Μικρή λιανική: Στο στόχαστρο των «μεγάλων»

Μοντέρνα mini market, μικρά καταστήματα τροφίμων, παραδοσιακά μπακάλικα, ψιλικά, περίπτερα και κιόσκια νέας γενιάς συγκαταλέγονται στους κερδισμένους της πανδημίας με τις πωλήσεις τους να διατηρούν μια σταθερή προς ανοδική πορεία.

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των μικρών σημείων πώλησης, όπως η κοντινή απόσταση, το διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, ο περιορισμένος χρόνος αναμονής συγκριτικά με τα μεγάλα σούπερ μάρκετ, η διαφοροποίηση /εξειδίκευση του κωδικολογίου, η δυνατότητα που παρέχουν πολλά μικρά σημεία για παράδοση κατ’ οίκον και η ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων με τους πελάτες, ενίσχυσαν τη δυναμική του εν λόγω καναλιού διανομής κατά τη διάρκεια της πανδημίας παρά τις συγκυριακές απώλειες (απαγόρευση κυκλοφορίας, λειτουργία των καταστημάτων των «μεγάλων» της οργανωμένης λιανικής περισσότερες Κυριακές κ.λπ.).

Ποια είναι η αξία της μικρής λιανικής

Πρόσφατα, σκιαγραφώντας την εικόνα του κλάδου, ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών Κωνσταντίνος Μαχαίρας επισήμανε ότι «Στην Ελλάδα η αγορά λιανικής τροφίμων είναι 23 δισ. ευρώ, όπου το οργανωμένο λιανεμπόριο είναι περίπου 11 δισ. ευρώ, ήτοι το 45% του συνόλου».

Το μεγάλο αυτό κομμάτι τζίρου εκτός οργανωμένου λιανεμπορίου μοιράζεται σε πάρα πολλές ανεξάρτητες επιχειρήσεις από τα μικρά καταστήματα τροφίμων μίας ταμειακής μηχανής, τα οποία κατανέμονται σε μίνι μάρκετ και σε παραδοσιακά παντοπωλεία, τα καταστήματα «ευκολίας» με διευρυμένο ωράριο άνω των 10 ωρών και τα «καταστήματα ειδών καπνιστού και πρώτης ζήτησης» που χωρίζονται στα τυπικά καταστήματα ψιλικών και τα κλασικά περίπτερα μέχρι τους φούρνους, τα μανάβικα, τα ιχθυοπωλεία, τα κρεοπωλεία κ.λπ.

Μόνο στα τυποποιημένα ταχυκίνητα αγαθά, δηλαδή στα βασικά είδη που αγοράζονται συχνότερα από τους καταναλωτές (π.χ. γαλακτοκομικά, αναψυκτικά κ.ά.) και χωρίς οι μετρήσεις να περιλαμβάνουν τη νησιωτική Ελλάδα, ο τζίρος που πραγματοποιήθηκε στα μικρά και μεμονωμένα σημεία ξεπέρασε τα 1,2 δισ. ευρώ προ πανδημίας, όταν σε όλα τα κανάλια λιανικής είχε φτάσει σε 5,23 δισ. ευρώ.

Μίνι μάρκετ στο… σκοτάδι

Οι προοπτικές των λεγόμενων καταστημάτων «ευκολίας» (convenience stores) έχουν ανοίξει την όρεξη όχι μόνο των ισχυρών παιχτών του οργανωμένου λιανεμπορίου, αλλά και των ψηφιακών πλατφορμών του online delivery, οι οποίες στήνουν τα δικά τους μίνι μάρκετ στο… σκοτάδι.

Ήδη η Online Delivery A.E., γνωστή για την πλατφόρμα efood, και η Wolt Υπηρεσίες Παροχής Φαγητού Α.Ε. έχουν στήσει dark stores (μικρές ευέλικτες μονάδες χωρίς «βιτρίνα» με σκοπό την ετοιμασία και παράδοση των παραγγελιών σε καταναλωτές που πραγματοποιούν τις αγορές τους διαδικτυακά) και έχουν ριχτεί στη μάχη της μικρής λιανικής.

Το efood market δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να επιλέξουν ανάμεσα σε 1.000+ προϊόντα, από σνακ και είδη περιπτέρου μέχρι φρέσκα φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά, τα οποία και μπορούν να παραλάβουν εντός 25 λεπτών από τους διανομείς της πλατφόρμας.

Η υπηρεσία είναι διαθέσιμη από τις 08:30 έως τις 22:30, καθημερινά αλλά και Σαββατοκύριακα και περιλαμβάνει τις περιοχές Αγία Παρασκευή, Πεύκη, Κολωνός, Δάφνη, Χαλάνδρι, Παλαιό Φάληρο, Ίλιον, Ακρόπολη, Νέα Ιωνία, Γαλάτσι, Φιλοθέη, Ηλιούπολη, Εξάρχεια, Κηφισιά και Μαρούσι.

