπό τον τίτλον “H έλευσις Ελλήνων εργατών θα συνεχιστθή και εις το μέλλον” δημοσιεύει τας δηλώσεις του Υφυπουργού του Συντονισμού κ. Αθ. Κανελλοπούλου εν σχέσει με την εις Γερμανίαν μετανάστευσιν των Ελλήνων εργατών.

(…)

»Ούτος είπεν ότι η Κυβέρνησις των Αθηνών δεν σκοπεύει να περιορίση την μετανάστευσιν εξ Ελλάδος διότι η Ελληνική Οικονομία δεν είναι ακόμη εις θέσιν όπως προσφέρη εις τους ζητούντας εργασίαν ανάλογον απασχόλησιν.

(…)

»Άφησεν όμως να εννοηθή ότι δυνατόν να επιβληθούν περιορισμοί διά τινας επαρχίας, εις τας οποίας κατά τα τελευταία έτη η μετανάστευσις εδημιούργησεν σοβαρά κενά εργατικών χειρών.

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 21.5.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

(…)

»Επισημαίνεται το γεγονός, ότι κατά τον μήνα Μάρτιον αφίχθησαν εις την Γερμανίαν υπέρ τους 3.000 Ελλήνων εργατών, ως ενδεικτικόν του περαιτέρω αμειώτου ρυθμού της εξ Ελλάδος μεταναστεύσεως.

»Σημειωτέον ότι ο συνολικός αρθμός των απασχολουμένων εις γερμανικά εργοστάσια εργατών εξ Ελλάδος υπερβαίνει τας 130.000. Ούτοι, κατά τα στατιστικά στοιχεία των αρμοδίων γερμανικών αρχών, αποστέλλουν εις Ελλάδα 10 εκατομ. μάρκα μηνιαίως.

»Μολονότι ο αριθμός των Τούρκων εργατών υπολογίζεται να φθάση μέχρι τέλους του παρόντος έτους τας 100.000 και των Πορτογάλλων τας 15.000 η κάλυψις των 600.000 περίπου κενών θέσεων απασχολεί σοβαρώς τας γερμανικάς αρχάς».

ΤΟΥΡΚΙΚΟΝ ΜΠΟΫΚΟΤΑΖ

«Εις την ήδη εν Τουρκία υφισταμένην οικονομικήν κρίσιν (τούτο επιβεβαιούται και υπό πλείστων ξένων ανταποκριτών) προσετέθη και το άγριον μποϋκοτάζ των εν Κων/πόλει ελληνικών καταστημάτων, συνεπεία του οποίου, τουλάχιστον εις ό,τι αφορά την περιοχήν Κων/πολεως επέρχεται ταχέως πλήρης οικονομικός μαρασμός.

»Τούτο, τονίζεται εις ανταπόκρισιν του κ.  Andre Alexandri, εις την γαλλικήν εφημερίδα “La Quotidienne” και επιβεβαιώνεται από πληροφορίας απελαθέντων Ελλήνων.

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 21.5.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

»Το μποϋκοτάζ είναι δίκοπον μαχαίρι, ήδη δε οι Τούρκοι το αντελήφθησαν ιδίοις εξόδοις. Η Φοιτητική Ένωσις η οποία ηγείται του μποϊκοτάζ των ελληνικών καταστήματων και βιομηχανιών, συνεπικουρουμένη από φανατικούς “πιστούς” οι οποίοι έπαυσαν να συναλλάσσωνται μετά των Ελλήνων, θέτει προ αδιεξόδου την οικονομίαν της περιοχής Κων/πολεως.

(…)

»Το μποϋκοτάζ απειλεί με περαιτέρω όξυνσιν την ήδη υφισταμένην κρίσιν, καθ’ όσον διακυβεύονται γενικώτερα συμφέροντα και ουχί μόνον τα ελληνικά τοιαύτα.

(…)

»Εν πρώτοις δέον να τονισθή ότι η περιοχή Κων/πόλεως ένεκα της οικονομικής ευρωστίας αυτής, συνεισέφερεν εις τον Τουρκικόν προϋπολογισμόν το 1/3 των εσόδων αυτού. Το δε εν Κων/πόλει εγκατεστημένον ελληνικόν στοιχείον απετέλει τον κατ’ εξοχήν φορέα των ιδιωτικών επενδύσεων αι οποίαι καίτοι από του 1956 κι εντεύθεν εσημείωσαν άνοδον εν τούτοις η εν λόγω άνοδος υπολείπεται της προβλεφθείσης τοιαύτης».

Αι οικογενειακαί επιχειρήσεις

«Μία από τις κυριώτερες δυσκολίες για την οργάνωση και τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών επιχειρήσεων βρίσκεται στο ότι έχουμε πολλές προσωπικές, οικογενειακές επιχειρήσεις. (…)

»Το αξιολογότερο μειονέκτημα βρίσκεται στο ότι δεν μπορούν (πολλές φορές και δεν θέλουν) να στρατολογήσουν αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό. Οι άνθρωποι με ταλέντο και γνώσεις που θέλουν να εργασθούν, να δημιουργήσουν και ν αναδειχθούν δεν μπορούν κατά κανένα τρόπο να υπηρετήσουν και να σταδιοδρομήσουν σε μια οικογενειακή επιχείρηση.

(…)

»Τα πάντα εκπορεύονται από τον γεν. διευθυντή ή πρόεδρο η ιδρυτή που είναι ο πατέρας ή ο μεγαλύτερος αδελφός. Αυτόν πρέπει να κολακεύουν οι εργαζόμενοι, αυτού την εύνοια πρέπει να επιζητούν.

(…)

»Πολλές φορές συμβαίνει, όμως, και κάτι χειρότερο: Ο χωρισμός της οικογενείας που διοικεί σε ομάδες (αδέλφια, νύφες, γαμπροί, ανηψιοί κλπ). Τότε οι εργαζόμενοι βρίσκονται μπροστά σ’ ένα φαύλο κύκλο. Τα χάνουν, δεν μπορούν να εργασθούν αποδοτικά και ο μοναδικός σκοπός τους είναι να μπορέσουν  να βρουν ποια είναι η ισχυρότερη ομάδα ή ποια θα επικρατήση για να “ποντάρουν” στον νικητή.

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 21.5.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

»Η θέση, το μέλλον, οι αποδοχές τους εξαρτώνται από αυτήν την προσχώρηση. Πρέπει συνεχώς να ελίσσονται, να προσπαθούν να έχουν μετοχές σ’ όλες τις ομάδες γιατί ένας θάνατος ή ένας γάμος μπορεί να ανατρέψη την καταστάστη που επικρατεί και να δημιουργηθούν νέα οικογενειακά σχήματα που θα έχουν σαν συνέπεια και την αλλαγή της διοικήσεως της επιχειρήσεως.

»Και αλλοίμονον αν η νέα διοίκηση προέρχεται από τους χθεσινούς ηττημένους. Η πρώτη της πράξη θα είναι η τιμωρία και ο περιορισμός εκείνων που δεν την υπεστήριξαν στις κρίσιμες ώρες της.

»Στην οικογενειακή επιχείρηση όχι μόνον καταπνίγεται η πρωτοβουλία και ο ζήλος του εργαζομένου, αλλά επί πλέον κινδυνεύει την κάθε στιγμή να του αποδοθούν λάθη που δεν έχει κάνει. (…)

»Δεν μπορεί να υπάρξη πραγματικός έλεγχος και να λειτουργήση το σύστημα ευθύνης γιατί είναι δύσκολο στην διοίκηση να ελέγξη κάποιον που αποτελεί “σάρκα από την σάρκα της”».