Υπενθυμίζεται ότι το efood είχε δραστηριοποιηθεί στον κλάδο των ειδών σούπερ μάρκετ από την αρχή πανδημίας, όταν και ανακοίνωσε την συνεργασία του με την αλυσίδα σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης.

Στο q-commerce και τις last mile παραδόσεις ποντάρει και η Wolt Market  παραδίδοντας ψώνια (2.000 κωδικούς σε κατηγορίες όπως τρόφιμα, φρέσκα φρούτα και λαχανικά προς ζύγιση, συσκευασμένα προϊόντα όπως τυριά, αλλαντικά και κρέας, αλλά και είδη προσωπικής υγιεινής, καθαριστικά, χαρτικά) όλη την εβδομάδα από το πρωί έως και τα μεσάνυχτα. Η υπηρεσία διαθέσιμη σε συγκεκριμένες περιοχές της Αθήνας: Αγ. Δημήτριος, Αγ. Νικόλαος, Αγ. Παντελεήμονας, Αιγάλεω, Ακρόπολη, Άλιμος, Αμπελόκηποι, Βύρωνας, Γκάζι, Δάφνη, Ζωγράφου, Ηλιούπολη, Κ. Πατήσια, Καισαριανή, Καλαμάκι, Καλλιθέα, Καρέας, Κολωνάκι, Κυψέλη, Μοναστηράκι, Μοσχάτο, Ν. Σμύρνη, Νέος Κόσμος, Ομόνοια,  Π. Φάληρο, Πετράλωνα, Ρέντη, Σεπόλια, Σύνταγμα, Ταύρος, Ψυρρή. Σταδιακά βέβαια αναμένεται να επεκταθεί σε όλο το λεκανοπέδιο Αττικής.

Οι κινήσεις των μεγάλων

Σε ότι αφορά τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, δεν δίνουν όλοι την ίδια έμφαση στη λειτουργία καταστημάτων τύπου «ευκολίας».

Για παράδειγμα δύο από τους big10, οι αλυσίδες Lidl και ΠΕΝΤΕ (σούπερ μάρκετ Γαλαξίας) δεν διαθέτουν τέτοιου τύπου καταστήματα, ενώ ορισμένοι από τους ισχυρούς παίχτες, όπως ο όμιλος Metro, της οικογένειας Παντελιάδη, μπαίνουν τώρα στο «παιχνίδι».

Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης

Την ίδια ώρα, ο leader, ο όμιλος «Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης», όπως αναφέρουν ασφαλείς πληροφορίες, δεν εξετάζει δυναμικότερη «έκθεση» στην κατηγορία των μικρών καταστημάτων σε σχέση με αυτή που ήδη έχει.

Κατ’ επέκταση, η ΕΥΣ δεν προβλέπεται να αναπτύξει περαιτέρω ούτε και το franchise, με τον όμιλο να διατηρεί την «προίκα» των περίπου 32-33 καταστημάτων δικαιόχρησης που απέκτησε με την εξαγορά «Μαρινόπουλου».

ΑΒ Βασιλόπουλος

Στον αντίποδα, τα μικρότερα καταστήματα και ανάπτυξη του δικτύου των franchise σούπερ μάρκετ περιλαμβάνονται στις βασικές στοχεύσεις για την ΑΒ Βασιλόπουλος.

Πλέον η αλυσίδα απαριθμεί 220 καταστήματα AB Franchise σε όλη την Ελλάδα, από τα οποία τα περισσότερα είναι AB Shop & Go, είτε σε γειτονιές (σε πυκνοκατοικημένα σημεία αστικών κέντρων), είτε στεγασμένα σε πρατήρια υγρών καυσίμων σε συνεργασία με την Coral/Shell, ενώ ο τύπος ΑΒ Food Market έχει σχεδιαστεί για την κάλυψη των αναγκών της περιφέρειας, χώρο πώλησης 300 τ.μ. – 600 τ.μ. και με συνήθως 20-25 θέσεις για αυτοκίνητα.

Ο ρυθμός της επέκτασης των μικρών καταστημάτων της ΑΒ είναι πολύ υψηλός, δεδομένου ότι κάθε χρόνο προστίθενται στο δυναμικό της εταιρείας περί τα 25-30 νέα καταστήματα αυτής της κατηγορίας. Περίπου τόσα αναμένεται να προστεθούν στο δίκτυο της αλυσίδας και εφέτος.

Άλλωστε, όπως έχει ξεκαθαρίσει η διοίκηση της αλυσίδας ήδη από το 2018, στόχος της ΑΒ είναι η κατάκτηση μεριδίου 50% στη μικρή λιανική.

METRO

Την προαναγγελία του «ανοίγματος» στον τομέα του franchise και τη δημιουργία μικρών καταστημάτων «ευκολίας», για πρώτη φορά στην ιστορία του ομίλου, είχε κάνει η διοίκηση του ομίλου Metro στα τέλη του 2019.

Πλέον το νέο μοντέλο ανάπτυξης είναι έτοιμο και το πρώτο πιλοτικό κατάστημα μικρού μεγέθους (κάτω από 200 τ.μ.) πρόκειται να λειτουργήσει μέσω δικαιοδόχου την επόμενη εβδομάδα στην περιοχή της Ευελπίδων.

Στόχος της διοίκησης είναι μέσω του συστήματος franchise η Metro να αναπτυχθεί σε περιοχές που σήμερα δεν έχει παρουσία αλλά και είναι δύσκολο να επεκταθεί με ιδιόκτητα σημεία, αναφέρουν πηγές του ομίλου.

Η Metro, που σήμερα λειτουργεί 228 σούπερ μάρκετ και 50 cash & carry καταστήματα και απασχολεί πάνω από 11.000 εργαζόμενους, σχεδιάζει για εφέτος τη λειτουργία έξι έως οκτώ νέων εταιρικών σούπερ μάρκετ. Ήδη το πρώτο εγκαινιάστηκε στη Θεσσαλονίκη, σε κεντρικό σημείο στην περιοχή της Πυλαίας.

Διαμαντής Μασούτης

Στην ίδια κατεύθυνση με την ΑΒ Βασιλόπουλος κινείται και η βορειοελλαδίτικη αλυσίδα Mασούτης, η οποία υποστηρίζει μέσω franchise (πωλήσεις χονδρικής) το δίκτυο παντοπωλείων express market.

Αυτή τη στιγμή η Μασούτης μέσω δικαιόχρησης διαθέτει 232 καταστήματα γειτονιάς, με το 95% να βρίσκεται εκτός Αττικής.

Η θυγατρική της ΕΚΟ «Καλυψώ» προχώρησε από το 2014 σε συνεργασία με τη βορειοελλαδίτικη αλυσίδα σούπερ μάρκετ «Μασούτης» στη δημιουργία των Express Market εντός των πρατηρίων της ΕΚΟ, με τον αριθμό των καταστημάτων που συστεγάζονται με πρατήρια καυσίμων να ανέρχεται σε 30.

Το επενδυτικό πλάνο της αλυσίδας για εφέτος ανέρχεται σε 20 εκατ. ευρώ, ποσό που προορίζεται για τη δημιουργία 10 νέων καταστημάτων και την ανακαίνιση περίπου 15-20 παλαιότερων σημείων του δικτύου.

ΑΝΕΔΗΚ Kρητικός

Μοντέλο ευέλικτων καταστημάτων γειτονιάς με στόχο να καλύψουν ανάγκες άμεσης κατανάλωσης, αναπτύσσει και η αλυσίδα ΑΝΕΔΗΚ Kρητικός. Το δίκτυο franchise της εταιρείας, η οποία πριν μερικούς μήνες αποχώρησε από τον όμιλο αγορών ΕΛΟΜΑΣ και επέλεξε αυτόνομη πορεία, επεκτείνεται µε καταστήματα μικρού μεγέθους 80-100 τ.µ. σε αστικές περιοχές.

Το επενδυτικό πλάνο της αλυσίδας για τη επόμενη τριετία περιλαμβάνει τη δημιουργία 30-35 νέων καταστημάτων κάθε χρόνο ή, αλλιώς, 10 εταιρικών και 20-25 franchise.

Για το 2021, ο στόχος τζίρου τίθεται στα 400 εκατ. ευρώ, ενώ το 2019 είχε κλείσει με τζίρο 350 εκατ. ευρώ.

Market In

Στην αγορά της μικρής λιανικής επιχείρησε να μπει και η αλυσίδα σούπερ μάρκετ Market In, αναπτύσσοντας τα μικρά καταστήματα Daily’s και Economy. Ωστόσο το εγχείρημα δεν έχει προχωρήσει ιδιαίτερα.

Το εγχείρημα της Spar

Στην κατηγορία των καταστημάτων «ευκολίας» επιδιώκει να καθιερωθεί και η Spar Hellas, χωρίς ωστόσο να έχει μέχρι στιγμής πετύχει τους αρχικούς της στόχους.

Η αλυσίδα, η οποία επαναδραστηριοποιήθηκε στην ελληνική αγορά το 2018, ανοίγοντας τα πρώτα της οκτώ καταστήματα, είχε στο πλάνο της να λειτουργήσουν 80 σημεία έως το τέλος του 2018, στόχος που εν τέλει δεν επετεύχθη.

Στο τέλος του 2020 διέθετε 32 καταστήματα, συνολικής επιφάνειας 15.832 τ.μ. και σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η Spar International για την χώρα μας, η κάμψη της τάξης του 75% που σημειώθηκε στον ελληνικό τουρισμό το 2020 αποτέλεσε τον βασικό λόγο για τον οποίο, οι πωλήσεις των καταστημάτων Spar στην εγχώρια αγορά διαμορφώθηκαν συνολικά στα 52,4 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας μείωση της τάξης του 19,3% σε ετήσια βάση.

Σύμφωνα με την Spar International, η εταιρεία στην Ελλάδα προχωρά σε αναδιάρθρωση (restructuring) προκειμένου να διασφαλιστεί η μελλοντική ανάπτυξη και επέκταση, με την δημιουργία ενός νέου κέντρου διανομής να έχει κομβικό ρόλο για την συνέχεια.

Να σημειωθεί πάντως πως τους τελευταίους μήνες έχουν υπάρξει καταστήματα, που κατέβασαν την ταμπέλα SPAR αλλά πρόθεση της εταιρείας είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, να καλύψει άμεσα τις όποιες απώλειες.

Πρόσφατα η Spar Hellas γνωστοποίησε την ανανέωση της σύμβασης με την ολλανδική μητρική για τα επόμενα τρία χρόνια στη χώρα μας. Στη σχετική ενημέρωση αναφερόταν ότι αναπτυχθούν στα αστικά κέντρα αλλά και στις τουριστικές περιοχές όλα τα format (SPAR – SPAR EXPRESS – SPAR NATURAL), ενώ υπογραμμιζόταν πως «η ισχυρή βάση των μελών του Ομίλου ΑΣΤΕΡΑ θα αποτελέσει σταθερό θεμέλιο για να οικοδομηθεί το μέλλον».

Το ωράριο κάνει τη διαφορά

Με βάση το διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, που είναι και το χαρακτηριστικό γνώρισμα των καταστημάτων της μικρής λιανικής, μόνο τα μικρά καταστήματα των αλυσίδων σούπερ μάρκετ που λειτουργούν σε πρατήρια καυσίμων θεωρούνται convenience stores.

Για όλο το δίκτυο ισχύει στην περίπτωση της αλυσίδας ΟΚ! Anytime Markets, τα καταστήματα της οποίας λειτουργούν καθημερινά έως τις 11 το βράδυ, ακόμη και τις Κυριακές. Η εταιρεία επεκτείνοντας τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες και με τη μέθοδο του franchise, διαθέτει συνολικά 112 καταστήματα εκ των οποίων 3 Grocery stores (Κολωνάκι, Μύκονο και Αράχωβα).

Την ίδια ώρα έχουν αναπτυχθεί αλυσίδες που λειτουργούν κυρίως με τη μέθοδο του franchising, οι οποίες δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στην κατηγορία των καταστημάτων ευκολίας.

Ένα τέτοιο δίκτυο είναι για παράδειγμα η Kiosky’s Convenience Stores που διαθέτει σήμερα 57 καταστήματα στην Αττική, ενώ τους τελευταίους μήνες ξεκίνησαν τη λειτουργία τους τα πρώτα Κiosky’s Convenience Stores στη Θεσσαλονίκη, τον Πύργο Ηλείας, τη Λαμία και τη Σύρο. Το στρατηγικό πλάνο της εταιρείας προβλέπει την επέκταση του δικτύου της και σε άλλες πόλεις, με στόχο τη λειτουργία 100 καταστημάτων, μέχρι το τέλος του έτους, με τη δημιουργία τόσο ιδιόκτητων καταστημάτων όσο και  με τη μέθοδο franchise.

Τα Kiosky’s Convenience Stores βασίζονται στο μοντέλο 5+1, δηλαδή ψιλικατζίδικο, mini market, περίπτερο, coffee shop, snack shop, service point, όλα σε ένα χώρο, ενώ έχουν περάσει και στη ψηφιακή εποχή μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας ekiosky’s.

To μοντέλο 24ωρης λειτουργίας, 7 ημέρες την εβδομάδα, που συνδυάζει εστίαση, καφέ και μικρή λιανική αναπτύσσει στη Βόρεια Ελλάδα από το 2003 η Today Group με τα καταστήματα Today’s Delicious Stores. Αλυσίδα καφεπαντοπωλείου είναι και η Υes Stores με 21 καταστήματα στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, καθώς και η Γρήγορα Καφέ – Παντοπωλεία με επτά καταστήματα.